بررسی و تحلیل موضوعات و مفاهیم دینی کتاب‌‌های شعر کودکان و نوجوانان در بین سال‌‌های 1390 الی 1393

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 عضوهیات علمی دانشگاه قم

2 گروه آموزشی علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

در ادبیات کودک و نوجوان به‌ویژه در سال‌های اخیر، موضوعات مذهبی حضور پررنگ و چشمگیری داشته و شاعران و نویسندگان، اقبال زیادی به نگارش داستان و سرودن شعر با مضامین دینی نشان داده‌اند. ادبیات کودک و نوجوان مخصوصاً به زبان شعر ‌که جنبه‌‌ تأثیرگذاری‌‌اش به دلیل آهنگ و قافیه آن و نیز کوتاه بودنش نسبت به داستان، متجلّی‌تر است‌، رسانه‌ای جذّاب و کم هزینه برای فرهنگ هر جامعه می‌باشد. در این راستا، محتوا و مفهوم اشعاری که برای کودکان به‌‌کار برده می‌شوند، بسیار مهم هستند. توجه به محتوا و آنچه اشعار به کودکان و نوجوانان انتقال می‌دهند، برای هر شخص بزرگسال در مقام پدر، مادر، آموزگار، مربی و... امری مهم و با اهمیّت تلقی می‌شود و می‌تواند در تعلیم و تربیت کودکان نقش بسزایی داشته باشد. به همین منظور، کتاب‌های شعر کودکان و نوجوانان بین سال‌های 1390 الی 1393 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌است. هدف آن است که میزان استفاده شاعران از انواع موضوعات و مفاهیم دینی مشخّص و همچنین کیفیّت محتوای اشعار نیز بررسی شود. نتایج پژوهش نشان می‌‌دهد که در برخی از موضوعات دینی، اشعار کمی توسط شاعران سروده شده‌است و همچنین برخی از محتوای اشعار به خوبی نتوانسته‌‌اند مفاهیم دینی را ارائه نمایند. لذا، یافته‌های  این پژوهش می‌تواند راهگشای شاعران، در سرودن شعر در این حوزه باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study and Analysis of the Religious Issues and Concepts of the Poetry Books for Children and Adolescents among 2011-2014

نویسندگان [English]

  • Mehdi Mohammadi 1
  • Eman Motaharinia 2
2 Knowledge and Information Science, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

In recent years, religious subjects have received much attention in the field of children and adolescent's literature, and poets and writers also have shown great interest in writing story and composing poetry about the religious themes. Children and adolescent's literature especially in the form of poetry, which for its song, rhyme and short duration is more impressive than the story, can be considered as an attractive and  low-cost media for every society’s culture. The content and the concept of the poetry used for children are so important since it can play a significant role in the children education and upbringing, so each adult person as a father, mother, teacher, and etc. should pay attention to the content and everything else which can poems convey to the children and adolescents. So for the importance of this issue, this study aims to study children and adolescent's’ poetry books among 2011-2014 to find out to what extent poets use variety of religious issues and concepts and also to investigate the quality of the poetry concepts. The results of the present study show that in some religious concepts, a few poems have been written by the poets and also some of the content of the poems has not been able to provide religious concepts well. Therefor the results of this study can pave the way for the poets to write poetry in these cases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious literature
  • children and adolescents
  • religious poems
  • religious concepts
1. ابراهیمی، جعفر.(1393). از آسمون تا اینجا: هدیه. گردآورنده بابک نیک‌‌طلب. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
2. اخوی، ابراهیم.(1394). خدا در زندگی کودکان: بررسی زندگی معنوی کودکان. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
3. اسپید، ندا.(1388). قصۀ منظوم و جایگاه آن در ادبیات کودک. تهران: ترفند.
4. اسرار، مصطفی.(1380). «آسیب‌‌شناسی تربیت دینی در آموزش و پرورش از منظر مفاهیم اخلاقی». مجموعه خلاصه مقالات همایش آسیب‌‌شناسی تربیت دینی در آموزش و پرورش. تهران: دفتر همکاری مشترک سازمان پژوهش و برنامه‌‌ریزی آموزشی، جهاد دانشگاهی.
5. باهنر، ناصر.(1378). آموزش مفاهیم دینی همگام با روانشناسی رشد. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
6. حجوانی، مهدی.(1378). «سرانجام بچه‌‌ها خدا را برمی‌‌گردانند». پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان. شمارۀ 18. صص: 13ـ2.
7. رنجبر زینلی صالح‌آباد، فاطمه.(1393). تفکّر مذهبی در شعر کودکان گروه‌های سنی الف و ب در دهه هشتاد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی. دانشگاه ولیعصر (عج): دانشکده ادبیّات وعلوم انسانی.
8. زارع‌‌پور، پرنیان.(1391). بررسی مفهوم خدا در شعر کودک و نوجوان ایران با تکیه بر آثار شاعران برجسته دوران انقلاب اسلامی. پایان نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی: دانشکده زبان و ادبیّات فارسی.
9. سنگری، محمّدرضا و ارشادی‌‌فر، رضا.(1393). «درون مایه شعر کودک در دهه هشتاد». رشد آموزش زبان و ادب فارسی. شمارۀ 112. صص: 51 ـ 44.
10. سهراب، معصومه.(1372). ملاک‌‌های ارزشیابی کتاب‌‌های کودکان و نوجوانان. تهران: شورای کتاب کودک.
11. سیدرضایی، طاهره و حسنی، طاهره.(1390). «تجلّی خدا در شعر کودک و نوجوان». مجلۀ کتاب ماه کودک و نوجوان.شمارۀ 15 (171). صص: 79-87.
12. شعبانی، اسدالله.(1374). «شکل و ساختار شعر کودک». پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان. شمارۀ 12(2). صص: 29ـ22.
13. شکرالله‌‌زاده، سودابه و خوشبخت، فریبا.(1391). «بررسی راه‌‌های خداشناسی در کتاب‌‌های شعر کودک و نوجوان انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال‌‌های 1376 تا 1387». فصلنامۀ تربیت اسلامی. شمارۀ 7 (15). صص: 162ـ 135.
14. عباسپور نوغانی، محبوبه.(1386). «بررسی انتقادی اشعار دینی کودک در دهه هفتاد (سه گروه سنی الف، ب، ج)». کتاب ماه کودک و نوجوان. شمارۀ 10 (4-6). صص: 80 ـ 72.
15. علی‌پور، منوچهر.(1377). آشنایی با ادبیات کودکان. تهران: فردوس.
16. کائید، مژگان و تفضلّی، محمد صادق (1393). «بازتاب اخلاق و تربیت اسلامی در شعر معاصر کودک کتابهای فارسی دوره ابتدایی». مجموعه مقالات کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی. بوشهر: مرکز راهبری مهندسی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی.
17. کیانوش، محمود.(1379). شعر کودک در ایران. تهران: آگاه.
18. محمدی، مهدی.( 1389 ). بررسی مفاهیم دینی در کتابهای داستانی کودکان و نوجوانان در ایران بین سال‌‌های 1380- 1389. پایان‌‌نامه دکتری. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
19. ــــــــــــــــــــ .(1391). «تحقیقات تحلیل محتوا در ادبیات کودکان و نوجوانان ایران از سال 1390- 1353». تحقیقات اطلاع‌‌رسانی و کتابخانه‌‌های عمومی. شمارۀ 19 (1). صص: 133ـ 111.
20. منتصب مجابی، حسن.(1379). «گرایش موضوعی در کتابخوانی دانش‌‌آموزان دوره راهنمایی کرمانشاه». فصلنامه کتاب.شمارۀ 11 (2). صص: 48ـ 37.
21. نظرآهاری، عرفان.(1379). «در شعر نوجوان ما گرگی در کمین نیست: بررسی موضوعی شعرهای 16 شاعر کودک و نوجوان 1377-1360». پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان. شمارۀ 21. صص: 24ـ 3. 
22. هیوم، رابرت.(1369). ادیان زنده‌‌ی جهان. ترجمۀ عبدالرحیم گواهی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
CAPTCHA Image