مرگ شخصیّت در رمان نو «شازده احتجاب» گلشیری

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بیرجند

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

چکیده

رمان نو که در فرانسه با آثاری از «ساروت» و «رب گریه» آغاز شده بود، چند دهه بعد توانست با رمان شازده احتجاب گلشیری به عنوان گونه‌ای از رمان وارد ایران شود. گلشیری توانست با به کارگیری خلاقانۀ عناصر رمان نو به خوبی از عهدۀ این نوع برآید؛ به گونه‌ای که هم اثرش تقلید صرف نیست و هم از ویژگی‌‌های رمان نو خارج نشده‌است. گرچه امروزه رمان نو حضور چشمگیری ندارد اما عناصر باقی مانده از آن در رمان‌‌ها مشهود است؛ لذا پرداختن به این نوع و عناصر آن ضروری به نظر می‌‌رسد. با توجه به اهمیّت رمان شازده احتجاب به عنوان آغاز رمان نو فارسی و تأثیراتی که در تحول رمان‌‌نویسی ایران داشته‌است، در این مقاله به بررسی یکی از عناصر رمان نو یعنی «مرگ شخصیّت» یا «رد شخصیّت» ـ که در شازده احتجاب نمود برجسته‌تری دارد ـ پرداخته‌ایم. از‌این‌رو در این پژوهش ابتدا ویژگی‌‌های رمان نو را گفته‌‌ایم و خلاصه‌ای از شازده احتجاب آورده و سپس به بررسی مرگ شخصیّت‌‌های این رمان پرداخته و نشان داده‌ایم که مراد از مرگ شخصیّت، خالی بودن آن از افراد انسانی نیست، بلکه حضوری آمیخته با خاطره، تلفیقی و سایه‌وار است که خواننده با تخیّل و ذوق ادبی خود در ساخت آن مشارکت می‌‌کند. گلشیری بدون دور شدن از هویت ایرانی، عناصر رمان نو و رد شخصیت را به بهترین شکل به کار گرفته و در این باره از رمان‌‌های نو غربی کم ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Character death in the new novel "Shazdeh Ihtejab (the prince)" of Golshiri

نویسندگان [English]

  • Maryam Afrafar 1
  • Ebrahim Mohammadi 2
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Birjand University
چکیده [English]

New novel which has been began in France with works by "Sarraute" and "Robbe Grillet" a few decades later, entered Iran with the novel "Shazdeh Ihtejab (the prince) as a kind of novel. Golshiri was able to handle this genre by creative use of new novel elements; so that his work is not merely an imitation and did not derive feature from the new novel. Although new novel has no significant presence today, the remaining elements of it are evident in novels; therefore, it is necessary to pay attention to this type and its elements. Considering the importance of Shazdeh Ihtejab as the beginning of the new Persian novel and its impact on the evolution of Iranian novel writing; this research examines one of the elements of the novel "Character death" or "Character rejection" which is more prominent in "Shazdeh Ihtejab. Therefore in this study we first describe the feature of the new novel then provide a summary of the novel and then we examine the character death in this novel and show that the character death is not being devoid of human being, but rather it is an appearance mixed with memory, blended and shadowy which reader contributes in making that with his imagination and literary taste. Golshiri makes the new novel elements and character rejection in best way without departing from Iranian identity and in this case, has no less than western novels.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Character death
  • new novel
  • Shazdeh Ihtejab (the prince)
  • Hoshang Golshiri
1. اسحاقیان، جواد.(1386). راهی به هزار توی رمان نو در آثاری از کوندرا، ساروت، روب گریه. تهران: گل آذین.
2. اشرفی، فریبا.(1383). «رمان نو، نگاهی نوین به رمان، داستان، داستان کوتاه، و ویژگی­های درونی و بیرونی آن». مجلۀ فردوسی. شمارۀ19. صص: 37-35.
3. حسن‌‌لی، کاووس و قلاوندی، زیبا.(1388). «بررسی تکنیک‌های روایی در رمان شازده احتجاب هوشنگ گلشیری». مجلۀ ادب پژوهی. شمارۀ 7و8. صص: 25ـ7.  
4. دزفولیان، کاظم و مولودی، فؤاد.(1389). «بررسی و تحلیل دو مؤلّفة «صدای راوی» و «کانونی شدگی» در شازده احتجاب گلشیری». نشریۀ زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه خوارزمی.. شمارۀ 14 (پیاپی 69). صص: 28-7.
5. ذات‌علیان، غلامرضا.(1374). «رمان نو». کلک. شمارۀ 66. صص: 32-19.
6. رب گریه، آلن.(1374). «رمان نو یک مکتب نبود». ترجمۀ مهدی زمانیان. مجلۀ کلک. شمارۀ 66. صص: 87-77.
7. ـــــــــــــــــ .(1379). پاک­کن­ها. ترجمۀ پرویز شهدی. تهران: نشر دشتستان.
8. زرشناس، شهریار.(1389). پیش درآمدی بر رویکردها و مکتب­های ادبی، دفتر دوم از رئالیسم تا ادبیات پسامدرن. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
9. ژنس، دومینیک.(1379). رمان‌های کلیدی جهان. ترجمۀ محمد مجلسی. تهران: دنیای نو.
10. ساروت، ناتالی.(1379). صدایشان را می شنوید؟. ترجمۀ مهشید نونهالی. تهران: انتشارات نیلوفر.
11. سلیمانی، محسن.(1369). رمان چیست؟. تهران: نی.
12. شمیسا، سیروس.(1389). «مبانی رمان نو». مصاحبه کننده: مسعود رضوی. نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت. شمارۀ 49. صص: 8-4.
13. طاهری، فرزانه و عظیمی، عبدالعلی.(1380). همراه با شازده احتجاب. تهران: نشر دیگر.
14. گلشیری، هوشنگ.(1368). شازده احتجاب. چاپ هشتم. تهران: نیلوفر.
15. لاج، دیوید؛ وات، ایان و دیچز، دیوید.(1386). نظریه­های رمان. ترجمۀ حسین پاینده. تهران: نیلوفر.
16. لطفی­نیا، طاهره.(1385). «مرگ شخصیّت در رمان نو». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی مشهد. شمارۀ 155. صص: 143-133.
17. مولپوآ، ژان میشل.(1374). «تولد رمان نو». ترجمۀ پروین ذوالقدری. مجلۀ کلک. شمارۀ 66. صص: 37-33.
18. میرصادقی، جمال.(بی‌تا). ادبیات داستانی. تهران: ماهور.
19. یزدانی‌خرم، مهدی.(1387). «عقل سرخ؛ حاشیه‌ای درباره هوشنگ گلشیری و زیبایی‌شناسی زوال». شهروند امروز.  شماره ۵۱.
CAPTCHA Image