تجلی سه نمود حیوانی آناهیتا در افسانه های عامیانه‌ ایرانی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام‌نور اهواز

چکیده

ایزدبانوان ایرانی همچون آناهیتا به دلیل حضور پرقدرت خود در ادوار تاریخی کهن و همچنین دنیای اساطیری و نیز با داشتن بن‌مایه‌هایی از کهن ‌الگوی مادر کبیر توانسته‌اند در عرصه‌های مختلف ذهن بشری به حیات خویش ادامه دهند. افسانه‌های عامیانه ایرانی که برگرفته از ذهن ناخودآگاه مردم هستند، بستر بسیار مناسبی برای ادامة حیات ایزد بانوان ایرانی در طول تاریخ شده‌اند، به طوری که با تحلیل این افسانه‌ها می‌توان ردپای حضور ایزدبانوان و کارکردهای آنها را در قالب نمودهای مختلف انسانی، حیوانی و ... مشاهده نمود. در همین راستا هدف از پژوهش حاضر، بررسی نمودهای حیوانی تداوم حضور ایزدبانوی آب‌ها (آناهیتا) در افسانه‌های عامیانه ایرانی است. برای دست‌یابی به اهداف تحقیق داده‌ها و اطلاعات ضروری از منابع کتابخانه‌ای استخراج گردیده و داده‌های جمع‌آوری شده به روش توصیفی و تحلیلی بررسی شده‌اند. در نهایت پس از تحلیل داده‌ها نتایج حاصل از تحقیق حاضر بیانگر این است که آناهیتا ایزدبانوی آب‌ها دارای نمودهای حیوانی در افسانه‌های عامیانة ایرانی است که توانسته در قالب‌هایی همچون اسب، مار، پرنده متجلی شود و کارکردهای خود را در قالبی فرا انسانی ایفا نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Manifestation of Three Animal Representations of Anahita in Persian Folk Legends

نویسندگان [English]

  • Mozhdeh Gheibi 1
  • elkhas Vaysi 2
1 MA in Persian Language and Literature
2 Assistant Professor, Payam Noor University of Ahvaz
چکیده [English]

Persian goddesses like Anahita, due to their potent presence in ancient historical periods and the mystical world and also by having motives from archetype of the Great Mother continue their existence in different arenas of the human mind. Persian folk legends, which are extracted from people's unconscious mind, have prepared the ground for Persian goddesses to continue to live through history, so that by analyzing such legends we can observe the presence of goddesses and their functions in different human and animal representations. The purpose of this study is to investigate the animal representations related to the existence of the water goddess (Anahita) in Persian folk legends. Through an analysis of sources, the results of the current study reveals that Anahita, the water goddess has some animal representations in Persian folk legends which are manifested as a horse, snake and bird, and thereby she is able to perform her functions in a superhuman model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anahita
  • Folk legends
  • goddesses
  • myth

مراجع

  1. کتابنامه

    1. آتش سودا، محمد‌علی. (1383). "دگردیسی زن و اسطوره از رمان سو و شون تا داستان مار و مرد". کتاب ماه ادبیات و فلسفه. (84) ،  صص 96 – 103.
    2. اسنودن، روت. (1390). خودآموز مکتب یونگ. ترجمه‌ نورالدین رحمانیان. تهران: آشیان.
    3. افضل طوسی، عفت‌السادات. (1393). طبیعت در هنر باستان. تهران: مرکب سفید.
    4. الول ساتن ولارنس، پل. (1374). قصه‌های مشدی گلین خانم. تهران: مرکز.
    5. الیاده، میرچا .(1376)، رساله در تاریخ ادیان. ترجمه‌ جلال ستاری. تهران: سروش.
    6. باستانی پاریزی، ابراهیم. (1373). "خاتون هفت قلعه". مجموعه مقالات تاریخی. تهران: صص 150-377. 
    7. باقرپور، سعید. (1391). "بررسی و  نمادشناسی نقش مار در تمدن‌های باستانی".  کتاب ماه و هنر. شماره 167، صص100- 108. 
    8. بهار، مهرداد. (1376). از اسطوره تا تاریخ. تهران: چشمه.
    9. جونز، هوراس.(1383). جغرافیای استرابو، سرزمین‌های زیر فرمان هخامنشی. ترجمه‌ همایون صنعتی‌زاده. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
    10. خانی، شهین.  (1391). "جایگاه نیروی مؤنث در اساطیر". مجلة پیکره. شماره 1، صص 29- 40.
    11. خدیش، پگاه. (1387). ریخت‌شناسی افسانه‌های جادویی. تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
    12. خندان، رضا و درویشیان، علی اشرف.(1378). فرهنگ افسانه‌های مردم ایران. ج2، تهران: کتاب و فرهنگ.
    13. دایجست بوک، ریدرز. (1392). دایره المعارف وقایع شگرف جهان. ترجمه‌ کامیار جولایی. تهران: جویا.
    14. دوستخواه، جلیل. (1385)، اوستا، تهران: مروارید
    15. ذاکری، محسن. (1384). "رمزهای اساطیری اسب در اساطیر". کتاب ماه و هنر.  مهر و آبان، صص.154-159.
    16. رکنی، آذرمیدخت .(1394). سرنمونه­های سفر قهرمان و گذار از آستانه‌ در ادب فارسی. تهران: ره‌آورد مهر.
    17. سرکاراتی، بهمن. (1350). "پری".  نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. شماره 97 تا 100، صص 1- 32.
    18. شوالیه، ژان و گربران، آلن. (1385). فرهنگ نمادها.ج‌4. ترجمه‌ سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
    19. صباغ‌پور، طیبه و شایسته‌فر، مهناز. (1389). "بررسی نقش‌مایه نمادین پرنده در فرش‌های صفویه و قاجار(از نظر شکل و محتوا)".  فصلنامة تحلیلی- پژوهشی نگره. (4)، صص، 39-50.
    20. قاسم‌زاده، محمد . (1389). افسانه‌های ایرانی. (ج1و2). تهران: هیرمند.
    21. ـــــــــــــــــ  . (1391). افسانه‌های ایرانی.( ج3). تهران: هیرمند.
    22. ـــــــــــــــــ   . (1392). افسانه‌های ایرانی. (ج4). تهران: هیرمند.
    23. قلی‌زاده، خسرو .(1388). "اسب در اساطیر هند و اروپایی". مطالعات ایرانی. (16) ، صص 199- 232.
    24. کمبل، جوزف .(1377). قدرت اسطوره، ترجمه‌ عباس مخبر. تهران: مرکز.
    25. گویری، سوزان .(1374). "پرستشگاه‌های آناهید در ایران". مجله چیستا. شماره122 و 123، صص ،140-143.
    26. لاهیجی، شهلا و کار، مهرانگیز .(1371). شناخت هویت زن ایرانی، تهران: روشنگران.

    27. محجوب، محمد‌جعفر .(1382). "یادداشت‌هایی دربارة کبوتر و کبوتر بازی"، به کوشش دکتر حسن ذوالفقاری، مجموعه مقالات دربارة افسانه‌ها و آداب رسوم مردم ایران. تهران: نشر چشمه، ( 19)، صص 129- 140.

    1. معینی‌سام، بهزاد و خسروی، زینب .(1390). "پیوند آناهیتا و ایشتر بابلی". دانشکده ادبیات و علوم انسانیدانشگاه شهید باهنر کرمان. شماره 20، صص 319-330.

    29. موسوی، مصطفی و اسپرغم، ثمین .(1389). "نقد اسطوره‌شناسی قصة نارنج و ترنج و بررسی پیش زمینه‌های فرهنگی کاربرد نارنج، ترنج و انار در این قصه". فصلنامه‌‍ نقد ادبی. شماره 11 و 12، صص 233 – 255.

    1. هال، جیمز .(1380). فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرف و غرب، ترجمه‌ رقیه بهزادی تهران: فرهنگ معاصر.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار