کارکردهای بلاغی صفت در اشعار قیصر امین‌پور بر اساس تقسیم‌بندی معنایی رابرت دیکسن

نوع مقاله : دستوری-بلاغی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه اراک، اراک، ایران

2 استادیار زبان و ادبیّات انگلیسی دانشگاه اراک، اراک، ایران

10.22091/jls.2023.9733.1531

چکیده

در زبان‌شناسی، صفت یکی از سه رکن اصلی زبان است که سهم مهمی در ایجاد و انتقال معنا در متن دارد. رابرت دیکسن، زبان‌شناس معاصر انگلیسی، صفت را از نظر معنایی رده‌بندی و به سیزده نوع تقسیم کرده است. در پژوهش حاضر، انواع صفت در مجموعۀ اشعار قیصر امین‌پور بر اساس دسته‌بندی دیکسن و به شیوه توصیفی-تحلیلی شناسایی و بررسی شده‌اند تا مشخص شود صفات چه کارکردهای معنایی و بلاغی در شعر او دارند و این‌که آیا از این حیث بین کاربرد صفات و سیر تفکر شاعر تناسبی وجود دارد یا نه. نتایج پژوهش گویای آن است که در شعر امین‌پور ترکیبات وصفی و صفات، علاوه بر کارکرد معناییِ اولیۀ برشمرده در الگوی دیکسن، نقش مهمی در ایجاد موسیقی، انگاره‌پردازی، و صناعات معنوی برجسته‌ای چون استعاره، تشبیه، ایهام، تلمیح، حسامیزی و جز آن دارند. هم‌چنین، در طول دورۀ شاعری امین‌پور، متناسب با سیر تحول جهان‌‌بینی و نگرش او به شعر و جامعه‌، در میزان و نوع کاربرد صفات در دفترهای مختلف شعر او نیز تغییراتی محسوس و معنادار ایجاد شده است. طبق سنجش و بررسی صورت‌گرفته در این پژوهش، چهار صفتِ سرعت، شباهت، سختی و سن در اشعار امین‌پور کارکرد بلاغی ندارند و بیشترین نقش بلاغی-هنری را چهار صفت مشخصۀ فیزیکی، رنگ، گرایش انسانی، و کیفیت بر عهده داشته‌اند. افزون بر آن، پژوهش حاضر نشان می‌دهد که دو دفتر «آیینه‌‌های ناگهان» و «گل‌ها همه آفتاب‌گردان‌اند»، که اواسط دوران شاعری امین‌‌پور سروده شده‌اند، از حیث میزان کاربرد صفات و تعدد کارکردهای بلاغی آن‌ها از دو دفتر ابتدایی و انتهایی او غنی‌‌ترند و تعدد کاربرد صناعات معنوی حسامیزی و ایهام در این دو دفتر بیان‌گر روحیۀ درون‌گرا و رمانتیک شاعر در آن دوره‌اند. از سوی دیگر، بیشتربودن میزان دو صفت رنگ و ارزش در دفتر نخست او (تنفس صبح) متناسب با روحیات شاعر در سال‌‌های جنگ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Rhetorical Functions of Adjectives in Qeysar Aminpour’s Poetry Based on Robert Dixon’s Semantic Model

نویسندگان [English]

  • Zahra Rajabi 1
  • Mohammad Ghaffary 2
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Arak University, Arak, Iran
2 Assistant Professor of English Language and Literature, Arak University, Arak, Iran
چکیده [English]

Adjective is one of the three main elements of language that play a significant part in producing and conveying textual meaning. Robert Dixon, a contemporary English linguist, has provided a semantic typology of adjectives that consists of thirteen types. Adopting a descriptive-analytic methodology, the present study investigates the semantic and rhetorical functions of adjectives in the collected poems of Qeysar Aminpour according to Dixon’s model to see how the use of adjectives in the poems is related to the evolution of the poet’s attitudes. The findings of this research show that, apart from their primary semantic functions, adjectives and adjectival phrases play various significant aesthetic and rhetorical roles in Aminpour’s poems in creating music, poetic imagery, and such tropes as metaphor, simile, pun, allusion, and synaesthesia. It is also demonstrated that throughout Aminpour’s poetic career the frequency and functions of adjectives noticeably changed in accordance with significant changes in his attitudes toward both poetry and society. According to the data collected and analyzed in this study, four types of adjectives, i.e., speed, similarity, difficulty, and age, do not serve any rhetorical function in his poems, whereas the highest number of rhetorical functions is fulfilled by adjectives of physical properties, color, human propensity, and quality. Moreover, in terms of usage of adjectives and the number of their rhetorical functions the two volumes entitled “Sudden Mirrors” and “All Flowers Are Sunflowers,” written in the middle of his poetic career, are richer than the other two volumes of his poetry and the higher rate of using synaesthesia and pun in them signals the poet’s introversion and romantic mood in that stage. On the other hand, the higher number of adjectives of color and value in his first volume of poetry (“The Morning’s Breath”) accords with the poet’s mood during the Iran-Iraq War.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adjective
  • Semantic Function
  • Rhetorical Function
  • Dixon’s typology
  • Qeysar Aminpour
امین‌پور، قیصر. (1388). مجموعۀ کامل اشعار (1359-1385). چاپ اول. تهران: مروارید.
باختین، میخاییل. (1373). سودای مکالمه، خنده، آزادی. ترجمۀ محمّد پوینده. چاپ اول. تهران: آرست.
پرین، لارنس. (1379). شعر و عناصر شعر. ترجمۀ غلام‌رضا سلگی. چاپ اول. تهران: رهنما.
پورنامداریان، تقی. (1381). سفر در مه: تأملی در شعر احمد شاملو. چاپ اول. تهران: نگاه.
جمعی از نویسندگان. (1386). رمانتیسم (مجموعۀ مقالات فصل‌نامۀ فلسفی، ادبی، فرهنگی ارغنون، 2). چاپ دوم. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حسن‌‌لی، کاووس. (1383). گونه‌‌های نوآوری در شعر معاصر ایران. چاپ اول. تهران: ثالث.
خیام‌پور، عبدالرسول. (1384). دستور زبان فارسی. چاپ چهاردهم. تهران: ستوده.
دهرامی، مهدی. (1394). «نقش‌های هنری صفت در ایجاد زبان ادبی، تصویرسازی، و کیفیت عاطفه در شعر شاملو». زیبایی‌شناسی ادبی. سال دوازدهم. شمارۀ 23. صص: 46-27.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1370). صور خیال در شعر فارسی. چاپ سوم. تهران: آگاه.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1386). موسیقی شعر. چاپ دهم. تهران: آگه.
فارابی، محمّد بن محمّد. (1408 هـ ق). کتاب الشعر (در المنطقیات للفارابی). تحقیق محمّدتقی دانش‌پژوه. ج 1. قم: مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی.
فتوحی رودمعجنی، محمود. (1387). «سه صدا، سه رنگ، سه سبک در شعر قیصر امین‌پور». ادب‌پژوهی. سال دوم. شمارۀ 5. صص: 30-9.
فضیلت، محمود. (1385). معناشناسی و معانی در زبان و ادبیات. چاپ اول. کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی.
کردبچه، لیلا؛ آقاحسینی، حسین و سیدمرتضی هاشمی. (1396). «کاربرد صفت در شعر معاصر». فنون ادبی. سال نهم. شمارۀ 2. صص: 16-1.
لاینز، جان. (1391). درآمدی بر معنی‌شناسی زبان. ترجمۀ کورش صفوی. چاپ اول. تهران: علمی.
مجلسی، محمّدباقر. (1388). حیات ‌القلوب (تاریخ پیامبران). ترجمۀ سیدعلی امامیان. ج 1. قم: سرور.
میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی. (۱۳95). واژه‌نامۀ هنر داستان‌نویسی: فرهنگ تفصیلی اصطلاح‌های ادبیات داستانی. ویراست سوم. تهران: کتاب مهناز.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
نورآقایی، آرش. (1389). عدد، نماد، اسطوره. چاپ دوم. تهران: افکار.
ون‌دایک، تئون. ای. (1389). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان‌کاوی انتقادی. ترجمۀ گروه مترجمان. ویراستۀ مهران مهاجر و محمّد نبوی. چاپ دوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز اطلاعات و تحقیقات رسانه.
هگل، فردریش ویلهلم. (1371). مقدمه‌ای بر زیبایی‌شناسی. ترجمۀ محمود عبادیان. چاپ اول. تهران: آوازه.
Croft, W. (2009). Radical construction grammar: Syntactic theory in typological perspective. Oxford University Press. Dixon, R. M. W. (1982). Where have all the adjectives gone? Mouton.
Dixon, R. M. W. (2006). Adjective classes in typological perspective. In R. M. W. Dixon & A. Y. Aikhenvald (eds.), Adjective classes: A cross-linguistic typology. Oxford University Press. 5-49.
Leech, G. (2008). Language in literature: Style and foregrounding. Longman.
Short, M. (2013). Exploring the language of poems, plays, and prose. Routledge.
CAPTCHA Image