نوع مقاله : دستوری

نویسندگان

• محمدرضا موحدی ¹
• علی اصغر ترابی ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

چکیده

منظومۀ حماسۀ دینی انتقامیه/ ضریرنامه از طغان‌شاه ابن نظام قمی شاهرودی یکی از نمونه‌های شاخص حماسۀ دینی در ادب پارسی است که در قرن نهم هجری دربارۀ انتقام ضریرخزاعی، محمّد حنفیّه، مسیّب، طغان، عمر بن علی، فضلِ جعفر و دیگر پهلوانان از یزید، عمر سعد، یعقوب عسقلانی، شاه حلب و دیگر حامیان یزید سروده شده است. ماجرای منظومه از رسیدن کاروان اسیران کربلا به شهر عسقلان آغاز می‌گردد و با نجات امام سجاد (ع) و کاروان کربلا از چنگ یزید و نهایتاً با مرگ یزید خاتمه می‌یابد. بررسی دستوری این منظومه برای شناختن بیشتر زبان حماسی این منظومه و دیگر منظومه‌های دینی سودمند است. با بررسی موارد دستوری و مصداق‌های آن، لایه های زبانی و محتوایی بیشتری از این اثر به دست می‌آید.  در این پژوهش، نخست دربارة حماسه، حماسۀ دینی و علل پیدایش و نمونه‌های آن و نیز دربارۀ ابن‌نظام و منظومه‌اش سخن گفته‌ایم و پس از معرّفی مختصر ضریرنامه، برخی نکات دستوری این اثر با ذکر شواهد بررسی شده است. با ذکر این موارد پی می‌بریم که کهنگی سبک در آن، کاملاً مشهود است و یکی از حماسه ‌های برجستۀ دینی به حساب می‌آید که از نظر بافت داستان، استحکام الفاظ، زبان مناسب و ساخت دستوری ، شایستگی توجهی بیشتر دارد.

کلیدواژه‌ها

• "ضریرنامه"
• "طغان‌شاه"
• "حماسۀ دینی"
• "منظومه دینی"
• "زبان حماسی"

عنوان مقاله [English]

A look at grammatical features in Taghanshah Ibn Nizam Qomi Shahroudi's Dhariranama

نویسندگان [English]

• mohammadreza movahedi ¹
• ali asghar torabi ²

¹ Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Qom

² Doctoral student of Persian language and literature at Qom University

چکیده [English]

The poem of the religious epic of Revenge / Zareernameh by Taghan Shah Ibn Nizam Qomi Shahroudi is one of the prominent examples of the religious epic in Persian literature, which in the 9th century of Hijri is about the revenge of Zareer Khozai, Muhammad Hanafiya, Musayib, Taghan, Omar Bin Ali, Fazl Jafar and other heroes from Yazid. Omar Saad, Yaqub Asqlani, Shah Aleppo and other Yazid supporters were written. The story of the poem begins with the arrival of the caravan of prisoners of Karbala to Ashqlan and ends with the rescue of Imam Sajjad (a.s.) and the caravan of Karbala from Yazid's grip and finally with Yazid's death. Examining the grammar of this poem is useful for knowing more about the epic language of this poem and other religious poems. By examining grammatical cases and its examples, more linguistic and content layers are obtained from this work.
In this research, firstly, we have talked about epic, religious epic and its causes and examples, as well as about Ibn Nizam and his system, and after a brief introduction of Dharirnameh, some grammar points of this work have been examined by citing evidence. By mentioning these things, we realize that the old style is quite evident in it, and it is considered one of the prominent religious epics, which deserves more attention in terms of story texture, strong words, appropriate language, and grammatical structure.

کلیدواژه‌ها [English]

• "Zarir Nameh"
• "Taghan Shah"
• "religious epic"
• "religious poem"
• "epic language"