ساخت سازه‌ای گروه اسمی در گلستان و بهارستان (کاربرد نحو در سبک‌شناسی ادبی)

نوع مقاله : دستوری

نویسنده

استادیار گروه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان(آزفا) دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران

10.22091/jls.2023.8778.1447

چکیده

جامی بهارستان را متناسب با ویژگی‌های موجود در گلستان سعدی تألیف نموده است. این موضوع در یک نگاه کلی نیز قابل مشاهده است. با وجود گرایش بیشتر هر دو اثر در کاربرد قطب «انتخاب» به جای «ترکیب»، این مسأله پیش می‌آید که دو اثر که به لحاظ سبکی نزدیک به هم هستند، به لحاظ زبانی از چه ویژگی‌هایی برخوردارند و چه شباهت‌ها یا تفاوت‌های زبانی بین آن دو وجود دارد. در این پژوهش سازه گروه اسمی به عنوان یکی از سازه‌های مهم زبان در پیکره‌ای برگرفته از نمونه‌هایی از گلستان و بهارستان به روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که در مجموع فراوانی گروه‌های اسمی گلستان بیشتر از بهارستان است. همچنین فراوانی و فراوانی نسبی گروه‌های اسمی بدون وابسته در گلستان بیشتر از بهارستان است. بررسی وابسته‌های هسته در گروه‌های اسمی دو اثر نشان از آن دارد که ساخت «هسته+اسم»، «هسته+صفت بیانی» و «هسته+گروه اسمی»، ساخت‌های غالب گروه‌های اسمی تک‌وابسته و «بند موصولی» به عنوان وابسته پسین غالب گروه‌های اسمی دو‌ وابسته گلستان و بهارستان است. از سوی دیگر، ساخت‌های «سور+هسته»، «هسته+اسم»، «هسته+صفت بیانی» و «هسته+گروه اسمی» ساخت‌های غالب گروه‌های اسمی تک‌وابسته گلستان و ساخت‌های «صفت مبهم+هسته»، «هسته+اسم»، «هسته+صفت بیانی»، «هسته+بند موصولی»، «هسته+گروه اسمی» و «هسته+گ.ح.ا.» ساخت‌های غالب گروه‌های اسمی تک‌وابسته بهارستان هستند. به نظر می‌رسد ساخت سازه‌ای گروه اسمی می‌تواند به عنوان ابزاری نحوی برای شناسایی دقیق‌تر شباهت‌ها و تفاوت‌های آثار گوناگون ادبی استفاده شود و با طرح فرضیه‌هایی به نمایان شدن ویژگی‌های سبکی فردی و اجتماعی در آثار ادبی کمک کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Structure of Nominal Group in Golestan and Baharestan (Use of Syntax in Literary Stylistics)

نویسنده [English]

  • Mohammad Bagher Mirzaei Hesarian
Assistant Professor of the Department of Teaching Farsi to Non-Persian Speakers (AZFA), Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Jami has composed Baharestan according to the characteristics of Golestan. Despite the greater tendency of both works to use the pole of "selection" instead of "combination", the problem arises that despite the fact that the two works that are close to each other in terms of style, what characteristics they have in terms of language and what are the linguistic similarities or differences between the two. In this research, the structure of the nominal group (NP) as one of the important structures of the language in a corpus taken from examples from Golestan and Baharestan has been investigated in a descriptive-analytical way. The findings of the research show that the frequency of NPs in Golestan is more than that of Baharestan. Also, the frequency and relative frequency of NPs without dependents is more in Golestan than that of Baharestan. Examining dependents in NPs shows two results that the constructions "head+noun", "head+adjective" and "head+noun group" are the dominant constructions of single dependent NPs and "relative clause" is as the dominant posterior dependent of NPs in Golestan and Baharestan. On the other hand, the constructions "quantifier + head", "head+ noun", "head + adjective" and "head + noun group" are the dominant constructions of single dependent NPs in Golestan and the constructions of "indefinite adjective + head", "head + noun", "head + adjective", "head + relative clause", "head + NP" and "head + prepositional group” are the dominant constructions in Baharestan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stylistics
  • Golestan
  • Baharestan
  • Structural Construction
  • Nominal Group
  1. انوشه، حسن و همکاران. (1376) دانشنامه ادب فارسی. جلد 2. تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
  2. الحاجیه اردلانی، شمس‌؛ دستغیب، شعله و سید محمود سیدصادقی. (1397). «سبک‌شناسی لایه‌ای گلستان سعدی در دو لایه کاربردشناسی و نحوی». فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی. دورة 14. شمارة 13. صص: 119-105.
  3. الهیان، لیلا. (1392). «زیبایی‌شناسی گلستان سعدی براساس نظریه زبانشناسی متن». رساله دکتری. به راهنمایی محمّدعلی گذشتی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
  4. ایشانی، طاهره و زینب برزگری. (1398). «بررسی سنجشی مضمون و سبک در حکایات‌ و حکمت‏های گلستان و بهارستان بر اساس کارکرد تجربیِ فرانقش اندیشگان». علم زبان. سال 6. شمارة 10. صص: 356-325.
  5. باطنی، محمّدرضا. (1392). توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی. چاپ سی‌‌ام. تهران: امیرکبیر.
  6. جامی، نورالدین عبدالرحمن. (1392). بهارستان. تصحیح هادی اکبرزاده. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  7. حاکمی، اسماعیل. (1377). «نکاتی دربارة سبک کتاب بهارستان جامی». مجلّة دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران. زمستان 77 و بهار 78. صص: 6-1.
  8. رضوان طلب، پری و نوروز امینی. (1397). «بررسی مقایسه‌ای گلستان سعدی با بهارستان جامی». فصلنامه بهارستان سخن. دورة 15. شمارة 40. صص: 60-37.
  9. سرفراز، سیاوش. (1394). «بررسی و مقایسه محتوایی و بلاغی بهارستان جامی با گلستان». پایان نامه کارشناسی‌‌ارشد. به راهنمایی محمّد میر. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه زابل.
  10. سعدی، مصلح بن عبدالله. (1368). گلستان سعدی. مقدمه و تصحیح غلامحسین یوسفی. چاپ اول. تهران: سخن.
  11. صفوی، کوروش. (1390). از زبان شناسی به ادبیات. جلد 2. چاپ سوم. تهران: پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی.
  12. طبیب‌زاده، امید. (1393). دستور زبان فارسی براساس نظریه‌ گروه‌های خودگردان. چاپ دوم. تهران: مرکز.
  13. فتوحی، محمود. (1390). سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها. تهران: سخن.
  14. مظفری، علیرضا وگودرزی، رقیه. (1387). «بررسی و مقایسه محتوایی و بلاغی بهارستان جامی با گلسـتان سعدی». فصلنامه ادبیّات فارسی. سال 4. شمارة 11. صص: 80-53.
CAPTCHA Image