بررسی توصیفی– تحلیلی نوآوری‌های وزنی فروغ فرخ‌زاد در تولدی دیگر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

2 استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

3 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

10.22091/jls.2022.8558.1430

چکیده

زبان صریح و شفاف فروغ فرخ‌‌زاد تأثیر شگرفی در انتخاب اوزان عروضی او داشته است. این پژوهش با هدف بررسی مهم‌‌ترین جلـوه‌‌هـای اوزان عروضی اشعار مجموعۀ «تولدی دیگر» در پی پاسخ به این سؤال است که مهم‌‌ترین ابداعات وزنی فروغ فرخزاد در تولدی دیگر چیست؟ روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است که پس از بررسـی اوزان عروضی اشعار «تولدی دیگر» با ارائة نمودارها و تحلیـل آمارها این نتایج دست آمد که فروغ به‌‌خوبی از عهدۀ ظرفیت‌‌های بالقوۀ وزنی و عروضی برآمده و دست به ابداع و نوآوری زده است؛ او متناسب با حال مخاطب و همچنین تجربه‌‌های فردی و شخصی و با سخنانی از جنس زمان خود در ظهور و بروز جنبه‌‌های تقویـت موسـیقی بیرونی کـلام، به‌‌خوبی توانسته مهارت خود را نمایان کند؛ گاه اشعارش این فرصت را به خواننده می‌‌دهد تا در تقطیع، اوزان مختلفی را تجربه کند و یا با چند وزن در یک شعر، دو وزن در یک مصراع و کاربرد انواع ارکان ناقص در آخر مصراع، برخلاف شعر قدما مواجه باشد؛ زیرا برای او کلمات و محتوا مهم هستند. گاهی نیز در اشعارش با مصراع‌‌هایی مواجه هستیم که کاملاً دارای هجاهای بلند هستند و نشان‌‌دهندۀ استقلال مصراع‌‌های شعر او از سایر مصراع‌‌هاست و از طرفی توانایی خود را در به‌‌کارگیری اختیارات شاعری به‌‌ویژه استفاده از اختیار شاعری «تسکین» را به رخ مخاطب خود می‌‌کشاند. اوزان رمل، مجتث، مضارع و رجز بالاترین آمار را در «تولدی دیگر» به خود اختصاص داده‌‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Descriptive-Analytical Study of Prosodic Innovations in Forugh Farrokhzad's "Another Birth"

نویسندگان [English]

  • Abdolreza Zand 1
  • Mohsen Zolfaghary 2
  • Hasan Heidari 2
  • Hojjatollah Omidali 3
1 PhD student of Persian language and literature, University of Arak, Arak, Iran
2 Professor of the Department of Persian Language and Literature, University of Arak, Arak, Iran
3 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Arak, Arak, Iran
چکیده [English]

Forugh Farrokhzad's explicit and lucid diction has had an extraordinary impact on her choice of prosodic meters. The present article is aimed at looking into the most important manifestations of prosodic meter in one of Forugh Farrokhzad's poetry collections called “Another Birth”, attempting to answer the following question: What are the most important prosodic innovations in “Another Birth”? Using a descriptive-analytical method, this article first examines metrical patterns in “Another Birth” and then by presenting graphs and analyzing statistics, it comes to the following findings: Forugh has beautifully drawn upon the potential capacities of prosodic meter and therefore has created an original and innovative poetry. Forugh has managed to display her mastery and adeptness not only by presenting her individual and personal experiences commensurate with her audience's moods but also through manifesting the facets of external music in her language, a language that suits the taste of her contemporary audience. Unlike the poems of her predecessors, her poems occasionally give the reader the opportunity to experience various meters in segmentation, and the reader encounters several meters in one single poem, two meters in one hemistich or the application of partial elements at the end of a hemistich; the reason is that words and content-and not form- are important to her. Moreover, we sometimes come across some hemistiches in her poems that have extra-long syllables which indicate the independence of her hemistiches from other hemistiches on the one hand and on the other hand she displays her ability to employ poetic options, especially “Taskin”, to her readers. Metrical patterns such as Ramal, Mujtath, Muzare' and Rajaz are the most frequently used ones in her poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prosodic meter in Persian poetry
  • Bahr
  • Another Birth
  • Poetic options
  • Forugh Farrokhzad
  1. باقری ثابت، سیمین. (1391). «بررسی موسیقی اشعار فروغ فرخ‌‌زاد با نگاهی به ابداعات و ابتکارات او». پایان‌‌‌نامۀ کارشناسی ارشد. به راهنمایی حسین اسکندری. رشت: دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
  2. ترابی، ضیاءالدین. (1376). فروغی دیگر. چاپ دوم. تهران: دنیای نو.
  3. جلالی پندری، بهروز. (1377). فروغ فرخزاد جاودانه زیستن، در اوج ماندن. چاپ سوم. تهران: مروارید.
  4. جلالی پندری، بهروز. (1399). جادوی جاودانگی. چاپ سوم. تهران: مروارید.
  5. حسین‌‌پور آلاشتی، حسین. (1387). «عناصر سبک‌‌ساز در موسیقی شعر فروغ فرخزاد». نشریۀ زبان و ادبیّات فارسی. شمارۀ 18. صص: 137-120.
  6. حقوقی، محمّد. (1393). شعر زمان ما (فروغ فرخزاد). چاپ یازدهم. تهران: نگاه.
  7. ذوالفقاری، محسن. (1380). فرهنگ موسیقی شعر. قم: نجبا.
  8. شمیسا، سیروس. (1397). نگاهی به فروغ فرخزاد. چاپ چهارم. تهران: مروارید.
  9. طاهباز، سیروس. (1398). نیمایوشیج دربارۀ هنر شعر و شاعری. چاپ سوم. تهران: نگاه.
  10. طبیب‌‌زاده، امید. (1389). «ساخت وزنی در شعر عروض فارسی». مجلۀ زبان و زبان-شناسی. شمارۀ 11. صص: 20- 1.
  11. طبیب‌‌زاده، امید. (1395). «وزن‌‌های فروغ فرخزاد در تولدی دیگر». ایرانشهر امروز. شمارۀ 2. صص: 146- 123.
  12. طوسی، ادیب. (1339). «یک پیشنهاد تازه در فن عروض». نشریۀ دانشکده ادبیّات تبریز. شمارۀ 4. صص: 502-461.
  13. طوسی، خواجه نصیرالدین. (1393). معیار الاشعار. به تصحیح علی‌‌اصغر قهرمانی مقبل. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  14. عالی عباس‌‌آباد، یوسف. (1391). جریان‌‌شناسی شعر معاصر. تهران: سخن.
  15. فرخزاد، فروغ. (1368). اشعار کامل فروغ فرخزاد. آلمان: نوید.
  16. قهرمانی مقبل، علی‌‌اصغر. (1389). ارکان عروضی. تهران: نیلوفر.
  17. قهرمانی مقبل، علی‌‌اصغر. (1390). عروض و قافیۀ عربی. تهران: سمت.
  18. کمالی، مهدی. (1398). «تحلیل و طبقه‌‌بندی وزن‌‌هایی که فقط هجای بلند دارند». کهن‌‌نامه ادب پارسی. شمارۀ 1. صص: 245 – 213.
  19. لازار، ژیلبر. (1395). بررسی وزن شعر فارسی. ترجمۀ لیلا ضیاء مجیدی. چاپ اول. تهران: هرمس.
  20. مرادی کوچی، شهناز. (1379). شناخت نامۀ فروغ فرخزاد. تهران: قطره.
  21. مشرف آزاد تهرانی، محمود. (1398). پریشادخت شعر. چاپ پنجم. تهران: ثالث.
  22. موسوی، سیدکاظم. (1384). «بررسی قالب‌‌های شعر فروغ فرخزاد». مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. شمارۀ 1. صص: 124-111.
  23. ناتل خانلری، پرویز. (1396). وزن شعر فارسی. چاپ هشتم. تهران: نیلوفر.
  24. نجفی، ابوالحسن. (1394). اختیارات شاعری. تهران: نیلوفر.
  25. نجفی، ابوالحسن. (1395). وزن شعر فارسی. تهران: نیلوفر.
  26. نجفی، ابوالحسن. (1397). طبقه‌‌بندی وزن‌‌های شعر فارسی. به همت امید طبیب‌‌زاده. تهران: نیلوفر.
  27. هیلمن، مایکل. (1397). زنی تنها. به ترجمۀ تینا حمیدی. چاپ دوم. تهران: هنوز.
CAPTCHA Image