نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی اصغر بابا سالار ¹
• علی‌محمد موذنی ²
• خدیجه کدخدایی ³

¹ استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

² استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

³ دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی پردیس البرز دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش با رویکرد فرمالیستی و با شیوۀ تحلیلی- توصیفی، به بررسی وجوه آشنایی‌زدایی موسیقایی در اشعار کودکانة محمود کیانوش پرداخته است. صورت-گرایان روس توجه ویژه به زبان و به خصوص موسیقیِ زبان دارند تا آنجا که چگونه گفتن را مقدم بر چه گفتن دانسته‌اند. ساحت شعر کودکانه نیز بر محور اصلی موسیقی زبان استوار است. در این گذار، اهمیت توجه به عوامل موسیقایی در شعر کودک، توجه و اعتنا به همه عواملی است که کلام را به سمت و سوی شعر سوق می‌‌دهد و به تعبیر صورت‌گرایان به «برجستگی زبانی» منجر می‌شود. از کاربست این نظریه بر اشعار کودکانه محمود کیانوش، می‌‌توان بیان کرد که برجستگی‌های زبانی او در محورهای موسیقی بیرونی و کناری، دو عامل مهم و قابل اعتنا در غنی ساختن اشعار او به حساب می‌آیند. کیانوش با مدد از دانش شعر کلاسیک و نو، زبان شعر کودک را تشخص بخشیده و با کاربست هنرسازه‌های موسیقایی در زیباسازی کلام و تأثیر بر مخاطب موفق عمل کرده است. بنابر یافته-های این پژوهش، به کارگیری انواع قافیۀ غنی و ردیف‌های پویا، انتخاب اوزان مطبوع و بحور گوشنوازی مانند رمل و رجز، در کنار دقت و توجه به کارکردهای ردیف و قافیه، تمرکز بر مطابقت مضمون با وزن‌‌های شعری و انتخاب ردیف مرتبط با درون‌مایۀ شعر، از شگردهایی است که کیانوش آگاهانه و هنرمندانه آنان را در خدمت زبان شعر کودک قرار داده و ماحصل استفاده دقیق و بجا از هنرسازه-های موسیقایی، شعر او را به شعری خلاق و پویا تبدیل کرده است؛ شعری که به هنر ناب نزدیک شده و با نظریه‌هایی چون «آشنایی‌زدایی موسیقاییِ» فرمالیست-های روس قابل توضیح و تبیین است.

کلیدواژه‌ها

• محمود کیانوش
• فرمالیسم
• آشنایی‌زدایی
• برجسته‌‌سازی زبانی
• موسیقی شعر

عنوان مقاله [English]

Examining the aspects of musical de-familiarization of Mahmoud Kiyanoosh children's poems

نویسندگان [English]

• aliasghar babasalar ¹
• alimohammad moazeni ²
• khadijeh kadkhodaee ³

¹ Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Tehran, Tehran, Iran

² Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Tehran, Tehran, Iran

³ PhD student in Persian language and literature, Alborz Campus, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

This study has studied the aspects of musical familiarization in Mahmoud Kiyanoosh's children's poems with a formalistic approach and an analytical-descriptive method. Russian formalists pay special attention to the new language, especially the music of the language, to the extent that they prioritize saying over saying. The field of children's poetry is also based on the main axis of language music. In this transition, the importance of paying attention to the musical factors in children's poetry is paying attention to all the factors that lead the word towards poetry and, according to the formalists, lead to linguistic prominence. From the application of this theory to Kiyanoosh's childhood poems, it can be said that his linguistic prominences in the external and lateral music axes are two important and significant factors in enriching his poems. With the help of the knowledge of classical and modern poetry, Kiyanoosh has identified the language of children's poetry and has been successful in beautifying words and influencing the audience by using musical art forms. According to the findings of this study, using rich types of rhymes and dynamic rows, selecting the pleasant weights of the stream and earlobes such as sand and arrogance, along with paying attention to the functions of rows and rhymes, focusing on matching the theme with poetic weights and selecting rows Related to the theme of poetry, it is one of the tricks that Kiyanoosh has consciously and artistically used in the service of children's poetry language and the result of accurate and appropriate use of musical compositions, has turned his poetry into a creative and dynamic poem; A poem that is close to pure art and can be explained by theories such as the "musical unfamiliarity" of Russian formalists.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mahmoud Kiyanoosh
• Formalism
• De-familiarization
• Linguistic highlighting
• Poem music