نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سعید دامنی ¹
• اسحاق میربلوچ زائی ²

¹ استادیار، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه ولایت ایرانشهر، سیستان و بلوچستان، ایران

² استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه ولایت ایرانشهر، سیستان و بلوچستان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر نقد، بررسی و توصیفِ گونه‌ای از افعال زبان فارسی است که ساختاری متفاوت با سایر افعال در جمله دارند. در مورد این ساخت فعلی بین دستورنویسان زبان فارسی اختلاف نظرهایی وجود دارد که فهم درست و تشخیص آن را با دشواری‌‌هایی همراه ساخته است. تأمل در نام‌‌هایی که صاحب‌‌نظران گرامی بر این گونۀ فعلی نهاده‌‌اند، شدت اختلاف نظر و برداشت‌‌های متفاوت در این عرصه را نشان می‌‌دهد. این افعال با عناوین مختلفی از جمله: «فعل بی‌‌شخص»، «فعل‌های ناگذر»، «فعل مرکب ضمیری»، «ناگذر یک‌‌شخصه»، «فعل یک‌‌شناسه» یا «فعل غیرشخصی» و «مرکب پی‌بستی» نامیده شده ‌است. نگارندگان این ساخت خاص فعلی را در مقالۀ حاضر بر اساس ساختار نحوی و صوری در ساخت جمله بررسی و توصیف کرده‌‌اند. البته از آن‌جاکه در توصیف و معرفی این ساخت فعلی، برخی از صاحب‌نظران به آوردن مثال‌‌هایی از فارسی قدیم و بعضی دیگر به آوردن مثال‌‌هایی از فارسی معاصر پرداخته‌اند، بنابراین نگارندگان در این مقاله با روشی متفاوت و کاربردی توصیف فعل را با هر دو نگرش درزمانی و هم‌‌زمانی انجام داده‌‌اند؛ چون ساخت استثنایی این افعال باعث ارائه توصیف‌‌های متفاوت از آن شده‌است. لذا ضمن بیان نظریات دیگران به نقد و بررسی این دیدگاه‌‌ها پرداخته شده است تا در پایان با توصیف مشخص و دقیق زبانی این فعل، گامی هر چند کوچک برای فهم بهتر زبان فارسی برداشته شود. یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد که این ساخت فعلی همیشه مرکب و معمولاً گذراست و شخصی بودن آن را بر اساس ساختار جمله می‌‌توان تشخیص داد. همچنین به دلایل مختلف بهتر است مرکب استثنایی نامیده شود.

کلیدواژه‌ها

• افعال استثنایی مرکب
• شناسۀ عام
• افعال شخصی
• افعال یک شخصه/یک شناسه

عنوان مقاله [English]

Compound-exceptional Verbs and How to Distinguish them in a Sentence

نویسندگان [English]

• saeed damani ¹
• Ishaq Mirbalouchzaei ²

¹ Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Velayat University, Iranshahr, Sistan and Baluchestan, Iran

² Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Velayat University, Iranshahr, Sistan and Baluchestan, Iran

چکیده [English]

The present study is a critique, study and description of a type of verb in Persian language that has a different structure from other verbs in the sentence. There are differences among Persian grammarians about this current construction, which has made it difficult to understand and recognize it correctly. Reflecting on the different names chosen for this type of verb reveals the intensity of disagreement and different perceptions in this field. These verbs have different titles such as: impersonal verb, imperfective verbs, compound pronoun, impersonal imperfect, the singular verb or impersonal verb. The present article examined and described this current special construction based on the syntactic and visual structure in sentence construction. To describe and introduce this current construction, some experts have dealt with examples from ancient Persian and others with examples from contemporary Persian. The authors of this article, however, describe the verb in a different and practical way using both approaches simultaneously. Because the exceptional structure of these verbs has led to different descriptions of them, these views have been criticized and examined, so that in the end, with a clear and precise linguistic description of this verb, small step is taken to better understand the Persian language. The research findings show that the current construction is always compound and usually transient, and its personal/impersonal status can only be identified based on the sentence structure. For various reasons, it is better to call it an exceptional compound.

کلیدواژه‌ها [English]

• Exceptional compound verbs
• General identity
• Personal verbs
• one-person verbs / an identifier