بررسی فرآیندها و نقش آن در گفتمان ایدئولوژیکی فتوت‌نامه سهروردی با رویکرد نقش‌گرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

3 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

10.22091/jls.2022.7358.1341

چکیده

فتوت نامه‌ها به جهت احتوا بر انواع گفتمان‌های اهل فتوت با نگره‌های متفاوت، از اهمیت بسیاری در پژوهش‌های سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، عرفانی و ادبی در موضوع فتوت و تاریخچه و تأثرات و تأثیر همه جانبه آن بر جوامع اسلامی، برخوردارند. در این میان تحلیل گفتمان فتوت نامه ابوحفص عمر سهروردی، به جهت جنبه اجتهادی و نظریه‌پردازانه شیخ در ایجاد پیوستاری بین مفاهیم اخلاق و عرفان از یک سوء، و توسعه دیدگاه‌های شیعی در نظریه‌پردازی اهل تصوف و فتوت از سویی دیگر، اهمیتی مضاعف می‌یابد. در این پژوهش، بهمنظور تحلیل گفتمانی متن فتوت نامه سهروردی و کشف سازوکارهای میان ذهن و زبان نویسنده و بافت فرهنگی-اجتماعی متن و نیز تحلیل مؤلفه‌های اندیشگانی مستتر در آن، به روش زبان‌شناسان سیستمی-نقشی (نقش‌گرا)، از تحلیل فرآیندها استفاده شده است. از تحلیل انواع فرآیندها در این متن دریافتیم که فراوانی فرآیندهای ذهنی (و گونه‌های آن) و نیز بسامد بالای فرآیندهای رابطه‌ای (شناسایی-وصفی) و فرآیندهای وجودی در این متن، نشانگر غلبه کنش ایضاحی و اثباتی در گفتمان مؤلف است که اهدافی چون تشریع نهاد فتوت، یک‌سویگی بخشیدن به نهادهای اخلاق، عرفان و سیاست و نیز مشروعیت‌بخشی به پایگاه شیعی این نهاد را (تحت حمایت مستقیم خلیفه الناصر لدین الله) تقویت می‌کند. فراوانی معنادار فرآیندهای مذکور، موجب کاهش کنش‌های ارتباطی و تعاملی گفتمانی در متن و عاملی برای تقویت منظورهای گفتمانی تک‌صدایی و جنبه‌های ارزشی/ ایدئولوژیکی موجود در سازه‌های تجربی (تشریعی، مشروعیت‌بخشی و کنش‌های اثباتی و ایضاحی) متن است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Processes and their Roles in Suhrawardi’s Ideological Discourse Based on the Functionalist Approach

نویسندگان [English]

  • Davood Ghanbari 1
  • narges oskouie 2
  • Aziz Hojaji kahjoogh 3
1 PhD Student, Department of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Bonab Branch, Bonab, Iran
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Bonab Branch, Bonab, Iran
3 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Bonab Branch, Bonab, Iran
چکیده [English]

Being inclusive of various discourses of different practitioners of fotowwat (generosity), Fotowwat-Nameh (the letter of generosity) is of great importance in political, social, moral, mystical, and literary researches on the subject of fotowwat, its history and effects on Islamic societies. In the meantime, the analysis of the discourse of Abu Hafs Omar Suharvardi’s Fotowwat-Nameh becomes doubly important due to the ijtihad and theorizing aspects as the author unifies the concepts of ethics and mysticism on the one hand, and the development of Shiite views in Sufism and fotowwat on the other . Based on the functionalist linguists’ methodology, this study has drawn on process-analysis to analyze the discourse of Soharvardi’s Fotowwat-Nameh, as well as to discover the mechanisms between the author’s language/mind and the cultural-social context of the text. The high frequency of mental, relational (descriptive/subjective), and existential processes suggest that the positivist and explanative acts are dominant which in turn lead to the legislation of the institution of Fotowwat, unification of the institutions of ethics, mystiticism, and politics, as well as legitimization of the Shiite base of Fotowwat under the direct support of caliph Alnaser le Dinellah. The significant frequency of these processes reduces the communicative and interactive actions of discourse in the text, and is a factor for strengthening the monologic discourse purposes, and for upholding the aspects of value, ideology in the empirical structure (legislative, legitimizing, positive and explicit) of the text.

کلیدواژه‌ها [English]

  • initiators
  • Fotowwat-Nameh (The letter of generosity)
  • Abu Hafs Shahabuddin Omar Suhravardi
  • Functionalist Linguistics
  • Monologic Discourse
  • Speech Acts

مراجع

  1. اقبال، عباس. (1388). تاریخ مغول. تهران: اساطیر
  2. ایشانی، طاهره و نازنین توتونچیان. (1394). «سبک شناسی مقایسهای تمهیدات و لوایح بر اساس فرانقش متنی». مجله زبان‌شناسی. شمارۀ 21. صص: 68-53.
  3. ایشانی، طاهره. (1393). «بررسی ویژگیهای سبکی و شخصیتی سیمین دانشور با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا. زبان شناخت. سال پنجم. شمارۀ اول. صص: 34-19.
  4. تیشنر، فرانتس. (1335). «گروه فتوت کشورهای اسلامی و نوع ظهور گوناگون آنها مخصوصاً در ایران و کشورهای همجوار آن». مجله ادبیّات دانشگاه تهران. سال 4. شمارۀ 2. صص: 94-76.
  5. رستم بیگ تفرشی، آتوسا و احمد رمضانی. (1389). «توصیف نوشتار دانش‌آموزان کم‌توان ذهن بر مبنای دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی». فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی. سال 10. شمارۀ 4. صص: 389-384.
  6. رضایی، والی و معصومه دیانتی. (1396). «کارآیی دستور نقش و ارجاع و دستور نقش‌گرای نظام‌مند در طبقه‌بندی افعال زبان فارسی: از نوع عمل در مقایسه با فرآیند». مجله زبان و زبان‌شناسی دانشگاه اصفهان. دورۀ 13. شمارۀ 25. صص: 87-68.
  7. سروری، امید. (1394). «ترجمۀ عوارف المعارف از ظهیرالدین عبدالرحمن شیرازی». مجلۀ پیام بهارستان. سال 7. دورۀ 2. صص: 111-104.
  8. سهروردی، ابوحفص عمربن‌محمّد. (1352). «فتوت‌نامه یکم و دوم: در رسائل جوانمردان». به کوشش مرتضی صراف. تهران: انستیتوی فرانسوی پژوهشهای علمی در ایران.
  9. شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا. (1386). قلندریه در تاریخ: دگردیسی‌های یک ایدئولوژی. تهران: سخن.
  10. طاهری عراقی، احمد. (1369). «پاسخ‌های شهاب‌الدین عمر سهروردی به پرسش‌های علمای خراسان». مجلۀ مقالات و بررسی‌ها. شمارۀ 50 – 49. صص: 64-45.
  11. فتوحی رودمعجنی، محمود. (1391). سبک شناسی نظریهها، رویکردها و روشها. تهران: سخن.
  12. فرای، ریچارد. (1363). تاریخ ایران کمبریج. ترجمۀ حسن انوشه. جلد 4. تهران: امیرکبیر.
  13. کربن، هانری. (1352). رسائل جوانمردان (مشتمل بر هفت فتوت‌نامه). به کوشش مرتضی صراف. تهران: انستیتوی فرانسوی پژوهشهای علمی در ایران.
  14. کربن، هانری. (1385). آیین جوانمردی. ترجمۀ احسان نراقی. چاپ دوم. تهران: سخن.
  15. مجیدی، فاطمه؛ هادی یاوری و زهره قدوسی فیض‌آباد. (1393). «بررسی ویژگی‌های سبکی کشف‌المحجوب با رویکرد نقش‌گرای هلیدی». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا). سال 8. شمارۀ 2. پیاپی 27. صص: 156-123.
  16. نفیسی، سعید. (1384). بابک خرم‌دین دلاور آذربایجان. به اهتمام عبدالکریم جربزه‌دار. تهران: اساطیر.

Cahen, Cl .(1987). Ayyar. Vol. 3. Encyclopaedia Iranica.

Cahen, Cl. (1991). Futuwwat. Vol. II. Encyclopaedia of Islam.

Halliday .M.A.K & Matthiessen, christian. (2004). An introduction to Functional Grammar. 3th Edition. London. Thompson, Geoff. (2004). introducing Functional Grammar .second Edition. New York.

Zakeri, Mohsen. (1995). Sasanid soldiers in early Muslim society: the origins of Ayyārān and Futuwwa. Wiesbaden: Harrassowitz. References

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش های دستوری و بلاغی
دوره 11، شماره 20
اسفند 1400
صفحه 9-35

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار