تحلیل عناصر زبانی جانشین‌‌‌شونده در آثار دفاع مقدس با تکیه برکتاب «لشکر خوبان»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان، کرمان، ایران

10.22091/jls.2022.7218.1336

چکیده

خاطره ‌‌نوشته‌‌ها از ماندگارترین نمونه‌‌های روایی آثار دفاع مقدس هستند که گزارش‌‌های صادقانه‌‌ای از رخدادهای هشت سال نبرد را به تصویر می‌‌کشند. کتاب «لشکر خوبان» تألیف معصومه سپهری از جملۀ این آثار است. این خاطره ‌‌نوشته، روایتی از رزمنده‌‌ای است که سال‌ها در واحد اطلاعات لشکر 31 عاشورا رشادت می‌‌کند. «لشکر خوبان» گزارش‌‌هایی از عملیات‌‌های والفجر مقدّماتی، بدر، والفجر 8، کربلای 4 و 5، بیت المقدس 2 و 3 و مرصاد را روایت می‌‌کند. با توجّه به این‌‌که خاطرات از زبان یکی از نیروهای اطلاعاتی بازگو می‌‌شود، حقایقی روشن را از چگونگی این عملیات‌‌ها در اختیار مخاطب قرار می‌‌دهد. این اثر در کنار چنین گزارش‌‌هایی، از نثری شیوا همراه با چاشنی طنز بهره می‌‌برد که عامل دیگری در موفّقیت آن به حساب می‌‌آید. این پژوهش به شیوۀ توصیفی‌‌-تحلیلی، عناصر و گزاره‌‌های دستوری جانشین‌‌‌شونده‌‌ای را بررسی می‌‌کند که با هدف گسترش معنا در متن به ‌‌خدمت گرفته شده‌‌اند. جانشین‌‌شونده‌‌ها عناصر و ساخت‌‌هایی از زبان هستند که در جای عناصر و ساخت‌‌های دیگر می‌‌نشینند و در فرایند انتقال معنا و پیام، مفاهیم جدیدی را با چاشنی طنز، تأکید و گاه تصویرآفرینی القا می‌‌کنند. این نو‌‌آفرینی‌‌ها به برجسته‌‌سازی منجر می‌‌شود. در کتاب لشکر خوبان جانشین‌‌شونده‌‌ها دو وظیفۀ عمده را بر عهده دارند: 1. بار عاطفی و گفتمان حاکم بر متن را تقویت می‌‌کنند و در القای جهان‌‌بینی مذهبی، یاریگر خاطره نویس هستند؛ 2. موجب گسترش حوزۀ زبان می‌‌شوند و همین موضوع عامل تنوّع واژگانی و سازه‌‌های دستوری می‌‌شود و به شیوایی متن کمک می‌‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Substitutable Linguistic Elements in the Works of Holy Defense Based on "Lashkar-e Khooban"

نویسنده [English]

  • Hamid JafariGhariyeali
Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Vali-e Asr University of Rafsanjan, Kerman, Iran
چکیده [English]

War memoirs are among the most enduring narrative writings on the “holy defense” in Iran that masterfully offer an authentic account of the imposed war. Masumeh Sepehri’s Lashkar-e Khooban reports adventures of an intelligence agent in 31st Ashura Division. The book provides a series of reports from Valfajr, Badr, Valfajr-8, Karbala-4, Karbala-5, Beitol Moghadas-2, Beitol Moghadas-3, and Mersad military operations. The narrator is the intelligence agent and gives a vivid and inclusive report on these operations. Furthermore, the narrative is fluent and is cemented occasionally with humor, both of which add to its stylistic development. This paper is a descriptive-analytic study of Substitutable elements in the work that aim at expanding overall meaning in the text. Substitutable elements are language constructions that replace other elements and contribute to conveying meaning while making use of humor, emphasis and imagery. Substitutable elements play a twofold role in Lashkar-e Khooban: on the one hand, they enrich emotions and overall discourse to induce the ideological theme; on the other hand, they help expand the language and enhance word bank and grammatical structures, leading to a more eloquent narrative.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grammatical elements
  • Lashkar-e Khooban
  • Holy Defense Literatures
  • linguistic elements
  • Substitutable

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. آلن، گراهام. (1395). بینامتنیت. ترجمۀ پیام یزدانجو. چاپ پنجم. تهران: مرکز.
  3. اکو، امبرتو و دیگران. (1390). استعاره: مبنای تفکر و ابزار زیبایی‌‌آفرینی. گروه مترجمان. به‌‌کوشش فرهاد ساسانی. چاپ دوم. تهران: سورۀ مهر.
  4. بارت، رولان. (1397). مبانی نشانه‌‌شناسی. ترجمۀ صادق رشیدی و فرزانۀ دوستی. چاپ اول. تهران: علمی و فرهنگی.
  5. بصیری، محمّدصادق و دیگران. (1394). «بررسی برجستگی‌‌های لفظی و ساختاری شعر دفاع مقدس استان کرمان». نشریۀ ادبیّات پایداری. سال هفتم. شمارۀ 13. صص: 24-1.
  6. راسخ‌‌مهند، محمّد. (1397). درآمدی بر زبان‌‌شناسی شناختی (نظریه‌‌ها و مفاهیم). چاپ هفتم. تهران: سمت.
  7. رنجبر، محمود و مهتاب اسدی. (1399) . «بررسی عناصر و جزئیات بافت در مجموعه خاطرۀ پایی که جا ماند». نشریۀ ادبیّات پایداری. سال 12. شمارۀ 23. صص: 144- 115.
  8. ژنت، ژرار. (1392). تخیّل و بیان. ترجمۀ الله‌‌شکر اسداللهی تجرق. چاپ اول. تهران: سخن.
  9. سپهری، معصومه. (1392). لشکر خوبان. چاپ چهاردهم. تهران: سورۀ مهر. صفوی، کورش. (1391). آشنایی با زبان‌‌شناسی در مطالعات ادب فارسی. چاپ اول. تهران: علمی.
  10. صفوی، کورش. (1390). از زبان شناسی به ادبیّات. جلد 2. چاپ سوم. تهران: سورۀ مهر.
  11. گل‌‌محمّدی، فاطمه. (1399). بررسی عناصر داستانی در خاطرات دفاع مقدس با تکیه بر دو کتاب لشکر خوبان و نورالدّین پسر ایران. چاپ اول. تهران: رهام اندیشه.
  12. لانگاکر، رونالد. (1397). مبانی دستورِ شناختی. ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی. چاپ اول. تهران: آگاه.
  13. مارتینه، آندره. (1393). مبانی زبان‌‌شناسی عمومی. ترجمۀ هرمز میلانیان. چاپ سوم. تهران: هرمس.
  14. یان، مانفرد. (1397). روایت شناسی: مبانی نظریۀ روایت. ترجمۀ محمّد راغب. چاپ اول. تهران: ققنوس.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش های دستوری و بلاغی
دوره 11، شماره 20
اسفند 1400
صفحه 37-62

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار