جایگاه قید و بسامد آن در روایت امیرارسلان رومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

2 دانش‌ آموختۀ کارشناسی‌ ارشد زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

10.22091/jls.2021.5973.1257

چکیده

داستان عامیّانۀ امیرارسلان مانند یک صحنۀ نمایش، روحیّات مردم دورۀ قاجار را با همۀ ناملایمات و اوضاع نامساعد آن به تصویر درمی‌آورد و نمایانگر ذهنیّت و وضع مردم آن عصر است. به همین دلیل، داستان‌های عامّه را می‌توان آینۀ تمام‌نمای دوران تألیفشان دانست. با بررسی ساختار دستوری این آثار می‌توان به سبک دوره یا نویسنده نیز دست یافت. بررسی ساخت و بسامد طبقۀ دستوری قید، نیز، می‌تواند به شناخت بخش زبانی سبک شخص و سبک دورۀ او منجر شود. هدف این مقالۀ توصیفی- تحلیلی، بررسی انواع قید و گروه‌های قیدی در داستان امیرارسلان نامدار و نشانه‌های آن در سبک شخصی راوی است؛ به طوری‌که پس از بررسی مبانی و پیشینه، بسامد فراوانی هر گروه به کمک نمودار به تفکیک مشخّص شده، آنگاه با مقایسه به تحلیل داده‌ها پرداخته است. فرض بر محدود بودن کاربست قید است امّا یافته‌ها نشان می‌دهد که بسامد به‌کارگیری انواع قید مشترک و خاص و گروه‌های قیدی در این اثر قابل توجّه و زیاد است، می‌توان این ویژگی را وابسته به گفتگو محور بودن متن و تعدّد فراوان قهرمانان، کثرت حوادث و گفتار ‌گذاری‌های نمایشی و متقابل در امیرارسلان دانست که با نقّالی و نمایش نقّالی‌گونه راوی داستان شکل گرفته است. مهم‌ترین نکته این است که به‌کارگیری گونه‌های مختلف قید در این اثر، موجب فضاسازی‌های دقیق و توصیفات برجسته شده است. تعدّد بالای قید‌های حالت و کیفیّت، به منظور شرح احوال قهرمانان داستان و همچنین بسامد زیاد قیود مشترک به منظور بیان توصیفات روشن، موجب اطناب متن می‌گردد و اطناب، مشخصّۀ سبک عصر نویسنده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The place of adverb and its frequency in the narration of Amir Arsalan Rumi

نویسندگان [English]

  • Vahid Mobarak 1
  • Maryam Lak 2
1 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Razi University of Kermanshah, Kermanshah, Iran
2 MA in Persian Language and Literature, Razi University of Kermanshah, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

The folk tale of Amir Arsalan, like a stage, depicts all the spirits of the people of the Qajar period with all its misfortunes and unfavorable conditions, and shows the mentality, thoughts and situation of the people of that era. For this reason, folk tales can be considered the mirror of the whole period of their writing. By examining the grammatical structure of these works, the style of the period or the author can also be obtained. Examining the structure and frequency of the grammatical class of adverbs can also lead to understanding the linguistic part of a person's style and the style of his period. The purpose of this descriptive-analytical article is to study the types of constraints and groups of constraints in the story of the famous Amir Arsalan and its signs in the personal style of the narrator. It is assumed that the use of adverbs is limited, but the findings show that the frequency of using common and specific adverbs and adverb groups in this work is significant and high. The multiplicity of events and speeches, dramatic and reciprocal arrangements in Amir Arsalan, which was formed by the narrator and the narrator-like performance of the narrator. The most important point is that the use of different types of constraints in this work has resulted in accurate spatializations and prominent descriptions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Types of Adverbs
  • Structure of Adverbs
  • The Story of the Famous Amir Arsalan
  • Folk Tales
  1. اسدی، اکرم. (1395). «بررسی انواع قید در شاهنامه، جلد اوّل و دوّم». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. به راهنمایی علی زمانی. دانشگاه پیام‌نور مرکز آران و بیدگل: دانشکده ادبیّات. 
  2. اصفهانی، میرزا حبیب. (1308). دبستان پارسی (دستور). چاپ اوّل. استانبول: محمود بیگ.
  3. اکبرزاده، محمّدعلی و علی‌اکبر باقری خلیلی. (1399). «تحلیل کارکردهای قید در اشعار دقیقی و فردوسی توسی». متن‌شناسی ادب فارسی. شمارۀ 1. صص: 40-23.
  4. باقری خلیلی، علی اکبر و امیرحسین بهمنی. (1395). «قید آغازین، عنصری از الگوی وصفی-روایی در شعر نیما». فنون ادبی. سال 8. شماره 2. صص: 46-33.
  5. بهار، محمّدتقی و همکاران. (1363). دستور زبان فارسی. جلد اوّل. تهران: پارس.
  6. پرویز، کوروش. (1393). «بررسی ساخت‌های دستوری در مثنوی معنوی». رسالۀ دکتری. به راهنمایی منوچهر تشکری و نصراله امامی. اهواز: دانشکده ادبیّات دانشگاه چمران اهواز.
  7. تبریزی، محمّدحسین بن خلف. (1335). برهان قاطع. به اهتمام محمّد معین. 4 ج. تهران: زوار.
  8. ترکی، محمّدرضا. (1393). «قید زمان «همیشه» در زبان فارسی». ویژه‌نامه نامه فرهنگستان (دستور). شمارۀ 10. صص: 78-65.
  9. خراسانی، محبوبه. (1398). «سبک‌شناسی انتقادی قصّه‌های عامیانۀ ایرانی (ایدئولوژی نهفته در قصّه)». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). شمارۀ 46. صص: 61-41.
  10. خیّام‌پور، عبدالرسول. (1344). دستور زبان فارسی. چاپ پنجم. تبریز: شفق.
  11. شریعت، محمّدجواد. (1372). دستور زبان فارسی. چاپ ششم. تهران: اساطیر.
  12. شفیعی، محمود. (1377). شاهنامه و دستور یا دستور زبان فارسی بر پایۀ شاهنامه فردوسی. چاپ دوّم. تهران: دانشگاه تهران.
  13. عرفانی بیضایی، محمّدجواد و محسن رحیمی. (1394). «بررسی نظام باورها در قصّه‌های عامیانۀ طبقه‌بندی‌ شدۀ ایرانی». مطالعات ادبیّات کودک دانشگاه شیراز. شماره 2. صص: 118-99.
  14. عمران‌پور، محمّدرضا. (1386). «کارکرد هنری قید و گروه‌های قیدی در اشعار شاملو». پژوهش‌های ادبی. شمارۀ 11. صص: 102-77.
  15. فرشیدورد، خسرو. (1358). عربی در فارسی. تهران: دانشگاه تهران.
  16. فرشیدورد، خسرو. (1382). دستور مفصّل امروز. چاپ اوّل. تهران: سخن. 
  17. قریب، عبدالعظیم و دیگران. (1339). دستور زبان فارسی. 2 ج. تهران: کتابخانۀ مرکزی.
  18. قریب، عبدالعظیم. (1329). دستور زبان فارسی. طبع بیست و چهارم. دورۀ سوم. تهران: خورشید.
  19. کاشف، غلامحسین. (1329). دستور زبان فارسی. استانبول: شمس.
  20. کریمی‌دوستان، غلامحسین و وحیده تجلی. (1398). «نگاهی نو به قید حالت در زبان فارسی». جستارهای زبانی. شمارۀ 4. صص: 281-259.
  21. محجوب، محمّدجعفر. (1339). «داستان‌های عامیانۀ فارسی». مجلۀ سخن. شمارۀ 8 و 9. صص: 920-911.
  22. مشکوة‌الدینی، مهدی. (1370). دستور زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ گشتاری. چاپ دوم. مشهد: دانشگاه فردوسی.
  23. معین، محمّد. (1351). فرهنگ فارسی معین. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
  24. نقیب‌الممالک، محمّدعلی. (1340). امیر ارسلان. به تصحیح/ مقدمۀ محمّدجعفر محجوب. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، نشر طلوع. 
  25. وحیدیان کامیار، تقی و محمّدرضا عمرانی. (1382). دستور زبان فارسی (1). تهران: سمت.
  26. یاوری، هادی. (1390). از قصّه به رمان. چاپ اوّل. تهران: سخن.
CAPTCHA Image