بررسی کارکرد شگرد آیرونی در شعر نسیم شمال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

2 کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

10.22091/jls.2021.6177.1275

چکیده

آیرونی، سخنی است دو پهلو که معنا و مفهوم ثانویۀ آن اهمیّت دارد؛ این شگرد ادبی، از ظرفیت گسترده‌‌ای برای رساندن مفاهیم و مقاصدی که مجالی برای عرضه و مطرح‌‌کردن مستقیم آنها نیست، برخوردار است. نسیم شمال (سیّد اشرف‌‌الدّین حسینی) از شاعران عصر مشروطه که برای تبیین اندیشه‌‌های سیاسی و اجتماعی خود در بحبوحۀ خفقان و استبداد عصر خود، گزیری جز از بیان غیرمستقیم اندیشه‌‌های آزادی‌‌خواهانه‌‌اش نداشته است، از این صنعت بلاغی بهره‌‌ها می‌‌گیرد. پژوهش حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع و ابزار کتابخانه‌‌ای نوشته شده است، تلاش می‌‌کند تا نحوۀ حضور آیرونی و انواع آن را در شعر نسیم شمال بررسی کند. نتایج به‌‌دست آمده از این تحقیق نشان می‌‌دهد که زبان آیرونیک نسیم شمال، علاوه بر ماندگار کردن آثارش، زمینۀ گسترده‌‌ای را برای ایجاد آیرونی فراهم می‌‌آورد؛ چرا که اساساً بنیاد ادبی آیرونیک، خاصه آیرونیک کلامی، ناظر به معنای ثانویه است، نه معنای اولیه؛ و شاعر با استفاده از این شگرد، ضمن تبیین اندیشه‌‌های اجتماعی خود، می‌‌کوشد تا خستگی و ملال حاصل از تکرار مضامین را بزداید. همچنین می‌‌توان اذعان داشت که آیرونی‌‌های به‌‌کار رفته در اشعار وی، چندان دیریاب نیست و بیشتر آنها به ‌‌مانند زبان اشعار شاعر ساده‌‌اند. همچنین بر اساس پژوهش حاضر می‌‌توان اذعان داشت که تحلیل اشعار نسیم شمال صرفاً با تلقّی از طنز در مطالعات ادبی موجود (و نه آیرونی)، تقلیل‌‌دادن ظرفیت‌‌های نهفته در این متن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Irony in Nasim-e-Shomal’s Poetry

نویسندگان [English]

  • Shahram Ahmadi 1
  • Seyyedeh Fatemeh Kazemi Goodarzi 2
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran
2 MA in Persian Language and Literature, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran
چکیده [English]

 
Irony is an ambiguous word or phrase in which the secondary meaning is of more importance. Irony enjoys a great capacity to convey the meaning which cannot be directly expressed. Although Irony dates back to ancient Greece, classical and even contemporary Persian works have greatly benefited from this figure. Recently, it has been recognized as a notable rhetorical technique and in some cases, it is considered identical to humor, ambiguity, satire, mockery or parody, etc. However, each of these figures includes only a part of the function of Irony. To explain his thoughts amid the political and social repression of the Constitutional Age, Nasim-e-Shomal(Seyyed Ashraf-al-din Hussaini),  had no choice but to express his liberal thoughts indirectly. Therefore, Irony and its variants could be found in his poems abundantly. This research was conducted through descriptive-analytical method using library sources. Using irony, Nasim-e-shomal eliminated boredom and monotony caused by the repetition of themes. In his poems, Irony is mostly used consciously in his poems where it is the result of the poet being Ironic rather than being seen as ironic by the reader. Taking his irony as humor limits the deep potentials of his poems. Seyyed Ashraf-al-din’s ironic language provides a wide ground to create irony. The Ironies used in his poems are not rare. Furthermore, they are often as simple as the language of his poems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Irony
  • Nasim-e-shomal
  • Seyyed Ashraf-al-din Gilani
  • Literature of Constitutional Age
  • Social Literature
آقازینالی، زهرا و حسین آقاحسینی.(1387). «مقایسۀ تحلیلی کنایه و آیرونی در ادبیّات فارسی و انگلیسی». کاوش‌‌نامه. سال 9. شمارۀ 17. صص: 126 ـ 95.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1386). «مقایسۀ اجمالی صورخیال در بلاغت فارسی و انگلیسی». گوهر گویا. شمارۀ 1. صص: 77 ـ 49.
بهره‌مند، زهرا.(1389). «آیرونی و تفاوت آن با طنز و صنایع بلاغی مشابه». فصلنامۀ زبان و ادب پارسی. شمارۀ 45. صص: 36 ـ 9.
بوشهری، مهدی.(1394). «بررسی تطبیقی سبک ادبی میرزا علی‌‌اکبر صابر طاهرزاده و اشعار سید اشرف‌‌الدین گیلانی». پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال 2. شمارۀ 5. صص: 33 ـ 1.
حق‌‌جو، سیاوش.(1390). «سید اشرف‌‌الدین گیلانی: طنز و تمهید آزادی در شکل». مجموعه مقالات ششمین همایش بین‌المللی انجمن زبان و ادب فارسی ایران. تهران: خانۀ‌‌ کتاب.
حلبی، علی‌‌اصغر.(1364). مقدمه‌‌ای بر طنز و شوخ طبعی در ایران. تهران: پیک.
داد، سیما.(1392). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
ذاکرحسین، عبدالرحیم.(1377). ادبیّات سیاسی ایران در عصر مشروطیّت. تهران: علم.
صفایی، علی.(1392). «نگاهی به جلوه‌‌های آیرونی در اندیشه و اشعار پروین اعتصامی». نشریۀ سابق دانشکده ادبیّات دانشگاه تبریز. سال 66. شمارۀ 228. صص: 96 ـ 61.
شفیعی، نرگس.(1395). آیرونی در مثنوی معنوی. پایان‌‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. با راهنمایی شهرام احمدی. دانشگاه مازندران.
غلامحسین‌‌زاده، غلامحسین و زهرا لرستانی.(1390). «آیرونی در مقالات شمس». مجلۀ دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه کاشان. شمارۀ 9. صص: 98 ـ 69.
فتوحی، محمود.(1391). سبک شناسی، نظریه‌‌ها، رویکردها و روش‌‌ها. تهران: سخن.
قاسم‌‌زاده، علی.(1391). «آیرونی و کارکرد آن در دستگاه فکری ناصرخسرو». بهار ادب. شمارۀ 2. صص: 333ـ 315.
محمّدی، احمد.(1391). مقایسۀ ساختار طنز در آثار سید اشرف‌‌الدین گیلانی و میرزادۀ عشقی. پایان‌‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. با راهنمایی علیرضا محمودی. دانشگاه زابل.
محمّدی، حسنعلی.(1372). شعر معاصر ایران از بهار تا شهریار. تهران: اختران.
موکه، داگلاس‌کالین.(1389). آیرونی. ترجمۀ حسین افشار. تهران: مرکز.
میرصادقی، جمال.(1377). واژه‌نامۀ هنر داستان‌نویسی. تهران: کتاب مهناز.
نسیم شمال.(1371). کلیات جاودانۀ نسیم شمال. به‌کوشش حسین نمینی. تهران: دیبا.
CAPTCHA Image