بررسی شخصیّت انگاری در اشعار فریدون مشیری با تکیه بر کتاب «سه دفتر»

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای زبان و ادبیّات فارسی، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، شیراز، ایران

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد آموزش زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، شیراز، ایران

10.22091/jls.2020.4679.1204

چکیده

شاعران فارسی‌‌زبان همواره طبیعت و پدیده‌‌های آن را در سخن خود به کار گرفته‌‌اند. گاه این کاربرد با رویکردی توصیفی بوده‌است و گاه رویکردی استعاری و سمبلیک. فریدون مشیری از سرایندگانی است که هم طبیعت به عنوان محور کلامی او قرار گرفته، هم از پدیده‌‌های طبیعت به صورت ابزاری با نگاهی استعاری و رمزی بهره برده و طبیعت را دستاویزی برای تصاویر شعری خود قرار داده‌است. یکی از ابزار مهم کلامی وی با توجه به دیدگاه رمانتیسم، تشخیص/ شخصیّت‌‌انگاری است. عناصر طبیعت مونس و همدم او هستند و شاعر با آن‌‌ها سخن می‌‌گوید. وی صفات و حالات انسانی را به پدیده‌‌های طبیعت یا مفاهیم انتزاعی نسبت می‌‌دهد و کلامش را خیال‌‌انگیز می‌‌سازد و با کاربرد شخصیّت‌‌انگاری به شکل‌‌گیری دیگر شگردهای بلاغی یاری می‌‌رساند. شخصیّت‌‌انگاری یا تشخیص یکی از آرایه‌‌های ادبی بارز در شعر اوست. تشخیص مطابق با نظر بسیاری از صاحب‌‌نظران، دسته‌‌بندی‌‌های بسیاری دارد که در این مقاله تحلیلی و توصیفی سعی بر این گردیده مطابق با الگوی ساختاری هفت‌‌گانه که معتقد به هفت نوعِ تصریحی، کنایی، مناظروی، ندایی، فعلی، تمثیلی و روایی است، انواع تشخیص در کتاب«سه دفتر» سروده فریدون مشیری که حاوی سه مجموعه شعر«گناه دریا»، «ابر و کوچه» و«بهار را باور کن» است، مورد بررسی قرار گیرد. با بررسی شخصیّت‌‌انگاری (جاندا‌‌رپنداری) در این سه مجموعه شعر که 691 مورد تشخیص یافت گردید، مشخص شد که بسامد تشخیص در سروده‌‌های مشیری برای فضاسازی‌‌ها و تصویرسازی‌‌های شاعرانه فراوان است. مطابق با مشاهدات پژوهشگران و شواهد و مصادیق یافت شده، مجموعه شعر «ابر و کوچه» بیشترین و مجموعه شعر «گناه دریا» کمترین موارد تشخیص دارند. آرایه تشخیص در اشعار مشیری، هم به صورت اجمالی و هم به صورت تفصیلی و معمولاً در تلفیق با آرایه‌‌های دیگر، برای مفاهیم ذهنی و عینی به‌‌کار رفته‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Personification in the Poems of Fereydoon Mushiri Relying on His Book “Seh Daftar”

نویسندگان [English]

  • sulmaz mozaffari 1
  • atefeh abdolmaleki 2
1 Ph.D. in Persian Language and Literature, Farhangiyan University, Shiraz
2 M.A. Student in Persian Language and Literature, Farhangiyan University, Shiraz
چکیده [English]

Persian poets have always deployed nature and natural events in their poetry through their descriptive, metaphorical, or symbolic approach. Having an instrumental look at natural events through a metaphorical and enigmatic approach, Fereydoon Mushiri is a poet who has made use of nature as an axis in his discourse in order to depict poetic images. Regarding his Romanticist approach, one of the significant discourse devices used by him is personification such that natural elements are like his close soulmates to whom he speaks. He attributes human qualities to natural events or abstract concepts to make his poems figurative, imaginary, and rhetorical. Personification as an outstanding literary figure in his poetry has various classifications according to many scholars in literature. According to 7 structural models called explicit, book-based, discussion, verb-based, interjectional, figurative, and narrative, this descriptive-analytical study seeks to investigate the variety of personification forms in Mushiri’s book entitled “Seh Daftar” including 3 poetry collections named “Gonah-e Darya”, “Abr va Koocheh”, and Bahar ra Bavar Kon”. The results of the study indicated 691 cases of personification in the above 3 poetry collections. Thus it was concluded that in Mushiri’s poetry, the frequency of personification for the sake of poetic illustration is high. The surveyed results of other researches as well as this article revealed that “Abr va Kooche” and “Gunah-e Darya” have respectively the most and least cases of personification. Personification figures have been used in the poems of Mushiri intensively and extensively and usually in conjunction with other forms of figurative language to convey subjective and objective themes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poetry
  • Characterization
  • Gonah-e Darya (The Sin of the Sea)
  • Abr va Koocheh (Cloud and Alley)
  • Bahar ra Bavar Kon (Believe the Spring)

مراجع

1. اعتصامی، پروین.(1377). دیوان اشعار. به کوشش احمد دانشگر. تهران: انتشارات حافظ نوین.
2. انوشه، حسن و دیگران.(1380). دانش‌‌نامه ادب فارسی. تهران: دانشنامه.
3. بهار، محمّد تقی.(1387). دیوان اشعار. تهران: نگاه.
4. تیغ‌‌نورد، اکبر.(1396). بررسی طرحواره‌‌های تصویری در اشعار فروغ فرخزاد و فریدون مشیری. پایان‌‌نامه کارشناسی‌ارشد: دانشگاه سمنان.
5. جمشیدیان، همایون.(1385). «جلوه‌‌های رمانتیسم در سه مجموعه نخست شعر نادرپور». مجله علوم ادبی دانشگاه قم. سال اول. شماره دوم. صص: 107-93.
6. حقوقی، محمّد.(1376). شعر زمان ما، فروغ فرخزاد. تهران: انتشارات نگاه.
7. خرمشاهی، بهاءالدین.(1385). حافظ‌نامه،شرح الفاظ، اعلام، مفاهیم کلیدی و ابیات دشوار حافظ. جلد اول و دوم. تهران: علمی و فرهنگی.
8. داد، سیما.(1382). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
9. دهقانیان، جواد؛ ملاحی، عایشه.(1392). «بررسی تطبیقی مضامین عاشقانه در اشعار فریدون مشیری و نزار قبانی». نشریه ادبیّات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان. دوره 4. شمارۀ 8. صص: 117-89.
10. دیرکوندی، صادق.(1395). بررسی ساختمان افعال در سه دفتر فریدون مشیری. پایان‌‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی: واحد دره‌‌شهر.
11. سپهری، سهراب.(1380). هشت کتاب. تهران: انتشارات طهوری.
12. سعدی، مصلح بن عبدالله.(1384). کلیات سعدی. به کوشش محمّد صدری. تهران: نشر نامک.
13. شریفیان، مهدی.(1386). «بررسی فرایند نوستالژی غم غربت در اشعار فریدون مشیری». فصلنامه علمی-پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا. سال هفدهم و هجدهم. شماره 68 و 69. صص: 85-63.
14. شفیعی‌‌کدکنی، محمّدرضا.(1380). صورخیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
15. شمیسا، سیروس.(1374). بیان. تهران: فردوس. 
16. ــــــــــــــــــ .(1381). بیان. تهران: فردوس.
17. شیخ اشکوری، سپیده.(1395). طبیعت‌‌گرایی در اشعار بدر شاکرالسیاب و فریدون مشیری. پایان‌‌نامه کارشناسی‌ارشد: دانشگاه مازندران.  
18. صاحب‌‌اختیاری، بهروز؛ باقرزاده، حمید.(1384). فریدون مشیری، شاعر کوچه خاطره‌‌ها. تهران: هیرمند.
19. صالح‌‌آبادی، خاطره.(1389). صورخیال در اشعار فریدون مشیری. پایان‌‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی: واحد سبزوار.
20. فرخی سیستانی، ابوالحسن علی.(1335). دیوان. به تصحیح محمّد دبیرسیاقی. تهران: اقبال.
21. کروچه، بندتو.(1344). کلیات زیباشناختی. ترجمۀ فواد روحانی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
22. کیانی‌‌فر، فضیله.(1393). بررسی امید و ناامیدی در شعر فریدون توللی و فریدون مشیری. پایان‌‌نامه کارشناسی‌ارشد: دانشگاه رازی.                    
23. مشیری، فریدون.(1371). سه دفتر. تهران: چشمه.
24. میرزایی‌قمی، احمد.(1391). اسطوره در شعر معاصر، بررسی عناصر اسطوره‌‌ای در اشعار فریدون مشیری، حمیدرضا شفیعی‌‌کدکنی و حمید مصدق. پایان‌‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی: واحد تهران مرکزی.
25. ولک، رنه.(1374). تاریخ نقد جدید. ترجمه سعید ارباب شیرانی. جلد دوم. تهران: نیلوفر.
26. همتی، معصومه.(1392). بررسی صورخیال در شعر فریدون مشیری. پایان‌‌نامه کارشناسی‌ارشد: دانشگاه ایلام.
27. یمین، محمّدحسین.(1378). «تشخیص از دیدگاه زبان‌‌شناسی». نامۀ فرهنگستان. دوره 4/2.  صص: 91ـ83.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار