طبقه‌‌‌بندی تکواژهای تصریفی زبان فارسی بر اساس مدل چهارتکواژ

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

دانشگاه فرهنگیان

چکیده

هدف از انجام تحقیق حاضر، ارائۀ طبقه‌‌‌بندی نوینی از تکواژهای تصریفی زبان فارسی در چارچوب مدل «چهارتکواژ» می‌‌باشد. مدل چهارتکواژ یک مدلِ تولید بنیان است. تکواژها در این مدل با توجه به انتخاب‌‌‌شان در سطوح مختلف تولید انتزاعی گفتار، به یک نوع تکواژ محتوایی و سه نوع تکواژ نظام‌‌مند تقسیم می‌‌‌‌شوند. با استناد به شواهد و ملاک‌‌‌هایی از زبان فارسی و طبق معیارهای مدل چهارتکواژ، «تکواژهای نفی و سببی‌‌‌ساز فعل فارسی»، همچنین «مشخصه‌‌های تصریفی جهت و وجه امری آن سازه»، به‌‌علاوه «تکواژ جمع اسم»، «وندهای تفضیلی و عالی صفت» و «تکواژ تفضیلی قید»، به گروه تکواژهای نظام‌‌مند متقدم تعلق دارند؛ زیرا این سازه‌‌ها اطلاعات مفهومی را به هستۀ خود (فعل، اسم، صفت و قید) می‌‌افزایند و به‌‌صورت غیرمستقیم توسط هسته انتخاب می‌‌‌گردند. اما سازه‌‌هایی که ویژگی‌‌های شخص و شمار، زمان، نمود و وجه التزامی فعل فارسی را به نمایش می‌‌‌‌گذارند، در گروه تکواژهای نظام‌‌‌مند بیرونی متأخر جای می‌‌‌‌گیرند؛ چراکه این سازه‌‌ها برای تجلی در روساخت به اطلاعات خارج از فرافکنی بیشینۀ خود وابسته هستند و یا با سازه‌‌های دیگر در جمله هم‌‌نمایه‌‌اند. طبقه‌‌بندی تکواژها در چارچوب مدل چهار تکواژ، طبق فعال شدن و انتخاب تکواژها در سطوح و لایه‌‌‌های انتزاعی تولید گفتار انجام شده‌است و می‌‌‌تواند در تبیین ابعاد گوناگون مسائل زبانی (مانند ترتیب فراگیری تکواژها) کارآیی داشته‌باشد.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Classification of Persian inflectional morphemes using 4-M model

نویسنده [English]

  • Abdolhossein Heydari
Assistant professor in Farhangian
چکیده [English]

This paper attempted to classify Persian inflectional morphemes, using 4-M (4-morpheme) model. It is a base production model. In this model According to their access in speech production morphemes divided into one content morpheme and three systematic morphemes. Considering Persian language behavior and evidences and according to the 4-m model, negative, causative, imperative and passive morphemes of verb plus plural forms of noun, comparative and superlative suffixes of adjective and adverb ̕ s comparative morpheme belongs to systematic morphemes because these structures add conceptual information to their core (verb, noun, adjective and adverb) and indirectly selected by the core. But structures which show properties like person/number, tense, aspect, subjunctive mood of verb get into outer, late, systematic morphemes required by the grammatical frame of the language and they are co-indexed with other constituents in the sentence.  Morpheme classification in 4-M has been done according to their being activated in different speech production levels. This classification can be used in explaining different linguistic area (such as the order of morphemes in language acquiring or learning).

کلیدواژه‌ها [English]

  • inflectional morphemes
  • Persian language
  • 4-M model

مراجع

1. باطنی، محمّدرضا.(1364). توصیف ساختمانی دستور زبان فارسی. تهران: امیرکبیر.
2. دبیرمقدم، محمّد.(1364). «مجهول در زبان فارسی». مجلۀ زبان‌‌‌‌شناسی. شماره 30. صص: 46-31.
3. ـــــــــــــــــــ. (1374). «فعل مرکّب در زبان فارسی». مجلۀ زبان‌‌‌‌شناسی. شماره 1 و 2. صص: 46-2.
4. دستلان، مرتضی؛ محمّدابراهیمی، زینب؛ مهدی‌‌بیرقدار، راضیه و روشن، بلقیس.(1395). «نمود در زبان فارسی؛ نگاهی نو بر پایۀ رویکرد شناختی بسط استعاری و مولفه‌‌های نمودی». دوماهنامۀ جستارهای زبانی. شماره 7 و 3. صص: 86-69.
5. رحیمیان، جلال.(1378). «وجه فعل در فارسی امروز». مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی شیراز. شماره 14 و 2. صص: 52 -41.
6. شقاقی، ویدا.(1374). «واژه‌‌بست چیست؟». مجموعه مقاله‌‌های سومین کنفرانس زبان‌شناسی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی. صص: 157-141.
7. قطره، فریبا.(1386). «مشخصه‌‌‌های تصریفی در زبان فارسی امروز». دستور (ویژه‌نامه فرهنگستان). شماره3. صص: 81-52.
8. مشکوه‌‌‌الدینی، مهدی.(1366). دستور زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ گشتاری. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
9. مظاهری، جمشید؛ هاشمی، سیدمرتضی و متولی، سیدمهدی.(1383). «بررسی و تحلیل وجه التزامی در دستور زبان فارسی». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی اصفهان. شماره 38. صص:  108-95.
10. ملکی‌‌مقدم، اردشیر؛ حق‌شناس، علی‌‌محمّد و عامری، حیات.(1396). «بررسی ساختار صرفی فعل فارسی در چارچوب نظریۀ کلمه و صیغگان». دوماهنامۀ جستارهای زبانی. شماره 8 و 2. صص: 307-277.
Booij, G. (2005). The grammar of the words. Oxford: Oxford university press.
Chan, H. Y. (2004). English-Cantonese code mixing among secondary school students in Hong Kong (Unpublished master's thesis). University of Hong Kong. Hong Kong.
Evans, V.  & M.  Green. (2006). Cognitive Linguistics, an Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Fuller, J. (2000). Morpheme types in a matrix language turnover: The introduction of system morphemes from English into Pennsylvania German. International Journal of Bilingualism, 4/1, 45-58
Levelt, W. J. M. (1989). Speaking: From Intention to Articulation. Cambridge, MA: MIT Press.
Mahootian, Sh. (1997). Persian. London & New York: Rutledge.
Myers-Scotton, C. & Jake, J. (2000). Testing the 4-M model: An introduction. International Journal of Bilingualism, 4/1, 1-8
Moyne, J. (1974). The so-called passive in Persian. Foundation of Language, 12, 249- 267
Myers-Scotton, C. (1993). Dueling languages: Grammatical structure in code switching. Oxford: Oxford University Press.
_______________. (1997). Code-switching. In F. Coulmas (Ed.). The handbook of Sociolinguistics (pp. 217-237). London: Blackwell.
_______________. (2002). Contact linguistics: Bilingual encounters and grammatical outcomes. Oxford: Oxford University Press.
_______________. (2006). Multiple Voices: An introduction to bilingualism. Malden, MA: Blackwell.
Perlmutter, D. M. & P. M. Postal. (1984). the 1-Advancement Exclusiveness Law.  In D.M. Persian, Berlin/ New York: Mouton Publishers.
Spencer, A. (1991 [1997]). Morphological Theory: An introduction to word structure in generative grammar. Oxford & Cambridge: Blackwell.
Stump, C. S. (2001). The parameter of aspect. Dordrecht: Kluwe Academic Publishers.
Takagi, M. (2008). Japanese morpheme classification using 4-M model. Journal of Inquiry and Research, 88, 1-19
Trask, R. L. (1993). A Dictionary of Grammatical terms in Linguistics. London and New York: Rutledge.
Treffers-Daller, J. (1994). Mixing two languages, French-Dutch contact in a comparative Perspective. Berlin: Mouton de Gruytor.
Turker, E. (2005). Resisting the grammatical change:  Nominal groups in Turkish-Norwegian codeswitching. International Journal of Bilingualism, 9/3 & 4, 453- 476
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار