بررسی و تحلیل تلمیح و انواع آن در بوستان سعدی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور مرکز نجف آباد

2 دانشگاه پیام نور

چکیده

در ادب فارسی کمتر شاعری را می ‌توان پیدا کرد که شعرش به اندازه سعدی از قرآن و روایات تأثیر گرفته باشد؛ او از همان ابتدای بوستان تسلط بی‌ نظیر خود را به کلام الله و احادیث نشان می ‌دهد. وی مانند دیگر گویندگان و نویسندگان پارسی‌ گوی به شیوه­ های بدیعی و گوناگون از قرآن و حدیث بهره برده است. گاه از بخشی از آیه یا حدیث، گاه به معنی و مفهوم آن‌ ها و گاه با تلمیح و اشاره به یک واژه، سخن خود را مرشّح کرده است. در واقع الگو و ساختار اصلی سعدی در آثارش، «قرآن» است. وی در طرح فلسفۀ اخلاق خویش، قرآن را نصب العین قرار داده است. او از آیات در زمینه مدح و ستایش خداوند، آموزش نکات اخلاقی ـ اسلامی و نتیجه‌ های کاربردی در زندگی بهره گرفته است. اساس تأثیرپذیری سعدی از قرآن کاربرد مستقیم نیست؛ بلکه بنیاد آموزه‌ های قرآن را در آفرینش فضای اشعار و حکایت‌ها به کار می ‌گیرد. نوع جمله‌بندی ‌ها، واژگان و تمایل به سجع و فاصله وحتی آهنگِ جملات وی، رویکردی قرآنی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Variety of Allusions in Saadi’s Bustan 

نویسندگان [English]

  • hamidreza ghanooni 1
  • parvin gholamhoseini 2
1 pnu
2 pnu
چکیده [English]

In Persian literature, there is rarely a poet who is affected by Quran and Hadith (tradition) as much as Saadi is. From the outset of Bustan, he demonstrates his unique mastery of word of God and traditions. Like other Persian orators and writers, he has made use of Quran and Hadith through novel and various methods. For instance, his speech is sometimes ornamented with either part of a verse or Hadith or with their meaning, and sometimes with allusions to some concepts. Indeed, Quran is the main role model and structure for Saadi. He has focused on this holy book to assert his ethical philosophy, praise God, teach Islamic-ethical principles, and to remind practical lessons in life. Saadi does not directly demonstrate his influence from Quran but rather he applies Quranic teaching principles to create the setting of his poetry and anecdotes. Therefore, Quranic approach is evident in his phraseology, choice of words, tendency to Saj’ and space, and even his rhythmic sentences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allegorical verses
  • traditions
  • myths
  • story
  • Saadi’s Bustan
  1. قرآن کریم
  2. احمدی، حمید. (1383). هویت ملی ایرانی؛ ویژگی‌ ها و عوامل پویائی آن. تهران: تمدن ایرانی وابسته به موسسه مطالعات ملی.
  3. اردلان جوان، سیدعلی. (1368). تجلّی شاعرانه اساطیر و روایات مذهبی در اشعار خاقانی. مشهد: آستان قدس رضوی.
  4.  حجّت، عماد. (1376). جهان مطلوب سهراب سپهری. تهران: بهزاد.
  5. زرین­ کوب، عبدالحسین. (1367). سیری در شعر فارسی. تهران: نوین.
  6. سعدی، مصلح بن عبدالله. (1384). بوستان سعدی. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
  7. عطار نیشابوری، فرید­الدین محمّد. (1365). منطق­ الطیر. به اهتمام سید صادق گوهرین. چاپ چهارم. تهران: علمی ـ فرهنگی.
  8. کاسیرر، ارنست. (1362). افسانه دولت. تهران: خوارزمی.
  9. لک، منوچهر. (1384). «درآمدی بر شناخت اسطوره و تبیین کارکردهای هویت بخش آن در شعر جنگ».  فصلنامه مطالعات ملی. شمارۀ 23. صص: 83 ـ 63.
  10. مارزولف، اُولریش. (1380). شاهنامه و هویت ایرانی. تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
  11. مجلسی، محمّد باقر (بی‌تا). بحارالانوار. تصحیح محمّدباقر محمودی. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
  12. محمّدی، محمّدحسین. (1374). فرهنگ تعلیمات معاصر. تهران: میترا.
  13. میلر، دیوید. (1383). ملّیّت. تهران: تمدن ایرانی.
  14. نقابی، عفّت. (1382). معنی بیگانه (جمال‌شناسی شعر کمال‌الدین اسماعیل). تهران: ناژ.
  15. همایی، جلال‌الدین. (1370). فنون بلاغت و صناعات ادبی.تهران: نیما.
CAPTCHA Image