نقد ترجمه احوال نامی و نقد مقایسه ای لیلی و مجنون او با لیلی و مجنون نظامی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

دانشگاه اصفهان

چکیده

داستان «لیلی و مجنون» یکی از نامه­ های «نامی» است که مربوط به عهد زندیه است. نامی که خود وقایع نگار کریم­ خان زند بوده است، علاوه بر «لیلی و مجنون»، صاحب نامه­ های «گنج گهر»، «خسرو و شیرین»، «وامق و عذرا» و همچنین اثر منثوری با عنوان «تاریخ گیتی ­گشا» است. البته «یوسف و زلیخایی» نیز بدو منسوب است که در این مقال به بررسی صحت و سقم این ادعا پرداخته می­شود. اما حکایت «لیلی و مجنون» از زبان نامی، گونه­ای پرداخت همان حکایت «لیلی و مجنون» با سوز و گداز عاشقانة نظامی است. البته به ظاهر «نامی» علاوه بر نظامی، از بین کسانی که صاحب لیلی و مجنون بوده­اند، از «مکتبی» نیز تأثیر زیادی پذیرفته است. در این پژوهش ضمن نگاهی مجمل به زندگی نامی و آثارش، به بررسی و تحلیل داستان و عناصر آن و مقایسۀ آن با داستان لیلی و مجنون نظامی پرداخته شده ­است. علاوه بر این سعی شده است که تأثیر لیلی و مجنون سرایان دیگر مانند: مکتبی، جامی و امیر خسرو نیز بر منظومۀ «لیلی و مجنون» نامی بررسی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Introduction to Nami and a Critical Analogy between Two Versions of “Leili and Majnoon” by Nami and Nizami 

نویسنده [English]

  • Amir Soltan Mohammadi
Esfahan University
چکیده [English]

The tale of “Leili and Majnun” is a narrative by “Nami” related to Zand dynasty. Nami who was a diarist for Karim Khan Zand, in addition to “Leili and Majnun”, has also written epics such as “Ganj e Gohar”, “Khosrow and Sirin”, “Vamiq and Adhra”, as well as a prose style book named “Tarikhe e Giti Gosha”. Of course, “Yousof and Zoleikha” is also attributed to Nami but this paper tries to explore the accuracy and fallacy of this claim. The tale of “Leili and Majnun” by Nami is an adaptation of the same sentimental love story by Nizami. Among those who have written “Leili and Majnun”, it seems that Nami has been affected by “Maktabi” in addition to Nezami. This research study briefly reviews the life and works of Nami, and also analyzes the literary elements of his “Leili and Majnun” compared with a similar tale by Nizami. Besides, it is attempted in this article to explore the effects of other narrators of Leili and Majnun such as Maktabi, Jami, and Amir Khosrow on this narrative poem of Nami.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Leili and Mjnun
  • Nami
  • Nizami
  • conceptual and structural comparison
  • literary elements

مراجع

  1.  

     

    1. آذر، لطفعلی بیک. (1378). آتشکدۀ آذر. تصحیح میر هاشم محدث. چاپ دوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
    2. آرین­پور، یحیی. (1372). ازصبا تا نیما. چاپ پنجم. تهران: انتشارات زوار.
    3. امیر مشهدی، محمّد و همکاران. (1394). «مقایسۀ سیر رواییِ منظومه­ های خسرو و شیرین نامی اصفهانی و نظامی گنجوی». مجلۀادب غنایی. شمارۀ 24. صص: 641 ـ 622.
    4. بهار، محمّدتقی. (1373). سبک ­شناسی نثر. چاپ هفتم. تهران: امیرکبیر.
    5. جامی، عبدالرحمن. (1370). هفت اورنگ. به کوشش مدرّس گیلانی. چاپ پنجم. تهران: گلستان کتاب.
    6. حافظ، خواجه شمس­الدین محمّد. (بی­تا). دیوان غزلیات. به اهتمام محمّد قزوینی و قاسم غنی. تهران: زوّار.
    7. حمیدیان، سعید. (1373). آرمانشهر زیبایی.تهران: قطره. 
    8. خانلری، پرویز. (1352). «داستان پدید آمدن یک داستان». مجلۀ سخن. جلد 15. صص: 227 ـ 221.
    9. خزانه­ دارلو، محمّدعلی. (1375). منظومه­ های فارسی قرن 9 تا 12. تهران: روزنه. 
    10. خیامپور، عبدالرسول. (1340). فرهنگ سخنوارن.تبریز: چاپ آذربایجان. 
    11. دُنبلی، عبدالرزاق بیک. (1349). تجربۀ الاحرار و تسلیۀ ابرار. تصحیح قاضی طباطبائی. تهران: چاپخانة شفق.
    12. ــــــــــــــــــــــــــــ . (1354). نگارستان دارا. تصحیح عبدالرسول خیامپور. تبریز: چاپ آذربایجان.
    13. دهلوی، امیرخسرو. (1362). خمسۀ دهلوی.تصحیح امیر احمد اشرفی. تهران: شقایق.
    14. دهمرده، حیدر علی؛ خوش­جهان، فرهاد. (1390). «مقایسۀ لیلی و مجنون نظامی با لیلی و محنون شهرستانی». نشریۀ ادب و زبان دانشگاه شهید باهنر. شمارۀ 29. صص: 108 ـ 85.
    15. ذاکر الحسینی، مصطفی. (1383). «نقدی بر وامق و عذرای نامی». نامة بهارستان. شمارة 3 (پیاپی 23). صص: 139-136.
    16. ذاکری، مصطفی. (1382). «معرفی و نقد کتاب». نشر دانش. شمارۀ اول بهار. صص: 142 ـ 132.
    17. رجبی، پرویز. (1376). کریم خان و زمان او.تهران: ندا.  
    18. ستّاری، جلال. (1383). سایۀ ایزوت و شکرخند شیرین.تهران: مرکز.
    19. سعدی، مصلح الدین. (1366). کلیات. به اهتمام محمّد علی فروغی. چاپ ششم. تهران: امیرکبیر.
    20. ــــــــــــــــــــــــ . (1381). گلستان. تصحیح غلامحسین یوسفی. چاپ هفتم. تهران: خوارزمی.  
    21. سعیدی سیرجانی، علی اکبر. (1368). سیمای دوزن. چاپ سوم. تهران: نشر نو. 
    22. شمیسا، سیروس. (1372). سبک ­شناسی نظم. تهران : دانشگاه پیام نور. 
    23. صفا، ذبیح الله. (1369). تاریخ ادبیات ایران. جلد سوم. تهران: فردوس.
    24. عشق­پور، مجتبی. (1361). تحقیق در مثنوی لیلی و مجنون نظامی. تهران: کتابفروشی دهخدا.
    25. غلامرضائی، محمد. (1370). داستان های غنائی منظوم. تهران: انتشارات  فردابه. 
    26. فخرالزمانی، عبدالنبی. (1362). تذکرۀ میخانه. تصحیح گلچین معانی. تهران: اقبال. 
    27. قزوینی، ابوالحسن. (1367). فوائد الصفویه. تصحیح مریم احمدی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 
    28. قیس رازی، شمس­الدین محمّد. (1375). عروض و قافیه تلخیص و نگارش. به اهتمام محمّد فشارکی. چاپ دوم. تهران: جامی. 
    29. کراچکوفسکی، اقناطیوس. (1373). لیلی و مجنون؛ پژوهشی در ریشه­های تاریخی و اجتماعی داستان به انضمام تلخیص و شرح لیلی و مجنون نظامی. ترجمه کامل احمدنژاد. تهران: زوار.
    30. گلچین معانی، احمد. (1362). حاشیۀ تذکرۀ میخانه.تهران: اقبال. 
    31. لنگرودی، شمس. (1372). مکتب بازگشت. تهران: صنوبر.
    32. لین پول، استار. (1312). طبقات سلاطین اسلام. ترجمة عباس اقبال. تهران: مطبعة مهر. 
    33. مبارز، ع و قلی زاده، م و سلطانف، م. (1360). زندگی و اندیشة نظامی. ترجمه ح. صدیق. تهران: توس
    34. محجوب، محمّد­جعفر. (1351). لیلی و مجنون نظامی و مجنون و لیلیِ امیر خسرو دهلوی. مجلۀ سخن. رده چهاردهم. شمارۀ 6. صص: 625 ـ 620.
    35. مکتبی شیرازی.  (1382). لیلی و مجنون. تصحیح جوره بیک نذری. تهران: مرکز مطالعات ایرانی.
    36. منزوی، احمد. (1351). فهرست نسخ خطی فارسی. تهران: موسسة فرهنگی منطقه­ای. 
    37. مولوی، جلال­الدین. (1362). مثنوی معنوی. تصحیح نیکلسون. چاپ نهم. تهران: امیرکبیر.
    38. میرصادقی، جمال. (1364). عناصر داستان. تهران: شفا. 
    39. نامی، میرزا محمّد صادق. (1366). تاریخ گیتی­گشا. به کوشش سعید نفیسی. چاپ سوم. تهران: چاپ اقبال. 
    40. ـــــــــــــــــــــــــ . (1389). لیلی و مجنون. تصحیح امرالله (امیر) سلطان محمدی. پایان نامۀ کارشناسی­ارشد: دانشگاه اصفهان.
    41. نظامی، الیاس. (1389). لیلی و مجنون. تصحیح وحید دستگردی. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
    42. ـــــــــــــــ . (1388). خسرو و شیرین. تصحیح وحید دستگردی. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
    43. هدایت، رضا قلی­خان. (1340). مجمع الفصحا. به کوشش مظاهر مصفا. تهران: چاپخانة موسوی.
    44. هدایت، محمود. (1353). گلزار جاویدان. تهران: چاپخانة زیبا.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش های دستوری و بلاغی
دوره 8، شماره 13
شهریور 1397
صفحه 33-62

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار