تحلیل عناصر داستان در منظومه های خسرو و شیرین نظامی و شیرین و خسرو هاتفی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت نرجس(س) رفسنجان

2 دانشیار رشتة زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

چکیده

نظامی گنجوی، در پایان قرن ششم نظم داستان­ های بزمی و غنایی را به نهایت کمال رسانیده است. بعد از او شاعران زیادی سعی کردند تا با نوشتن نظیره­ هایی در برابر منظومه ­های او، مهارت­ های خود را به نمایش بگذارند؛ که یکی از آنها هاتفی است، امّا هیچ یک از آنها به جایگاه والای نظامی نرسیده است. در این پژوهش سعی بر آن بوده است تا با تجزیه و تحلیل عناصر سازندة داستان در دو منظومة «خسرو و شیرین» نظامی و «شیرین و خسرو» هاتفی، نقاط قوّت و ضعف آنها را شناسایی کرده و به شناخت بیشتری نسبت به آنها دست یابیم.در این پژوهش وجوه تمایز این دو داستان در زمینة طرح داستان (کشمکش، گره افکنی، گره گشایی، حادثه)، شخصیّت پردازی و صحنه پردازی، مورد بررسی قرار گرفت. بررسی­ های انجام شده در این زمینه نشان می­دهد که هاتفی در تقلید از منظومة  نظامی خوب عمل نکرده و عناصر داستان در اثر او به صورتی ضعیف نمایان شده است که این امر سبب شده طرح داستانِ هاتفی سست ­تر از نظامی باشد. این پژوهش به شیوة توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Literary Elements in the Romances "Khosroe and Shirin" by Nizami and "Shirin and Khosrow" by Hatefi 

نویسنده [English]

  • mohammadamir mashhhadi 2
2 language& litrature, sistan& baluchestan university
چکیده [English]

Nizami Ganjavi made ceremonial and lyrical story style as perfect as possible at the end of the 6th century AH. After him, many poets such as Hatefi have tried to manifest their artistic skills through writing similar poetry books, although none of them have reached the outstanding status of Nizami. This study aims to analyze the literary elements in two romances named “Khosrow and Shirin” by Nizami and “Shirin and Khosrow” by Hatefi, and by identifying their pros and cons, it seeks a deeper and better understanding of them. In this research, the distinct features of these two books in terms of literary elements (conflict, challenge, denouement, incident), characterization, and setting are explored. This paper shows that Hatefi has not accomplished well in imitating Nizami’s romance poetry so the literary elements have weakly been represented throughout his poetry leading to a less developed plot compared to Nizami’s. The present research has been conducted using descriptive analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shirin and Khosrow
  • Hatefi
  • Khosrow and Shirin
  • Nizami
  • literary elements

مراجع

  1.  

    1. احمدی، بابک. (1385). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
    2. اخوّت، احمد. (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: فردا.
    3. ایرانی، ناصر. (1380). هنر رمان. چاپ اول. [بی­جا]: آبانگاه.
    4. بامشکی، سمیرا. (1393). « مقایسة خسرو و شیرین نظامی و شیرین و خسرو هاتفی با رویکرد روایت­ شناسی ساختگرا». پژوهشنامة  ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان. شمارة 23. صص: 88ـ67.
    5. بهشتی، الهه. (1375). عوامل داستان. تهران: برگ.
    6. بهنام، مینا و یاحقی، محمّد جعفر. (1392). «روایت­ شناسی داستان فرود سیاوش».کاوش نامه. سال چهاردهم. شمارۀ 26. صص: 34 ـ 9.
    7. حیاتی، زهرا. (1387). مه­رویی و مستوری. تهران: سورۀ مهر.
    8. داد، سیما. (1387). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
    9. رادفر، ابوالقاسم. (1371). کتاب­شناسی نظامی گنجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    10. رجبی، زهرا و آذر، سمیه. (1391). «بررسی و تحلیل طرح داستان یوسف در قرآن با تأکید بر نظریة پیرنگ لاری وای». فصلنامة پژوهش­ های ادبی. سال 9. شمارۀ 36 و 37. صص: 128ـ111.
    11. زود رنج، صدیقه. ( 1380). بررسی و تحلیل نقش و جایگاه نجیب الکیلانی در داستان­ نویسی معاصر. پایان نامه دوره کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
    12. سلیمانی، محسن. (1374). تأملی در باب داستان. جلد 2. تهران: امیرکبیر.
    13. صفا، ذبیح الله. (1363).  تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوسی.
    14. فاطمی، سید حسین و دُرپَر، مریم. (1389). «بررسی ساز و کار شخصیت­ ها درخسرو و شیرین نظامی». مجلة جستارهای ادبی ادبیّات و علوم انسانی سابق. شمارة چهارم. صص: 77 ـ 53.  
    15. فورستر، ادوارد مورگان. (1375). جنبه ­های رمان. ترجمۀ ابراهیم یونسی. چاپ دوم. تهران: جیبی با همکاری امیرکبیر.
    16. کنی، دبلیو.پ. (1380). چگونه ادبیات داستانی را تحلیل کنیم. ترجمة مهرداد ترابی نژاد و محمّد حنیف. تهران: زیبا.
    17. محمّدی، محمّد هادی. (1378). روش شناسی نقد ادبیات کودک. تهران: سروش.
    18. مک­کی، رابرت. (1382). داستان (ساختار سبک و اصول فیلم­ نامه نویسی). ترجمۀ محمّد گذرآبادی. چاپ اوّل. تهران: هرمس.
    19. میرصادقی، جمال. (1376). عناصر داستان. تهران: سخن.
    20. ــــــــــــــــــــ . (1365). ادبیات داستانی. تهران: ماهور.
    21. نظامی، الیاس. (1389). خسرو و شیرین. تصحیح حسن وحید دستگردی. تهران: قطره.
    22. نفیسی، سعید. (1344).  تاریخ نظم و نثر در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری. تهران: چاپخانة میهن.
    23. وحیدیان کامیار، تقی. (1371). «نظامی شاعری بزرگ امّا داستان پردازی ناموفق». رشد آموزش زبان فارسی. شمارۀ 31. صص: 27 ـ 22.  
    24. هاتفی، عبدالله. (1977). شیرین و خسرو. به اهتمام سعدالله اسدالله یف. [بی­جا]: انتشارات دانش شعبه ادبیات خاور.
    25. یونسی، ابراهیم. (1384). هنر داستان نویسی. تهران: نگاه.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش های دستوری و بلاغی
دوره 8، شماره 13
شهریور 1397
صفحه 63-91

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار