بررسی و نقد داستان بیژن و منیژه بر اساس کهن الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

چکیده

همزمان با آغاز نگرش­های نوینی که  در قرن بیستم نسبت به متون ادبی آغاز شد، «جوزف کمبل» با مطرح کردن «کهن الگوی سفر قهرمان»، تحوّلی جدید در حوزۀ مطالعات نقد اسطوره­گرایی پدید آورد. او با بررسی ساختاری اسطوره­ها در فرهنگ ملل گوناگون، به این نتیجه دست یافت که حرکت قهرمان از آغاز تا پایان داستان، بر اساس فرمولی ثابت است که به صورت یک دستور زبان ذهنی در همۀ داستان­های ملل مختلف، با اندکی تغییرات جزئی تکرار می­شود. داستان «بیژن و منیژه» از جمله داستان­های شاهنامه است  که قابلیت مطالعاتی بر اساس نقد اسطوره­ای را دارد. بنابراین در این مقاله سعی می­شود، ضمن تطبیق مراحل گذر قهرمان از مراحل مختلف «کهن الگوی سفر قهرمان کمبل» با داستان «بیژن و منیژه »، میزان این انطباق و همچنین نقش­هایی که هر یک از شخصیّت­ها در این داستان ایفا می­کنند، بر اساس این نقد، بررسی شود. بر اساس این بررسی نمایان می شود که طبق نقد کهن الگوی کمبل، قهرمان داستان یعنی «بیژن»، از دنیای عادی بیرون می­آید و موفق می­گردد تا با  گذر از سه مرحلۀ اصلی «عزیمت»، «رهیافت» و «بازگشت»، در نهایت با شخصیتی دگرگونه، در قالب ازدواج با منیژه، دوباره به سرزمین خود باز­گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of the Story of Bizhan and Manizheh based on Hero’s Journey Archetype Joseph Campbell

نویسندگان [English]

  • mohammad fouladi 1
  • maryam rahmani 2
2 qom
چکیده [English]

With the emergence of novel approaches to literature in the 20th century, Joseph Campbell redefined the field of mythological criticism by developing the idea of “hero's journey archetype”. After studying a wide variety of myths from different nations, he concluded that the hero progresses from the beginning to the end of a story through a shared formula in the form of a mental template which is repeated in all stories with minor variations. Bizhan and Manizheh is a love story in Shahnameh which can readily lend itself to analysis based on mythological criticism. Thus, by making a comparison between the developmental stages of a hero through “hero’s journey archetype of Campbell” and the tale of “Bizhan and Manizheh”, it is attempted in this article to analyze the commonalities and also the role of each characters in the tale based on this criticism. Base on Campbell’s archetype, the present review reveals that Bizhan as the hero of the story leaves the ordinary world behind. Having overcome three stages of “departure”, “initiation” and “return”, he then comes back to his land with a transformed personality which is represented by his marriage to Manizheh.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mythological criticism
  • hero’s journey (monomyth)
  • Bizahan and Manizheh
  • Joseph Campbell

مراجع

  1.  

    1. اخلاقی، اکبر. (1377). تحلیل ساختاری منطق­الطیر. چاپ اول. اصفهان: فردا.
    2. پراپ، ولادیمیر. (1386). ریخت­شناسی قصه­های پریان. ترجمه فریدون بدره­ای. چاپ دوم. تهران: توس.
    3. سرامی، قدمعلی و منصوری، سیما. (1390). «هفت زینۀ مهری در هفت خوان بیژن». فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره­ شناختی. شمارۀ 23. صص: 92 ـ 51. 
    4. شایگان فر، حمیدرضا. (1380). نقد ادبی. تهران. توس
    5. شوالیه، ژان ­وگابران، آلن. (1384). فرهنگ ­نمادها. ترجمۀ ­سودابه فضایلی و علیرضا سید احمدیان. تهران: جیحون.
    6. طاهری، محمّد و آقاجانی، حمید. (1392). «تبیین کهن الگوی سفر قهرمان، بر اساس آرای یونگ و کمبل». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. شمارۀ  32 . صص: 197 ـ 169.  
    7. فردوسی، ابوالقاسم. (1388). شاهنامه. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
    8. کمبل، جوزف. (1386). قهرمان هزار چهره. ترجمة شادی خسروپناه. مشهد: گل آفتاب.
    9. کی گوردن، والتر. (1370). «درآمدی بر نقد کهن الگویی». ترجمۀ جلال سخنور. مجلۀ ادبستان فرهنگ و هنر. شمارۀ 16. صص: 31 ـ 28.
    10. مختاری، محمّد. (1380). حماسه در رمز و راز ملی. تهران: توس.
    11. واحد دوست، مهوش. (1379). نهادینه ­های اساطیری در شاهنامۀ فردوسی. تهران: سروش.
    12. وگلر، کریستوفر. (1387). سفر نویسنده. ترجمة محمّد گذرآبادی. تهران: مینوی خرد.
    13. ویتیلا، استوارت. (1390). اسطوره و سینما. ترجمۀ محمّد گذرآبادی. چاپ دوم. تهران: هرمس.
    14. هندرسن، جوزف ­ل. (1359). اساطیر باستانی و ­انسان­ امروز. ترجمۀ ابوطالب صارمی. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.  
    15. یونگ، کارل و هندرسن، ژوزف. (1386). انسان و اسطوره­هایش. ترجمۀ حسن اکبریان. تهران: دایره.
    16. Kennedy.x.j Dana.Gioia and mark Bauerlein .(2009). Hand book of litarye language Thery. Edition 2. pearson /lngman.
    17. Campbell, Joseph.(2008). The Hero with a Thousand Faces. California:Novat.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش های دستوری و بلاغی
دوره 8، شماره 13
شهریور 1397
صفحه 93-113

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار