نگاهی انتقادی به شیوۀ شاعری رشیدالدین وطواط

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

رشیدالدین وطواط از جمله قصیده‌سرایان قرن ششم هجری است که تبحر خاصی در به‌کارگیری صناعات ادبی داشته و شعر گفتن برای او ابزاری برای به نمایش درآوردن مهارت‌های بلاغی بوده است. شعر او در میان محققان معاصر چندان مقبولیت نیافته‌ و اغلب کسانی که در حوزة آثار کلاسیک فارسی تحقیق کرده‌اند بیشتر کتاب حدائق‌السحر و دیدگاه‌های انتقادی وطواط در این کتاب را مدنظر داشته‌اند و به شعر و شرح حال او نپرداخته‌اند. در این تحقیق به روش تحلیلی و توصیفی با توجه به  منظومه فکری و فرهنگی شعر وطواط، نقاط ضعف و قوّت شعر و دلایل عدم مقبولیت آن و نیز بدعت‌ها و بدایع شعر او و نیز جایگاه اشعار او در گسترۀ شعر فارسی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. حاصل پژوهش نشان می دهد هرچند که وطواط  توانایی به‌کار‌گیری هر نوع و هر قسم و یا از هر پایه و درجه الفاظ و عباراتی را که می خواست در شعر داشت، امّا همین لفظ‌اندیشی، او را از ارائۀ تجربه‌های خالص شاعری دور کرده است. شعر او به غیر از تشبیب‌ها، تا حدودی غزل‌ها و تخلص‌های خاص او چیزی به سنت شعر فارسی نیفزوده است. اشعار وطواط نمونة بارز دور شدن از شعر حقیقی و در عوض حرکت به جانب صنعت‌گرایی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Rhetorical criticism of Rashid Vatvat's poetry

نویسندگان [English]

  • sara saeedi
  • mohammad ahmadi
چکیده [English]

Rashid al-Din Muhammad Umar-i Vatvāt is one of panegyrist poets in 12th-century, who had special skills in using artistic devices in composing poetry and this was a way for him to illustrate his talent in this regard. Unfortunately his poetry has never had popularity among contemporary scholars and they had only paid attention to his book about rhetoric known as Hadaegh –al Sehr, on the contrary to the litterateurs in past who were fond of his poetry and paid a lot of attention to his poems and his biography in various anthologies. In this essay we have analyzed the pros and cons of Rashid’s poetry and have tried to answer why contemporary scholars haven’t had interest in his poetry from different angles. Rashid’s innovations in poetry have also been analyzed in his essay and his position among poets and in the history of Persian poetry has been determined
criticism, Rashid al-Din Muhammad Umar-i Vatvāt, rhetoric

کلیدواژه‌ها [English]

  • criticism
  • Rashid al-Din Muhammad Umar-i Vatvāt
  • rhetoric

مراجع

ابن رشیق قیروانی. (1421 ق./ 2000 م.). العمدة فی صناعة الشعر و نقده (جلد 1 و 2). (به تصحیح نبوی عبدالواحد شعلان). قاهره: مکتبه الخانجی.
زمخشری، ابوالقاسم محمود بن عمر.  (1425/ 2004). مقامات الزمخشری (جلد 1). بیروت: دارالکتب العلمیه.
امین احمد رازی. (بی‌تا).  هفت اقلیم (ج 2). (به تصحیح جواد فاضل). تهران: کتابفروشی علی اکبر علمی و کتابفروشی ادبیه.
انوری ابیوردی. (1340). دیوان انوری (ج 2). (به تصحیح محمد تقی مدرس رضوی). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ایگلتون، تری. (1392). پیش‌درآمدی بر نظریة ادبی. (ترجمة عباس مخبر). تهران: مرکز. (1983)
تاج الحلاوی، علی بن محمد. (1383). دقایق الشعر. (به تصحیح سید محمد کاظم امام). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دولتشاه سمرقندی. (1382). تذکره الشعراء.  (به تصحیح ادوارد براون). تهران: اساطیر.
--------------. (1385). تذکره الشعرا. (به تصحیح فاطمه علاقه). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رادویانی، محمد ابن عمر. (1386). ترجمان البلاغه. (به تصحیح محمد جواد شریعت). اصفهان: دژنپشت.
شفیعی‌کدکنی، محمد رضا. (1389).  مفلس کیمیا فروش. تهران: سخن.
صفوی، کورش. (1390).  از زبان‌شناسی به ادبیات. تهران: سوره مهر.
واله داغستانی، علیقلی بن محمد علی. (1384). ریاض الشعرا  (ج 2). (به تصحیح سید محسن ناجی نصرآبادی). تهران: انتشارات اساطیر.
عمادالدین اصفهانی، محمد بن حامد. ( 1955/ 1375ق). خریده القصر و جریده العصر  (ج 8). (مصحح: محمد بهجة الأثری و جمیل سعد. بغداد. مطبوعات الجمع العلمى العراقى.‏
عبادیان، محمود. (1384). تکوین غزل و نقش سعدی. تهران: اختران.
عوفی، محمد. (1389).  لباب‌الالباب.  (به تصحیح ادوارد جی. براون). تهران: هرمس.
فروزا‌نفر، بدیع‌الزمان. (1380). سخن و سخنوران.  تهران: خوارزمی.
وطواط، رشیدالدین. (1339). دیوان رشیدالدین وطواط. (به تصحیح سعید نفیسی). تهران: کتابخانه بارانی.
---------------. (1362). حدایق السحر فی دقایق الشعر. (به تصحیح عباس اقبال). تهران: کتابخانة طهوری و کتابخانة سنایی.
همایی، جلال‌الدین. ‌(1388). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: مؤسسه نشر هما.
یاقوت حموی. (1381). معجم الادبا (ج 2).  (ترجمه عبدالمحمد آیتی). تهران: انتشارات سروش.
شمس قیس، محمد بن قیس. (1388). المعجم فی معاییر اشعار العجم. ( به تصحیح محمدبن‌عبدالوهاب قزوینی، و تصحیح مجدد مدرس رضوی، و تصحیح مجدد سیروس شمیسا). تهران: علم.
Guerin, Wilfred [et al.]  . (2005). A Handbook of Critical Approaches to Literature.  New York: Oxford University Press.
Ellis, John M. (1974(. The Theory of Literary Criticism. Berkeley: University of California Press.
 
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار