جستاری در شگرد طنز و انواع آن در مقالات شمس

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا، تهران

چکیده

طنز یکی از انواع شیوه‌های بیان است؛ شیوه‌ای هنری و اثرگذار در بیان و انتقال انواع مضامین. کاربرد طنز به شیوه‌ها و مقاصد مختلف در انواع آثار هنری به کار گرفته می‌شود. مقالات شمس تبریزی در شمار متونی است که این شیوة بیان در آن سهمی برجسته دارد. با توجه شخصیت شمس و کارکردی که طنز در انتقال مؤثر آموزه‌های حکمی و معرفتی دارد، این نکته قابل انتظار است. بر اساس مطالعة پیش رو می‌توان گفت طنز در مقالات، شیوه‌ای برجسته در بیان است که به شکلی گسترده و در انواع اشکال آن ـ با توجه به انواع طنز در مباحث نقد ادبی امروز ـ به کار گرفته شده است؛ طنز واژگانی، طنز مفهومی و طنز روایی انواعی مهم از طنزهایی به کار رفته در مقالات است. علاوه بر این، زبان شمس در مقالات با نازکی خاصی همراه است به طوری که می‌توان گفت سایه‌ای از طنز بر سراسر مقالات وجود دارد و لحن شمس به طور کلی صبغة طنزآمیز دارد. طنزی که علاوه بر ذهن وقاد و زبان پرورده شمس، برخاسته از اندیشه‌های حکیمانه و فرزانه‌منشی شمس است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Survey on the Shapes of Satire and its Varities in Shams Maghalat

نویسنده [English]

  • Leila Aghayani Chavoshi
چکیده [English]

Satire is a form of speech, an artistic and effective form in transferring a variety of themes. Satire is used in literary works in different forms and with different purposes. Maghalat Shams Tabrizi is one the texts in which this form has an eminent role. Taking into consideration Shams character and the function of satire in effective trasmiting of wise teaching this usage of satire is expected. According to this examine satire can be considered as one of the outstanding form of speech in Maghalat. A form which is used widely and in different types- types which are introduced in modern literary criticism. Verbal satire, Situational satire, and narrative satire are some of the most important types of satire in Mghalat Shams.
Besides these known types of satire, Shams language in Mghalat is accompanied by a kind of subtleness as it can be said that the shadow of satire is spread all throughout Maghalat and Shams tone is generally satiric.

کلیدواژه‌ها [English]

  • satire
  • Mahghalat Shams
  • Shams Tabrizi
  • verbal satire
  • narrative satire

مراجع

  1.  

    1. احسانی فر، مهدی. (۱۳۸۹). جلوه‌های طنز در مثنوی. رشد آموزش زبان و ادبیات فارسی. (۹۵)، ۱۲-۱۷.
    2. افلاکی، شمس‌الدین احمد. (1385). مناقب‌العارفین (چاپ چهارم). (به کوشش حسین یازیجی). تهران: دنیای کتاب.
    3. بهره‌مند، زهرا. (1389). آیرونی و تفاوت آن با طنز و صنایع بلاغی مشابه.  فصلنامه زبان و ادب فارسی. (45)، 9-36.
    4. پلارد، آرتور. (1386). طنز. (ترجمه سعید سعیدپور). تهران: نشر مرکز.
    5. تجبر، نیما. (۱۳۹۰). نظریه طنز  بر بنیاد متون برجسته طنز فارسی. تهران: انتشارات مهر ویستا.
    6. رادفر، ابوالقاسم. (۱۳۸۸). زبان، صور و اسباب ایجاد طنز.  تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی. (1)، ۱۰۷-۱۲۰.
    7. دهخدا، علی‌اکبر. (بی‌تا). لغت‌نامه (ج 18). (زیر نظر دکتر محمد معین). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    8. چوبندیان، محمدزمان. (۱۳۸۷). زنگ و صیقل و آینه. تهران: ترفند.
    9. خاتمی، احمد، باقری، الهام. (۱۳۹۳). طنز روایی و کاربرد عرفانی آن در حدیقه. ادب فارسی. (۱۳)، ۳۳-۵۲.
    10. شادروی منش، محمد. (1384). شیوه ها و شگردهای طنز جدید و مطایبه. رشد آموزش زبان و ادب فارسی. (73)، 50-57.
    11. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۹۲). زبان شعر در نثر صوفیه. تهران: سخن.
    12. شمس تبریزی. (1377).  مقالات شمس تبریزی (چاپ دوم). (تصحیح و تعلیق محمدعلی موحد). تهران: انتشارات خوارزمی.
    13. صاحب‌زمانی، ناصر‌الدین. (1368). خط سوم.  تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطایی.
    14. صفوی، کوروش. (1384). پیش درآمدی بر طنز از منظر زبانشناسی.  آزما، (36)، 16-16.
    15. فولادی، علیرضا. (۱۳۸۶). طنز در زبان عرفان. تهران: نشر فراگفت.
    16. قربانی، باقر. (1384). جحی، غلامعلی حداد عادل (ناظر). دانشنامه جهان اسلام (ج 9).  تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی.
    17. محمدی کله‌سر، علیرضا و خزانه‌دارلو، محمدعلی. (۱۳۹۰). در آمدی بر طنز عرفانی با نگاهی انتقادی به پژوهش‌های حوزه طنز. متن پژوهی ادبی. ۱۵ (۴۸)، ۶۵-۹۲.
    18. موحد، محمدعلی. (1377). در تعلیقات مقالات شمس تبریزی (چاپ دوم). (تصحیح و تعلیق محمدعلی موحد). تهران: انتشارات خوارزمی.
    19. مولوی، جلال‌الدین محمد. (1375). مثنوی معنوی. (تصحیح رینولد نیکلسون). تهران: انتشارات توس.
    20. میرصادقی، جمال و میرصادقی میمنت. (1377). واژه‌نامه هنر داستان‌نویسی: فرهنگ تفصیلی اصطلاح‌های ادبیات داستانی. تهران: کتاب مهناز.
      1. Shipley Joseph T. (1953). A Dictionary of world literature, New York: Philosophical library.
      2. Twerk Jill E. (2007). Humor, Satire and Identity, Germany: Hubert & Co. KG Gottingen.

     

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار