وحید مبارک؛ زهرا صیادی
چکیده
فعل، مهمترین رکن جمله است و شیوۀ کاربرد فعل در یک اثر، دغدغه‌‌های نویسنده برای ایجاد لایه‌‌های معنا و ارتباط تأثیرگذار با مخاطبان و کارکردهای روانی او را نشان می‌‌دهد. آیا می‌‌توان همچون شخصیّت، فعل را به برون‌گرا، درون‌گرا و خنثی تقسیم کرد؟ پاسخ حاصل از یافته‌‌های این مقاله توصیفی- تحلیلی، به این پرسش مثبت است و بررسی غزل‌‌های ...
بیشتر
فعل، مهمترین رکن جمله است و شیوۀ کاربرد فعل در یک اثر، دغدغه‌‌های نویسنده برای ایجاد لایه‌‌های معنا و ارتباط تأثیرگذار با مخاطبان و کارکردهای روانی او را نشان می‌‌دهد. آیا می‌‌توان همچون شخصیّت، فعل را به برون‌گرا، درون‌گرا و خنثی تقسیم کرد؟ پاسخ حاصل از یافته‌‌های این مقاله توصیفی- تحلیلی، به این پرسش مثبت است و بررسی غزل‌‌های سنایی نشان می‌‌دهد که چون سنایی در غزلیات عاشقانه به عشق‌‌های شهوانی و دست یافتنی دورۀ غزنویان می‌‌پردازد، گرایشی برون‌‌سو گرایانه دارد و فعل‌‌هایی کُنشی، حرکتی و برون‌گرا را به‌‌کار می‌‌گیرد. اما، سنایی در غزل‌‌های قلندری که بیان رندانۀ مفاهیم و معانی عرفانی با واژگان تغزلی، عاشقانه و هنجارشکنانه است، معناگرایی و تازگی حال و هوا و عمق تجربه روحی خود و چندلایگی سخن را با کاربست فعل‌‌های درون‌گرا نشان می‌‌دهد. در این بخش، فعل‌‌های درون‌گرا، مفاهیمی چون: کشف و شهود، درون پروری، معرفت قلبی و توجه به احوال درونی و روحانی را نشان می‌‌دهند. تفاوت شیوۀ کاربرد فعل در غزل‌‌‌‌ها نشان می‌‌دهد که میان عمل و زندگی در حالِ تغییر سنایی با اندیشه‌‌های نو شوندۀ او رابطه‌‌ای منطقی برقرار بوده است. بسامد بالای کاربرد فعل امر و خبری (است، بود، بدان و...) در قلندریات، مؤید جنبۀ تعلیمی سخن است.
مریم باقی
چکیده
اقتباس و استفاده از آیات وحی و احادیث نبوی در متون نثر فارسی و عربی بعد از اسلام امری رایج بود که به اقتضای معنی یا برای آرایش و زینت کلام به روش‌‌های مختلف به کار می‌‌رفت. این کاربرد در انواع متون نثر فارسی اعم از عرفانی، مکاتیب، قصص و تواریخ و... کم و بیش رایج بود. مکاتیب سنایی از جمله متون نثر فنی در قرن ششم است که در آن، آیات و احادیث، ...
بیشتر
اقتباس و استفاده از آیات وحی و احادیث نبوی در متون نثر فارسی و عربی بعد از اسلام امری رایج بود که به اقتضای معنی یا برای آرایش و زینت کلام به روش‌‌های مختلف به کار می‌‌رفت. این کاربرد در انواع متون نثر فارسی اعم از عرفانی، مکاتیب، قصص و تواریخ و... کم و بیش رایج بود. مکاتیب سنایی از جمله متون نثر فنی در قرن ششم است که در آن، آیات و احادیث، به وفور و برای اغراض مختلف و به شیوههای متعدد با رعایت پیوستگی لفظی و معنایی با متن فارسی آن به کار رفتهاست. در پژوهش حاضر سعی بر آن است تا جنبههای مختلف ارتباط لفظی و معنوی عبارات قرآنی و حدیثی با متن فارسی آن بررسی شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در «مکاتیب» سنایی از جهت لفظی، آیات و روایات به عنوان جزئی از نثر فارسی دارای نقشهای مختلف دستوری هستند و از نظر بلاغت هم در بعضی عناصر بلاغی به کار میروند. اقتباسهای قرآنی و حدیثی از نظر معنوی نیز با متن فارسی پیوستگی دارند و برای تتمیم و تکمیل کلام و تأیید و تأکید آن استعمال شدهاند.
