سمیه آقابابایی
چکیده
زبان‌‌شناسی شناختی از جمله علومی است که از دیدگاهی متفاوت با رویکرد بلاغت سنتی، به بررسی استعاره می‌‌پردازد. در دیدگاه شناختی، استعاره‌‌ها ابزارهایی برای فهم هستند که کاربرد آنها در ارتباط مستقیم با نوع تفکر انسان و ایدئولوژی حاکم بر آن قرار می‌‌گیرد. روابط معنایی موجود در واژه‌‌ها، در استعاره‌‌های مفهومی روند درک امور غیرمحسوس ...
بیشتر
زبان‌‌شناسی شناختی از جمله علومی است که از دیدگاهی متفاوت با رویکرد بلاغت سنتی، به بررسی استعاره می‌‌پردازد. در دیدگاه شناختی، استعاره‌‌ها ابزارهایی برای فهم هستند که کاربرد آنها در ارتباط مستقیم با نوع تفکر انسان و ایدئولوژی حاکم بر آن قرار می‌‌گیرد. روابط معنایی موجود در واژه‌‌ها، در استعاره‌‌های مفهومی روند درک امور غیرمحسوس را آسان‌‌تر می‌‌سازد. دو حوزۀ مبدأ و مقصد که استعاره‌‌های مفهومی برآن بنا شده‌‌اند، در ادبیات جایگاه قابل توجهی دارند. نوع انتخاب حوزه‌‌های مبدأ و معانی ضمنی حاصل از آنها بیانگر واقعیات ذهنی گوینده‌‌ها و شیوۀ شناخت آنها از جهان است. در این پژوهش، استعاره‌‌های مفهومی موجود در اشعار شاعران عاشورایی با تکیه بر حوزۀ مفهومی عاشورا، امام حسین(ع) و حوزه‌‌های معنایی مرتبط با این مفاهیم بررسی‌‌می‌‌شوند تا با استخراج و تحلیل نگاشت‌های صورت‌‌گرفته حوزه‌‌های مبدأ پرکاربرد، ایدئولوژی بازتولید شده در اشعار، جهانبینی شاعران و ساخت‌‌های فرهنگی در ارتباط با این حوزۀ انتخاب شده بازنمایی شود. از جمله نتایج حاصل از پژوهش، این است که حوزه‌‌های مبدأ گوناگونی چون حوزۀ «دین»، «جواهر ارزشمند» و غیره به صورت نشان‌‌دار و همراه با بار معنایی مثبت برای توصیف حوزۀ مفهومی امام حسین(ع) و دیگر مفاهیم مرتبط استفاده شده است. معانی ضمنی برآمده از حوزه‌‌های مبدأ انتخاب‌‌شده بیانگر معانی‌‌ای چون: «ارزشمندی»، «قداست»، «مقاومت»، «بر حق بودن»، «حیات‌‌بخشی» و غیره است. همچنین حوزه‌‌های معنایی متفاومتی چون: «پاییز»، «دیو»، «ابلیس» و غیره با بار معنایی منفی برای دشمنان امام حسین(ع) انتخاب شده است. در نهایت تقویت گفتمان حق و تقابل آن با ظلم و ناحق در اشعار قابل مشاهده است.
