ناسازواری‌های دستوری در ویرایش جدید تاریخ بیهقی به تصحیح یاحقی و سیدی

نوع مقاله : دستوری

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

10.22091/jls.2024.10783.1604

چکیده

تاریخ بیهقی از گرانبهاترین آثار تاریخی و ادبی ما و از متون تأثیرگذار بر دیگر متون منثور بعد از خود است؛ از این رو هر کاری که به منقح ساختن آن از دست‌کاری‌های بعدی یا شرح و توضیح آن کمک کند، می‌تواند مصداق پاسداشت این اثر جاودانه باشد. تصحیح چنین اثری البته دانش چندوجهی مصحح، ازجمله آگاهی از دستورِ تاریخیِ متن و نیز دورة آن را می‌طلبد؛ کاری که علی‌اکبر فیاض به‌خوبی از پس آن برآمد و چنان در آن خوش درخشید که نامش با نام تاریخ بیهقی گره خورد. در سال 1388 آقایان یاحقی و سیدی تصحیح تازه‌ای از تاریخ بیهقی منتشر کردند تا اشکالاتِ تصحیح فیاض را اصلاح کنند، اما نتیجة کار متأسفانه در موارد بسیاری ثمربخش نشد. انتشار ویرایش تازة کتاب هم در سال 1401، انتظارات را برای اصلاح اشکالات فراوان کتاب، برآورده نکرد و به نظر می‌رسد مصححان چندان اعتقادی به وجود این اشکالات ندارند. یکی از ایرادات مه م این تصحیح، بی‌توجهی به هنجارهای دستوری موجود در متن است که فهم بسیاری از عبارت‌های آن را با دشواری روبه‌رو کرده است. در مقالة حاضر پاره‌ای از این دست‌کاری‌ها در دستور زبان کتاب را که به ناسازواریِ دستوریِ متن انجامیده است، در دو بخش «صرف» و «نحو» مورد بررسی قرار می‌دهیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Grammatical Incompatibilities in the New Edition of Tarikh-e Bayhaghi Edited by Yahagghi and Seyyedi

نویسنده [English]

  • Jamileh Akhyani
Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Zanjan, Zanjan, Iran,
چکیده [English]

Tarikh-e Bayhaghi is one of our most precious historical and literary works and one of the texts that influenced other prose texts after it; Therefore, any work that helps to revise its later corruptions or to describe and explain it, can be an example of preserving this eternal work. Editing such a work, of course, requires the editor’s multifaceted knowledge, including knowledge of the text’s grammar as well as of the period of its creation; Ali Akbar Fayyaz managed to do it well and was so excellent in it that his name became associated with the name of Tarikh-e Bayhaghi. In 2009, Yahagghi and Seyyedi published a new revision of Tarikh-e Bayhaghi in order to correct the problems of Fayyaz's revision but the result of the work unfortunately led to unjustified manipulations in many cases. The publication of the new edition of the book in 1401 also subverted the expectations for the correction of many problems in their book because it seems that the editors do not believe in the existence of these problems. One of the major problems of this correction is the disregard for the grammatical norms in the text and unjustified manipulations in it, which has made it difficult to understand many of its phrases and has damaged the semantic context of the text as a whole. In the present article, we examine some of these manipulations in the grammar of the book, which have led to the grammatical incompatibility of the text, in two sections: "morphology" and "Syntax".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tarikh-e Bayhaghi
  • Yahagghi- Seyyedi
  • Correction
  • New edition
  • Flaws
  • Grammatical incompatibility
  1. ابوالقاسمی، محسن. (1375). دستور تاریخی زبان فارسی. چاپ اول. تهران: سمت.
  2. انوری، حسن. (1381). فرهنگ بزرگ سخن. 8 جلد. چاپ اول. تهران: سخن.
  3. انوری، حسن؛ احمدی‌گیوی، حسن. (1371). دستور زبان فارسی 1. چاپ دهم. تهران: فاطمی.
  4. انوری، حسن؛ احمدی‌گیوی، حسن. (1370). دستور زبان فارسی 2. چاپ ششم. تهران: فاطمی.
  5. بیهقى، ابوالفضل. (1401). تاریخ بیهقى، با تجدید نظر و افزوده‌ها و اصلاحات کامل. به تصحیح محمّدجعفر یاحقی و مهدی سیدی. چاپ ششم. تهران: سخن.
  6. بیهقى، ابوالفضل. (1356). تاریخ بیهقى. به تصحیح علی‌اکبر فیاض. چاپ دوم. مشهد: دانشگاه فردوسی.
  7. دهخدا، علی‌‌‌اکبر. (1372). لغت‌نامه. چاپ اول از دوره جدید. تهران: دانشگاه تهران.
  8. سنائی، مجدود بن آدم. (1385). دیوان حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم سنائی. به اهتمام مدرس رضوی. چاپ ششم. تهران: سنائی.
  9. عباس‌مجید، انور. (1398). «بررسی دستور تاریخی زبان داستان خیشخانه تاریخ بیهقی». مطالعات ادبیات تطبیقی. سال سیزدهم. شمارة 52. صص: 54-37.
  10. عنصری، حسن بن احمد. (1363). دیوان عنصری بلخی. به کوشش محمد دبیرسیاقی. چاپ دوم. تهران: کتابخانه سنائی.
  11. غلامعلی‌زاده، خسرو. (1386). ساخت زبان فارسی. چاپ پنجم. تهران: احیاء کتاب.
  12. قریب، عبدالعظیم و همکاران. (1370). دستور زبان فارسی (پنج استاد). به کوشش امیر اشرف‌الکتابی. چاپ نهم. تهران: اشرفی.
  13. مهرآوران، محمود. (1388). «بررسی عبارت فعلی در دستور زبان فارسی». فنون ادبی. سال اول. شمارة 1. صص: 144-127.
  14. ناتل‌خانلری، پرویز. (1366). تاریخ زبان فارسی. جلد دوم و سوم. چاپ سوم. تهران: نو.
CAPTCHA Image