شگردهای بلاغیِ زیدری نسوی در پرداخت بن‌مایۀ (موتیف) مرگ

نوع مقاله : بلاغی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

2 دانش‌آموختة دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.

3 دانش‌آموختة دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

10.22091/jls.2024.10914.1610

چکیده

نفثة‌المصدور از آثار فنی و بدیع سدۀ هفتم هجری است که صاحب آن با چیرگی هرچه زیباتر و تأثیرگذارتر بر زبان توانسته است مصیبت‌های پیش آمده را به خوبی منعکس کند. در این اثر در کنار ظرافت‌های بیانی، زبانی، بلاغی و نکات تاریخی فراوان، آنچه که آشکار و ملموس است، بن‌مایۀ مرگ و تباهی است. بن‌مایه‌ای که بر تمام اثر سایه انداخته و لحن و بیان غمگنانه و دردآلودی به اثر بخشیده است. در این مقاله تلاش کرده‌ایم تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی بن‌مایۀ (موتیف) مرگ را که حاصل جبرِ جنگ و پدیدة شومِ قتل و غارت‌گری است، تبیین کنیم و نشان دهیم که مرگ و مرگ‌اندیشی در نفثة‌المصدور، مرگ‌اندیشی منفعلانه است و حاصلِ جهان‌بینی و مرگ‌آگاهی فلسفی نویسنده نیست؛ دیگر آنکه قصد داریم در این اثر تمام مصادیق بن‌مایۀ مرگ را که یکی از دست‌آویزهای محمد زیدری برای ادبیت متن است، آشکار کنیم. بر این اساس باید گفت که صاحب متن نفثة‌المصدور از شگردهای مختلف بلاغی چون استعاره و انواع آن، تشبیه به شیوه‌های مختلف، کنایه‌ها به انحاء گوناگون، تکلم به زبان قرآن، استفاده از ابیات عربی و ... در راستای پرداختِ بن‌مایۀ مرگ بهره برده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Rhetorical Techniques of Zeidari Nasavi in Crafting the Motif of Death

نویسندگان [English]

  • Safiyeh Moradkhani 1
  • Saleh Bouezar 2
  • Amin Yaghoubi 3
1 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Lorestan, Khorramabad, Iran
2 PhD holder in Persian literature, Department of Persian Language and Literature, University of Lorestan, Khorramabad, Iran
3 PhD holder in Parsi literature, Department of Persian Language and Literature, University of Lorestan, Khorramabad, Iran
چکیده [English]

In the annals of 7th century Hijri literature, Nafsat al-Masdur stands as a testament to artistic prowess, where the author's masterful command of language vividly mirrors the tribulations of his time. This literary gem, while adorned with exquisite linguistic ornaments, rhetorical finesse, and historical insights, is fundamentally overshadowed by the pervasive theme of death and decay. This motif casts a somber pall over the entire work, infusing it with a tone of profound melancholy and anguish. Our scholarly pursuit employs a descriptive-analytical approach to elucidate the death motif, a grim offspring of war's inexorable march and the specter of carnage and plunder. We aim to demonstrate that the contemplation of mortality in Nafsat al-Masdur is not a product of the author's philosophical worldview or existential awareness, but rather a passive reflection of his tumultuous reality. Furthermore, we endeavor to unveil all manifestations of this death leitmotif, a literary device skillfully wielded by Mohammad Zeidari to elevate his prose to the realm of high art. Our analysis reveals that the author of Nafsat al-Masdur employs a rich tapestry of rhetorical devices - from various forms of metaphor and simile to diverse allusions, Quranic verses, and Arabic poetry - all in service of crafting his somber theme.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nafsat al-Masdur
  • Motif
  • Contemplation of mortality
  • Rhetorical devices
  1. قرآن کریم.
  2. نهج‌البلاغه.
  3. ابن‌ابی‌جمهور، محمّدبن‌زین‌الدین. (1403ق). عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه. مقدمۀ شهاب‌الدین مرعشی. قم: مطبعه سید الشهداء.
  4. امیری خراسانی، احمد؛ غفاری، نازنین. (1395). «تأثیرات روانی هجوم مغول بر جامعة قرن هفتم». متن‌شناسی ادب اصفهان. شمارة 2. صص: 22- 1.
  5. بهار، محمّدتقی. (1393). سبک‌شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی. جلد سوم. چاپ پنجم. تهران: زوار.
  6. حافظ، شمس‌الدین محمّد. (1370). دیوان غزلیات مولانا شمس‌الدین محمّد خواجه حافظ شیرازی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. چاپ هفتم. تهران: صفی علیشاه.
  7. داد، سیما. (1390). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ پنجم. تهران: مروارید.
  8. دورانت، ویل؛ دورانت، آریل. (1388). تفسیرهای زندگی. ترجمة ابراهیم مشعری. چاپ ششم. تهران: نیلوفر.
  9. خیام نیشابوری، عمر. (1367). رباعیات خیام (طربخانه). گردآوری یار احمد بن حسین رشیدی تبریزی. تصحیح جلال‌الدین همایی. چاپ دوم. تهران: هما.
  10. زمانی، کریم. (1398). شرح جامع مثنوی معنوی. دفتر سوم. چاپ نوزدهم. تهران: اطلاعات.
  11. زیدری نسوی، شهاب‌الدین محمّد. (1385). نفثة‌‌المصدور. تصحیح و توضیح امیرحسین یزدگردی. چاپ دوم. تهران: توس.
  12. شاملو، احمد. (1385). مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها. چاپ هفتم. تهران: نگاه.
  13. شعیری، تاج‌الدین. (۱۴۰۵ق). جامع‌الاخبار. قم: رضی.
  14. شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا. (1396). رستاخیز کلمات. چاپ چهارم. تهران: سخن.
  15. شمیسا، سیروس. (1381). سبک‌شناسی نثر. چاپ ششم. تهران: میترا.
  16. شمیسا، سیروس. (1382). سبک‌شناسی شعر. چاپ نهم. تهران: فردوس.
  17. شمیسا، سیروس. (1383). نقد ادبی. چاپ چهارم. تهران: فردوس.
  18. فرخی سیستانی، علی بن جلوغ. (1378). دیوان حکیم فرخی سیستانی. به کوشش محمّد دبیرسیاقی. چاپ پنجم. تهران: زوار.
  19. کادن، جی‌.ای. (2002). فرهنگ ادبیات و نقد. ترجمه کاظم فیروزمند. تهران: شادگان.
  20. مولوی، جلال‌الدین محمّد. (1363). مثنوی معنوی. جلد دوم. تصحیح رینولد الین نیکلسون. تهران: امیرکبیر.
  21. یونگ، کارل گوستاو. (1389). روح و زندگی. ترجمة لطیف صدقیانی. چاپ چهارم. تهران: جامی.
CAPTCHA Image