بررسی تطبیقی موسیقی درونی در غزلیات انوری ابیوردی و ظهیرالدین فاریابی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران

10.22091/jls.2021.6468.1304

چکیده

انوری ابیوردی و ظهیر‌‌الدین ‌‌فاریابی دو تن از نام ‌‌آورترین سخنوران تاریخ شعر فارسی هستند. این دو تأثیر اساسی و عمده‌‌ای در غزل فارسی داشته‌‌اند. این مقاله، جُستاری دربارۀ مهم‌‌ترین جلوه‌‌های موسیقی شعر، در غزل‌‌های این دو شاعر گرانمایه است. در این مقاله که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام شده، پس از ذکر مقدمه‌‌ای پیرامون این دو سخنور در تحوّل و اعتلای غزل، به بررسی موسیقی درونی (بدیع لفظی) در غزل‌‌های آن‌‌ها پرداخته و همراه با ارایۀ نمودارها و تحلیل آمارها به این نتایج رسیده است که هر دو شاعر از موسیقی ‌‌درونی در القای مفهوم و تأثیرگذاری بر مخاطب بهره برده‌‌اند. ظهیر‌‌ فاریابی با توجه به تعداد کم غزل‌‌های خود به‌‌خوبی توانسته با بهره‌‌گیری از ویژگی‌‌ها و جنبه‌‌های موسیقایی آرایه‌‌ها و متناسب با حال مخاطب در ظهور و بروز جنبه‌‌های تقویت موسیقی کلام و معنا آفرینی، استادی و مهارت خود را نمایان کند؛ به‌‌طوری‌که در این بخش صناعاتی همچون: واج‌‌آرایی، تکرار و جناس تام، بیشترین نقش را در موسیقی درونی غزل‌‌های او ایفا ‌‌می‌‌کنند. انوری نیز از این نوع موسیقی بسیار بهره‌‌مند شده و در این بخش به‌خصوص در واج‌‌آرایی، جناس و تکرار بسیار موفق‌‌تر از ظهیر عمل کرده ‌‌است. در نگاهی کُلی، هر دو شاعر در بهره‌‌مندی هم زمان متکلم، متن و مخاطب در ارزش‌‌گذاری صنایع بدیعی نقش مهم و اساسی داشته‌‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Internal Music in the Lyrical Poems of Anvari Abivardi and Zahiruddin Faryabi

نویسندگان [English]

  • ‘Abdol Reza Zand 1
  • Mohammad Fooladi 2
1 PhD Student in Persian language and literature, University of Arak , Arak, Iran
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature,University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Anvari and Zahir al-Din Faryabi are two of the most influential Poets in the history of Persian poetry. These two have had a major impact on Persian lyrical poetry. This article is a research on the most important manifestations of poetic music in the sonnets of these two poets. After providing an introduction to these two poets influence on the evolution and promotion of Ghazal, in a descriptive-analytical manner, the article explores the inner music (verbal novelty) in their sonnets presenting diagrams. The analysis of statistics has suggested these results: both poets have used internal music in inducing concepts and influencing the audience. Despite composing only a small number of lyric poems, Zahir Faryabi has been able to take advantage of the musical features of literary figures as well as of the mood of the audience to contribute to the promotion of musicality in language. Figures like alliteration, repetition, and perfect pun are of highest importance in creating verbal musicality.. Anvari also benefits a lot from this type of music. He has become more successful than Zahir in this field, especially in use of pun, alliteration and repetition. In general, both poets have played an important and fundamental role in promoting novel figures in their simultaneous reliance on the speaker, the text and the audience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian Poetry
  • Ghazal
  • Anvari Abivardi
  • Zahiruddin Faryabi
  • Internal Music
انوری، اوحدالدین محمّد.(1389). دیوان. تصحیح پرویز بابایی. چاپ اول. تهران: نگاه.
انوشه، حسن.(1381). دانشنامه ادب فارسی. چاپ دوم. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ.
جمالی، شهروز.(1383). «تکرار، اساس موسیقی شعر». کیهان فرهنگی. شمارۀ 216. صص: 66ـ51.
راستگو، سیدمحمّد.(1382). هنر سخن آرایی. چاپ ‌‌اول. تهران: سمت.
 شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا.(1376). موسیقی شعر. چاپ پنجم. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس.(1386). سیر غزل در شعر فارسی چاپ هفتم. تهران: علم.
ــــــــــــــــــ .(1374). نگاهی تازه به بدیع. چاپ ‌‌هفتم. تهران: فردوس.
ظهیرالدین فاریابی.(1388). دیوان. تصحیح سیدمحسن آثارجوی. چاپ‌‌ اول. تهران: سنایی.
کاردگر، یحیی.(1396). فن بدیع در زبان فارسی. چاپ ‌‌اول. تهران: صدای معاصر.
متحدین، ژاله.(1354). «تکرار، ارزش صوتی و بلاغی آن». مجلۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی. سال یازدهم. شمارۀ سوم. صص: 56 ـ 51.  
همایی، جلال‌‌الدین.(1376). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چاپ سیزدهم. تهران: هما.
CAPTCHA Image