بررسی ابتذال و سرقات ادبی در دیوان معزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران

2 استاد زبان و ادبیّات عرب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران

10.22091/jls.2020.5510.1230

چکیده

گاهی شاعران ضمن تتبّع یک شعر و جواب‌‌گویی به آن، دچار ابتذال قافیه شده‌‌اند که طی کردن فرآیند تتبّع شعر دیگری به سرقت ادبی انجامیده است. ابتذال قافیه یکی از کارکردهای منفی قافیه است که باعث محدودیت شعر سنّتی در حوزۀ مضامین و معانی شده است و در بخش آغازین این مقاله با بررسی برخی اشعار شاعران سدۀ 5 تا 8 قمری، بدان پرداخته‌‌ایم. آنچه در این تحقیق مورد نظر است، بررسی مبحث سرقت ادبی و انواع آن در شعر امیر معزی نیشابوری است؛ بدین صورت که با عنایت به نقش قافیه و ابتذال آن در شعر، ابتدا به سرقات او از عنصری، فرخی و قطران خواهیم پرداخت و در نهایت سرقت‌‌های ادبی انوری، وطواط، ادیب صابر و حسن غزنوی را از دیوان اشعار معزی نشان خواهیم داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Vulgarity and Plagiarisms in Mo’ezzi's Divan

نویسندگان [English]

  • Mohsen Sharifi Sohi 1
  • Mohammad Fazeli 2
1 PhD Candidate, Azad University Mashhad Branch, Mashhad, Iran
2 Professor of ‘Arabic Literature, Azad University Mashhad Branch, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Imitating and answering a poem, a poet’s poems sometimes is affected by vulgarity of rhyme scheme which in turn leads to plagiarism during the process of imitating another poem. The vulgarity of rhyme is one of the negative functions of composing poetry imposing thematic restriction on traditional poetry. Examining some poems of 5th to 8th lunar century poets, we have dealt with the problem in the first part of the article. The article is attempting to study plagiarism and its different types in the poetry of Amir Mo’ezzi Neyshabouri. Taking into consideration the role of rhyme and its vulgarity in poetry, we will first deal with his plagiarizing from Onsori, and Farrokhi to Qatran, and finally, we will show the plagiarism of Anvari, Watwat, Adib Saber and Hasan Ghaznavi from Mo’ezzi's poetry collection (Divan).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vulgarity of Rhyme
  • Mo’ezzi
  • Plagiarism
  • Imitation and Influences
ابوالفرج رونی، ابن‌مسعود.(1304). دیوان. تصحیح چایکین. تهران: مطبعه شوروی.
انوری ابیوردی، اوحدالدین علی.(1376). دیوان. به اهتمام محمّدتقی مدرس رضوی. تهران: علمی و فرهنگی.
اوحدی بلیانی، تقی‌‌الدین.‌(1389). عرفات ‌‌العاشقین. به تصحیح ذبیح‌‌الله صاحبکاری و آمنه فخر احمد. تهران: مجلس.
آرزو، سراج‌‌الدین علی‌خان.(1383). مجمع ‌‌النفایس.به‌کوشش زیب‌‌النسا علی‌خان. جلد اول. پاکستان: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
ـــــــــــــــــــــ .(1385) مجمع‌‌ النفایس.به‌کوشش مهر نور محمّد خان. جلد دوم. پاکستان: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
تاج‌‌الحلاوی، علی بن محمّد.(1383) دقایق ‌‌الشعر. تصحیح محمّدکاظم امام. تهران: دانشگاه تهران.
تفتازانی، سعدالدین.(1330). المطول. شرح مفصل تفتازانی بر تلخیص المفتاح خطیب قزوینی. [بی‌‌جا]: [بی‌نا].
جرجانی، قاضی حمیدالدین.(1951). الوساطه بین المتنبی و خصومه. تحقیق و شرح محمّد ابوالفضل ابراهیم و علی محمّد البجاوی. مصر: [بی‌نا].
خواندمیر، غیاث‌‌الدین.(1380). تاریخ حبیب ‌‌السیر فی اخبار افراد بشر. زیر نظر محمّد دبیرسیاقی و با مقدمه‌نویسی جلال‌‌الدین همایی. تهران: خیام.
سلمان ساوجی، جمال‌‌الدین.(1389). دیوان. تصحیح عباسعلی وفایی. تهران: سخن.
سنایی غزنوی، مجدود ابن آدم.(1368). حدیقه ‌‌الحقیقه و شریعه‌‌ الطریقه. تصحیح محمّدتقی مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
سوزنی‌سمرقندی، شمس‌‌الدین محمّد.(1338). دیوان. تصحیح ناصرالدین شاه‌حسینی. تهران: امیرکبیر.
شریفی‌صحی، محسن و مهدخت پورخالقی.(1390). «سرقت ادبی عبدالواسع جبلی از دیوان سنایی». جستارهای ادبی. شمارۀ 175. صص: 106- 85.
ـــــــــــــــــــ و محمّد فاضلی.(1397). «بررسی تأثیرپذیری و سرقات ادبی جلال عضد یزدی از شعر خسرو دهلوی». نامۀ فرهنگستان. سال هفدهم. شماره ۲. پیاپی ۶۶. صص: 86- 63.
شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا.(1370). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
ـــــــــــــــــــ .(1389). صورخیال در شعر فارسی. تهران: آگه.
صابر ترمذی، شهاب‌‌الدین ادیب.(1385). دیوان. تصحیح احمدرضا یلمه‌‌ها. تهران: نیک خرد.
صفا، ذبیح‌‌الله.(1369). تاریخ ادبیات در ایران. جلد 5. تهران: فردوس.
ظهیرالدین فاریابی.(1381). دیوان. تصحیح حسن یزدگردی. به اهتمام اصغر دادبه. تهران: قطره.
عسکری، ابوهلال.(1372). الصناعتین. ترجمۀ محمّدجواد نصیری. تهران: دانشگاه تهران.
عنصری بلخی، ابوالقاسم حسن.(1363). دیوان. تصحیح محمّد دبیرسیاقی. تهران: کتابخانۀ سنایی.
غزنوی، اشرف‌‌الدین حسن.(1362). دیوان. تصحیح محمّدتقی مدرس رضوی. تهران: اساطیر.
فرخی سیستانی، علی‌بن‌جولوغ.(1378). دیوان. به‌کوشش محمّد دبیرسیاقی. تهران : زوار.
فروزانفر، بدیع‌‌الزمان.(1369). سخن و سخنوران. تهران: خوارزمی.
قطران تبریزی، شرف‌‌الزمان حکیم ابومنصور.(1362). دیوان. به اهتمام محمّد نخجوانی. تهران: ققنوس.
قیس رازی، شمس‌‌الدین محمّد.(1388). المعجم. تصحیح محمّد قزوینی. تصحیح مجدد محمّدتقی مدرس رضوی و سیروس شمیسا. تهران: علم.
کاشفی، کمال‌‌الدین حسین.(1369). بدایع‌‌ الافکار فی صنایع ‌‌الاشعار. ویراستۀ میرجلال‌‌الدین کزازی. تهران: مرکز.
کمال‌‌الدین اصفهانی.(1348). دیوان. به اهتمام حسین بحرالعلومی. تهران: کتاب‌‌فروشی دهخدا.
لنبانی، رفیع‌‌الدین عبدالعزیز.(1369). دیوان. به اهتمام تقی بینش. تهران: پاژنگ.
مدبری، محمود.(1370). شاعران بی‌دیوان. تهران: پانوس.
مسعود سعد سلمان.(1362). دیوان. تصحیح رشید یاسمی. تهران: امیرکبیر.
معزی نیشابوری، امیر ابوعبدالله محمّد.(1318). دیوان. به سعی و اهتمام عباس اقبال. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
وطواط، رشیدالدین محمّد.(1339). دیوان، به انضمام حدایق ‌‌السحر و دقایق ‌‌الشعر. تصحیح سعید نفیسی. تهران: کتابخانۀ بارانی.
هداره، محمّد مصطفی.(1958). مشکله ‌‌السرقات فی ‌‌النقد العربیه. مصر: مکتبه‌‌ الانجلو.
هروی، سیف جام.(بی‌تا). جامع ‌‌الصنایع و الاوزان. دست‌‌نویس متعلق به کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران: شمارۀ  3728.
همایی، جلال‌‌الدین.(1368). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چاپ ششم. تهران: هما.
یلمه‌‌ها، احمدرضا.(1391). «مضمون‌‌ربایی از خویش در شعر فرخی». نشریۀ ادب و زبان. سال 15. شمارۀ 32. صص: 191- 175.
CAPTCHA Image