تطوّرات واجی و تحوّل معنایی واژگان در تاریخ بیهقی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

3 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی

چکیده

    گروه­های زبانی در سیر تاریخی از فارسی باستان تا فارسی دری کنونی، تحوّل و تغییراتی یافته که در این میان تغییر و تطوّرات واجی یکی از مهم­ترین دگرگونی­های آن به شمار می­رود. در این مقال تلاش می­شود که نوع تطوّر «واجی» و «معنایی» در کتاب تاریخ­ بیهقی به عنوان یکی از اُمّهات نثر سبک خراسانی در قرن پنجم نشان داده­شود. به علت نزدیکیِ زمانی تاریخ بیهقی به فارسی میانه (پهلوی)، بسیاری از خصوصیّات آوایی زبان پهلوی را در خود، حفظ کرده و بسیاری از واژگان مانند: آشکار، پدرود، بهر و... بدون هیچ­گونه تغییری وارد این کتاب شده­اند. روش کار در این تحقیق به شیوه توصیفی­ـ­کتابخانه­ای است. تغییرات واجی در این اثر به صورت­های «کاهش و تخفیف»، «افزایش»، «ابدال» و «ادغام» خود را نشان داده که بیشترین فرآیند این تغییر، «ابدال» بوده است. در تحوّل معنایی مفردات در این مقال، واژگان با چند وضعیت تحوّلی روبرو شده­اند: یا متروک شده و یا علاوه بر معنای گذشته، معنای جدید نیز گرفته­اند. در تحوّل معنایی، جمله­ها اغلب در معنای غیر واقعی و وضعی خود بکار رفته و به صورت  جملات کنایی درآمده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Phonological evolution and semantic transformation of vocabulary in Behaghi history

نویسندگان [English]

  • ahmad khatemi 1
  • fares sharifi 2
  • hossein olfati 3
1 ..
2 phd
3 ..
چکیده [English]

Linguistic groups have evolved from ancient Persian to present-day Persian dialects, in which phonological change and evolution are one of the most important changes in this article. It attempts to determine the phonological and semantic evolution in the book Behaghi's history is to be portrayed as one of the prominent Khorasani style prose in the fifth century. Due to the close proximity of Beihaqi's history to the Middle Persian (Pahlavi), many of the phonetic features of the Pahlavi language have been preserved in themselves, and have come to terms with such words as, obvious, paternity, and ... without any changes. The methodology used in this research was descriptive-librarian. Phonological variations in terms of: reduction, discretion, increase, integrity, and integration have shown that the greatest process of this change has been straightforward. In the evolution of the meaning of the verse in this article, the words will encounter a number of evolutionary situations. They are abandoned or, in addition to the meaning of the past, have taken a new meaning. In the semantic transformation of sentences, they are often used in their unrealistic and conditional sense and in sentences They have come to the scene

کلیدواژه‌ها [English]

  • Beihaqi
  • history
  • Phonemic
  • vowel developments
  • words meanings chane

مراجع

 
1. افلاکی، شمس­الدین.(1362). مناقب­العارفین. مصحّح نخستین تاریخچی. تهران: دنیای کتاب.
2. ابن­سینا، ابوعلی.(1360). دانش­نامۀ علایی. تصحیح احمد خراسانی. چاپ دوم. تهران: کتابخانه فارابی.
3. باطنی، محمّدرضا.(1369). زبان و تفکر. تهران: فرهنگ معاصر.
4. باقری، مهری.(1378). تاریخ زبان فارسی. چاپ هشتم. تهران: پیام نور.
5. ـــــــــــــــ .(1382). مقدمات زبان­شناسی. چاپ نهم. تهران: پیام­نور.
6. بیهقی، ابوالفضل.(1374). تاریخ بیهقی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. 3 جلد. چاپ چهارم. تهران: مهتاب.
7. ـــــــــــــــــــ .(1368). تاریخ بیهقی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: انتشارات سعدی.
8. ثمره، یدالله.(1364).آواشناسی زبان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
9. جرفاذقانی، ابوشرف.(1345). ترجمه تاریخ یمینی. به تصحیح جعفر شعار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
10. حق­شناس، علی­محمّد.(1369).آواشناسی. چاپ دوم. تهران: آگاه.
11. خاقانی، افضل­الدین.(1382). دیوان خاقانی. تصحیح ضیاءالدین سجادی. تهران: زوّار.
12. دنیسری، شمس­الدین.(1350). نوادرالتبادر. به کوشش ایرج افشار. تهران: مؤسسه فرهنگ.
13. ده­بزرگی، ژیلا.(1393). «فرآیند تغییر در زبان فارسی». آموزش زبان و ادب فارسی. شماره 109. صص: 59 ـ 58.
14. ذوالنور، مهرداد.(1373). رفتارشناسی زبان. تهران: زوّار.
15. راوندی، محمّدبن سلیمان.(1333). راحه الصدور و آیه السرور. تصحیح محمّد اقبال. تهران: کتاب فروشی اعلمی.
16. رواقی، علی.(1365). ترجمه فارسی مقامات حریری. تهران: موسسه فرهنگی شهید محمّد رواقی.
17. ــــــــــــــ .(1364). قرآن مقدس. تهران:بنیادشهیدرواقی.
18. ستوده، منوچهر.(1362). حدودالعالم من المشرق الی المغرب. تهران:کتاب فروشی طهمورسی.
19. سراج، منهاج­الدین.(1342). طبقات ناصری. به کوشش عبدالحی حبیبی. کابل: [بی­نا].
20. طبری، محمّد بن جریر.( 1356). ترجمه تفسیرطبری. به اهتمام حبیب یغمایی. چاپ دوم. تهران: توس.
21. طبسی­نیشابوری، محمّد.(1354). بستان العارفین. تصحیح احمد­علی رجایی. تهران: زریاب.
22. عثمانی، ابوعلی­حسن.(1362). ترجمۀ رساله قشیریه. به کوشش بدیع­الزمان فروزانفر. تهران: علمی و فرهنگی.
23. عطّار نیشابوری، فریدالدین.(1385). تذکرةالاولیا. بر اساس نسخۀ رینولد آلن نیکلسون. تهران:چاپ طلایه.
24. عمرانی، غلامرضا.(1386). زبان فارسی (راهبردهای یاد­دهی ـ یادگیری).چاپ سوم. تهران: انتشارات مبتکران.
25. عنصرالمعالی.(1312). قابوسنامه. به تصحیح سعید نفیسی. تهران: چاپ مجلس.
26. غزالی، محمّد.(1318). نصیحه الملوک. به کوشش جلال همایی. تهران: چاپخانه مجلس.
27. فرخی­سیستانی، علی بن جولوغ.(1371). دیوان اشعار. به تصحیح محمّد دبیرسیاقی. چاپ چهارم. تهران: زوّار.
28. فردوسی، ابوالقاسم.(1383). شاهنامه. به کوشش سعید حمیدیان. چاپ سوم. تهران: سارنگ.
29. قبادیانی، ناصرخسرو.(1354). سفرنامه. به کوشش محمّد دبیرسیاقی. تهران: زوّار.
30. مستوفی، حمدالله.(1362). نزهه القلوب. به تصحیح گای لیسترانج. تهران: دنیای کتاب.
31. متینی، جلال.(1352). تفسیری بر عشری بر قرآن مجید. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
32. مشکوه­الدینی، مهدی.(1384). توصیف و آموزش زبان فارسی. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
33. منوّر، محمّد.(1354). اسرارالتوحید. به تصحیح ذبیح­الله صفا. تهران: امیرکبیر.
34. میبدی، رشیدالدین.(1361). کشف الاسرار و عُده­ الابرار. تصحیح علی­اصغر حکمت. تهران: امیرکبیر.
35. ناتل خانلری، پرویز.(1365). تاریخ زبان فارسی.جلد اول. تهران: نشر نو.
36. نامعلوم.(1381). تاریخ سیستان. تصحیح محمّدتقی بهار. تهران: معین.
37. نسفی، نجم­الدین عمر.(1376). تفسیر نسفی. تصحیح عزیزالله جوینی. جلد اول. تهران: سروش.
38. منشی، نصرالله.(1388). کلیله و دمنه.تصحیح و توضیح مجتبی مینوی. تهران: نشر ثالث.
39. همدانی، محمّدبن محمود.(1375). عجایب­نامه. به کوشش جعفر مدرس صادقی. تهران: نشر مرکز.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار