نوع مقاله: علمی و پژوهشی

نویسندگان

• خدابخش اسداللهی ¹
• ولی علی منش ¹
• زهرا فتحی ²

¹ گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

² گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

چکیده

در زبان فارسی فرایندهای متعددی برای واژه‌سازی وجود دارد. ساخت انواع واژه بر پایۀ موازین و معیارهایی صورت می‌گیرد که برای زبان پذیرفته شده و معهود است. عدول از این موازین به هنجارشکنی زبانی منجر می‌شود. در شعر سبک هندی، واژه‌های تازۀ فراوانی ساخته شدند. یکی از مهم‌ترین فرایندهای ساخت واژه در سبک هندی که موجب غنای زبان هم شده، اشتقاق است. در سبک هندی، علاوه بر اینکه بر اساس قواعد عادی و متداول واژه‌سازی، واژه‌های مشتق جدیدی ساخته شدند، نیز نوعی واژه‌های مشتق به وجود آمدند که از قواعد و نظام حاکم بر ساخت واژه عدول کرده‌اند. این نوع ساختار واژه‌ها، دورپروازی خیال و ارادۀ معنای جدید را به شکل بهتر نشان می‌دهد. طالب آملی که از شاعران بنام و برجستۀ سبک هندی است، انواع واژه‌های تاز‌ه آفریده است. در این میان، واژه‌های مشتق فراهنجاری وجود دارند که در ساختار آن‌ها، در محور هم‌نشینی وندهای اشتقاق‌ساز با تکواژ پایه، تخطّی و عدول صورت گرفته است. در مقالۀ حاضر به بررسی و تحلیل این نوع واژه‌ها در اشعار طالب آملی پرداخته شده است. نتیجه آن‌که: طالب آملی با استفاده از انعطاف زبان فارسی و نوآوری در قاعدۀ اشتقاق هم موجب انکشاف زبان فارسی و هم موجب برجستگی کلامش شده است تا به سهم خود نشان دهد زبان فارسی از حیث صرفی کم‌مایه نیست.

کلیدواژه‌ها

• سبک هندی
• طالب آملی
• واژه سازی
• اشتقاق
• هنجارگریزی

عنوان مقاله [English]

Investigation of derivational metaphysics in Talib Amoli's poems

نویسندگان [English]

• khodabakhsh asadollahi ¹
• Vali Alimanesh ¹
• Zahra Fathi ²

¹ Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran

² Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran

چکیده [English]

In Persian, there are several processes for word formation. The construction of various words is based on criteria and standards that are accepted and promised for the language. Deviation from these standards leads to language breaking. In Indian style poetry, many new words were coined. One of the most important word-building processes in the Indian style, which has also enriched the language, is derivation. In the Indian style, in addition to the fact that new derivative words were created according to the common rules of word formation, a kind of derivative words were created that deviated from the rules and system governing word construction. This type of word structure better illustrates the far-sightedness of the imagination and the will of the new meaning. Talib Amoli, one of the most famous poets of the Indian style, has created a variety of new words. Among these, there are meta-normative derivative words in their structure, in the axis of derivation of derivative verbs with base morphology, transgression and deviation. The present article examines and analyzes these types of words in Talib Amoli's poems. Conclusion: By using the flexibility of Persian language and innovation in the rule of derivation, Talib Amoli has both caused the development of Persian language and the prominence of his words to show for his part that Persian language is not insignificant in terms of morphology.

کلیدواژه‌ها [English]

• Indian style
• Talib Amoli
• word formation
• derivation
• aberration