نوع مقاله: علمی و پژوهشی

نویسندگان

• خدابخش اسداللهی ¹
• ولی علی منش ²
• زهرا فتحی ³

¹ استاد زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

² استادیار زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

³ دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، ایلام، ایران

چکیده

در زبان فارسی فرآیندهای متعددی برای واژه‌‌سازی وجود دارد. ساخت انواع واژه بر پایۀ موازین و معیارهایی پذیرفته شده و معهودی در زبان است که عدول از آن به هنجارشکنی زبانی منجر می‌‌شود. در شعر سبک هندی، واژه‌‌های تازۀ فراوانی ساخته شدند. یکی از مهم‌‌ترین فرآیندهای ساخت واژه در سبک هندی که موجب غنای زبان هم شده، اشتقاق است. در این سبک، علاوه بر ساخته شدن واژه‌هایِ مشتق جدید بر اساس قواعد عادی و متداول واژه‌‌سازی، نوعی واژه‌‌های مشتق نیز به وجود آمدند که از قواعد و نظام حاکم بر ساخت واژه عدول کرده‌‌اند. ساختار این نوع واژه‌‌ها، دور پروازی خیال و ارادۀ معنای جدید را به شکل بهتر نشان می‌‌دهند. طالب آملی از شاعران بنام و برجستۀ سبک هندی، از جمله کسانی است که انواع واژه‌‌های تاز‌‌ه آفریده‌است. در این میان، واژه‌‌های مشتق فراهنجاری وجود دارند که در ساختار آن‌‌ها، در محور هم‌‌نشینی وندهای اشتقاق‌‌ساز با تکواژ پایه، تخطّی و عدول صورت گرفته‌است. در مقالۀ حاضر با بررسی و تحلیل این نوع واژه‌‌ها در اشعار طالب آملی بدین نتیجه رسیدیم که طالب آملی با استفاده از انعطاف زبان فارسی و نوآوری در قاعدۀ اشتقاق هم موجب انکشاف زبان فارسی و هم موجب برجستگی کلامش شده‌است تا به سهم خود نشان دهد زبان فارسی از حیث صرفی کم‌‌مایه نیست.

کلیدواژه‌ها

• سبک هندی
• طالب آملی
• واژه‌‌سازی
• اشتقاق
• هنجارگریزی

عنوان مقاله [English]

Derivational Meta-normativity in Talib Amoli's Poems

نویسندگان [English]

• khodabakhsh asadollahi ¹
• Vali Alimanesh ²
• Zahra Fathi ³

¹ Professor of Persian Language and Literature, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

² Assistant Professor of Persian Language and Literature, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

³ PhD student in Persian language and literature, Islamic Azad University of Ilam Branch, Ilam, Iran

چکیده [English]

In Persian, there are several processes for word formation. The construction of various words is based on accepted linguistic criteria and standards. Deviation from these standards breaks the norms of language. In Sabk-e-Hindi (Indian school of poetry), many new words were coined. One of the most important word-building processes in the school, which has also enriched the language, is derivation. In the Indian style, in addition to the fact that new derivative words were created according to the common rules of word formation, a kind of derivative words were created that deviated from the rules and system governing word construction. This type of word structure better illustrates the far-sightedness of the imagination and the will to the creation of new meaning. Talib Amoli, one of the most famous poets of Sabk-e-Hindi , has created a variety of new words. Among these, there are meta-normative derivative words in which, in  the process of combining morphemes with affixes,  transgression and deviation has occured. The present article examines and analyzes these types of words in Talib Amoli's poems. It is suggested that by using the flexibility of Persian language and innovation in the rule of derivation, Talib Amoli has promoted both the development of Persian language and the prominence of his words to show  that Persian language is not pooor in terms of morphology.

کلیدواژه‌ها [English]

• Indian style
• Talib Amoli
• word formation
• derivation
• breaking the norms