بررسی تطبیقی انسجام دستوری و غیردستوری تکنیک‌های اقناعِ حقانیت امام علی(ع) در شعر سید حمیری و ناصرخسرو

نوع مقاله : دستوری

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیّات عربی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه قم، قم، ایران

10.22091/jls.2023.9132.1473

چکیده

بخش قابل توجهی‌‌ از متون ادبی دو زبان عربی و فارسی را ادبیات متعهد در برمی‌گیرد. القای حقانیت امام علی(ع) به مخاطب، جلوه عینی این نوع از ادبیات در دوران گذشته است. سید حمیری و ناصرخسرو از جمله شاعرانی هستند که با شناخت قلبی و از سر اخلاص و تفکر به ستایش خصایل امام علی(ع) پرداخته‌‌اند و اشعاری نیکو با درون‌‌مایه‌‌هایی از آیات قرآن کریم و روایات و وقایع تاریخی سروده‌‌اند. این پژوهش بر مبنای روش توصیفی – تحلیلی، به مقایسه برخی از شگردهای اقناع در اشعار هر دو شاعر در ترسیم حقانیت امام علی(ع) پرداخته و از دیگر سوی، شگردهای اقناعی را با محک انسجام که در نظریه نقش‌‌گرای هلیدی مطرح است، سنجیده است. انسجام واژگانی، دستوری و پیوندی متن، با ایجاد فضای سراسر تأیید و تشریح و گاهی تعریض و تجدید به اقناع مخاطب در راستای رسیدن به حقانیت مولا علی(ع) به شعر هر دو شاعر برای اقناع مخاطب کمک کرده است. انسجام واژگانی به خصوص تکرار که یکی از شگردهای اصلی تکنیک اقناع هم محسوب می‌‌شود، در شعر هر دو شاعر بسامد بالایی را به خود اختصاص داده است. همچنین ارتباط سببی نسبت به سایر مؤلفه‌‌های انسجام پیوندی، نقش ‌‌پررنگ‌‌تری در شکل‌‌دهی تکنیک‌‌های اقناع به خود اختصاص داده‌‌ است. انسجام دستوری کمتر در شگردهای اقناع توسط دو شاعر به کار گرفته شده است. علت اهتمام نویسندگان به این دو شاعر شرایط زندگی و عصر تقریباً مشابه دو شاعر و البته نوع تفکر آنها، مبنی بر آگاه کردن مردم عصر خود از فضایل امام علی(ع)، است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparison of the Persuasion Techniques of Imam Ali in the Poetry of Seyyed Hemyari and Naser Khosrow based on Grammatical and Non-Grammatical Coherence

نویسندگان [English]

  • BahrAli Rezaei 1
  • Raze Mostafavinia 2
1 PhD in Arabic Language and Literature, Kashan University, Kashan, Iran
2 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

A Significant part of Literary texts in both Arabic and Persian Languages is included in Committed Literature. Instilling the Authenticity of Imam Ali to the Audience is the Objective Manifestation of this type of Literature in the Past era. Seyyed Hemyari and Naser Khosrow are among the Poets who Praised the Qualities of Imam Ali with Heartfelt knowledge, Sincerity, and thought. They Wrote good Poems with themes from the Verses of the Holy Quran, Hadiths and Historical events. Based on the Descriptive-analytical Method, this Research Compares some Persuasion Techniques in the Poems of both Poets in Depicting the Righteousness of Imam Ali. On the other hand, Persuasive tactics have been Measured with the Criterion of Coherence, which is Proposed in Halliday's Role-Oriented theory. The Lexical, Grammatical and Linking Coherence of the text has helped both poets to Convince the Audience by Creating an Atmosphere of Confirmation and Explanation and Sometimes Expansion and Renewal in order to reach the Authenticity of Imam Ali. Lexical Cohesion, Especially Repetition, which is Considered one of the Main Techniques of Persuasion, has a high Frequency in the Poetry of both Poets. Also, causal Relationship has a more Significant role in Shaping Persuasion Techniques than other Components of Cohesiveness. Grammatical Coherence is less used in Persuasion Techniques by the Two Poets. The Reason for the Authors' interest in these two Poets is the Almost Similar life and age Conditions of the two Poets and of Course their way of thinking, which is to inform the people of their time about the Virtues of Imam Ali.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali
  • Unity
  • Persuasion
  • Seyyed Hemyari
  • Naser Khosrow

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن بابویه، ابوجعفر محمّدبن علی. (1387ه.ق). عیون اخبار الرضا. جلد 1. تهران: جهان.
  3. ابن‌‌معتز، عبدالله بن محمّد. (2002). طبقات الشعراء. بیروت: دارالکتب العالمیة.
  4. اخلاقی، اکبر. (1376). تحلیل ساختاری منطق‌‌الطیر عطار. اصفهان: فردا.
  5. اسلامی ندوشن، محمّدعلی. (1355). پیوند فکر و شعر در نزد ناصرخسرو. یادنامه ناصرخسرو. به کوشش جلال متینی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
  6. اصبهانی، ابوالفرج علی بن حسین. (بی‌‌تا). الاغانی. جلد 7. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  7. پارسا، احمد و محمّد سعیدی‌‌مقدم. (1396). «سبک اقناعی نظامی در بیان مضامین تعلیمی با تکیه بر قصائد». پژوهشنامه ادبیات تعلیمی. شمار 35. صص: 50-23.
  8. طه، حسین. (1982). من تاریخ الادب العربی العصر العباسی الاول. جلد 2. بیروت: دارالعلم للملایین.
  9. حمیری، سیداسماعیل. (بی‌‌تا). دیوان السید الحمیری. تحقیق شاکر هادی شکر. بیروت: دار مکتبة الحیاة.
  10. رزمجو، حسین. (1366). شعر کهن در ترازوی نقد اخلاق اسلامی. چاپ اوّل. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  11. رضا‌‌نژاد، غلامحسین. (1367). اصول علم بلاغت. چاپ اول. تهران: الزهراء.
  12. شمیسا، سیروس. (1386). نگاهی تازه به بدیع. چاپ دوم. تهران: میترا.
  13. شوقی ضیف، احمد. (1383). هنر و سبک‌‌های شعر عربی. ترجمه مرضیه آباد و محمّد فاضلی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
  14. عرب، عباس و شیرین سالم. (1390). «سیمای امام علی(ع) در اشعار سید حمیری». لسان مبین. دورة 3. شمارة 8. صص: 222-198.
  15. العسگری، أبوهلال. (1952م). کتاب الصناعتین. تحقیق علی محمّد البجاوی و محمّد أبی الفضل إبراهیم. قاهره: دارالأحیاء الکتب العالمیة.
  16. علیپور، مصطفی. (1378). ساختار زبان شعر امروز (پژوهشی در واژگان و ساختار زبان شعر معاصر). تهران: فردوس.
  17. فتح‌‌اللهی، ابراهیم و ابراهیم کاملی. (1394). « فرایند اقناع در قرآن کریم». تحقیقات علوم قرآن و حدیث. دورة 12. شمارة 25. صص: 100-75.
  18. فتوحی، محمود. (1395). بلاغت تصویر. چاپ چهارم. تهران: سخن.
  19. فروخ، عمر. (1975). تاریخ الادب العربی العصر العباسیة. جلد 2. بیروت: دارالعلم للملایین.
  20. فروزانفر، بدیع‌‌الزمان. (1358). سخن و سخنوران. چاپ سوم. تهران: خوارزمی.
  21. گیل، دیوید و بریجت ادفر. (1384). الفبای ارتباطات. ترجمه رامین کریمیان و همکاران. چاپ اول. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌‌ها.
  22. لطفی‌‌پور ساعدی، کاظم. (1371). « درآمدی بر سخن کاوی». زبان‌‌شناسی. شمارة پیاپی 17. صص: 75-110.
  23. محفوظی، سلیم. (2010). وسائل الاقناع فی خطبة طارق بن زیاد؛ دراسة تحلیلیة فی ضوء نظریة الحجاج. الجزائر: جامعة الحاج الحضر، باتنه، وزارة التعلیم العالة و البحث العلمی.
  24. محقق، مهدی. (1386). تحلیل اشعار ناصرخسرو. چاپ هفتم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  25. محمّدی، مجید و امیرعباس عزیزی فر. (1394). «فضایل امام علی(ع) در شعر ناصرخسرو و کمیت بن زیاد اسدی». مجله الجمعیه العلمیه الایرانیه للغه العربیه و آدابها. فصلیه علمیه محکمه. سال 11. پیاپی 35. صص: 155-123.
  26. الملائکه، نازک. (1962). قضایا الشعر المعاصر. الطبعة الاولی. بیروت: دار الاداب.
  27. موذنی، علی محمّد. (1393). «درآمدی بر جایگاه فرایند اقناع در فنّ خطابه و مطالعات ادبی». نقد ادبی و بلاغت. دوره 3. شماره 6. صص: 111-93.
  28. میلز، هری. (1390). ترغیب افراد. ترجمه بابک خادمی پاشاکی و راضیه فضلی. چاپ اول. تهران: ارمگان.
  29. ناصرخسرو. (1388). دیوان اشعار. تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق. چاپ هشتم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  30. النیسابوری، الحاکم. (2000). مستدرک علی الصحیحین. جلد 3. بیروت: المکتبة العصریة.
  31. هلیدی، مایکل و رقیه حسن. (1393). زبان، بافت و متن؛ ابعاد زبان از منظر نشانه‌‌شناسی اجتماعی. ترجمه محسن نوبخت. چاپ اول. تهران: سیاهرود.
  32. یعقوبی، پارسا. (1391). «بار تعلیمی جریان‌‌های شعر فارسی». پژوهشنامه ادبیات تعلیمی. شماره 15. صص: 198-177.
  33. یوسفی، غلامحسین. (1376). چشمه روشن؛ دیدار با شاعران. تهران: علمی.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار