بررسی و تحلیل تراژدی سیاوش بر مبنای نظریۀ «میتوس تراژدی» فرای

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه قم

2 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه قم

چکیده

شاهنامه فردوسی از آثار ادب کلاسیک ایران است که بسیاری از داستان‌‌های آن از منظر یک اثر تراژیک قابل بررسی است. سوگ سیاوش به عنوان روایتی کهن با هستۀ تراژیک، از جملۀ این داستان‌‌هاست. در این پژوهش، داستان سیاوش بر اساس نظریۀ «میتوس تراژدی» نورتروپ فرای، منتقد کانادایی بررسی شده‌است. بر مبنای این نظریه، که اصولی جهان‌شمول را در بررسی آثار تراژیک ارائه می‌‌دهد، داستان سیاوش از مؤلفه‌‌هایی همچون: «ناهمخوانی عشق و ساختار اجتماعی»، «سلطۀ بی‌‌قید و شرط تقدیر» و همچنین مراحل شش‌‌گانه‌‌‌‌ای برخوردار است که آن را در ردیف یکی از زیباترین تراژدی‌‌های جهان قرار می‌دهد. فرای در نظریـۀ خود به شخصیّت ضدقهرمان نمی‌‌پردازد؛ این سیر وقایع، جبر زمانه و خواست خدایان است که  دوستی‌‌ها را به دشمنی بدل می‌‌سازد. در داستان سیاوش نیز سلطه تقدیر و بازی زمانه، افراسیاب را نادانسته و بی‌‌سبب در برابر داماد و دختر خویش قرار می‌‌دهد و هر دو طرف بی‌‌آنکه بخواهند به مصاف هم می‌‌روند. از دیگر مؤلفه‌های تراژدی، «اجتناب ناپذیری فاجعۀ نهایی» است که در سوگ سیاوش، به بهترین نحو به مخاطب القا می‌‌گردد. برقراری ثبات و آرامش پایانی و همچنین جهان‌‌بینی تقدیر  مدار حاکم بر داستان به آفرینش نوعی تسلای متافیزیکی می‌‌انجامد که لازمۀ بخش پایانی یک اثر تراژیک است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Tragedy of Siyavash Based on Frye’s theory of “Mythos Tragedy”

نویسندگان [English]

  • Masoumeh maaref vand 1
  • mohammad fouladi 2
1 M.A. Graduate in Persian Language and Literature, University of Qom
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Qom
چکیده [English]

The Shanameh written by Ferdowsi is a long epic poem in Persian classic literature that has many tragic stories, among which we can mention the murder of Siyavash (Soug-e Siyavash) as an old narrative with a tragic theme. This study aims to explore the story of the murder of Siyavash based on the theory of “Mythos Tragedy” by the Canadian critic, Northrop Frye. According to the theory which asserts some general principles on the anatomy of tragedy, “The Murder of Siyash” involves some components such as “incompatibility between love and social structure”, “predetermined destiny” as well as 6 phases that all make it as one of the most beautiful tragedies in the world. In his theory, Frye does not refer to an antihero, but rather he attributes the tragedy to the predetermined course of events, destiny, and the will of Gods that turn the friendship to animosity. In the story of Siyavash, the dominance of fate and inspired destiny leads to unintended and accidental hostility between Afrasiyab and his daughter and son-in-law ending to an inadvertent fight. Another component of tragedy is “inevitability of the final catastrophe” that is depicted in the best way in the “Murder of Siyavash”. The ultimate peace and tranquility at the end of the story as well as its fatalist ideology lead to a sort of metaphysical relief that is required in the ending of a tragic work.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Northrop Fray
  • Mythos
  • Tragedy
  • Shahnameh (Book of Kings)
  • Siyavash

مراجع

  1. 1. ارسطو.(1353). فن شعر. ترجمۀ عبدالحسین زرین‌‌کوب. چاپ چهارم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

    2.  ایرانی، محمّد؛ بیگلری، سمیه.(1392). «بررسی و تحلیل دو تراژدی سهراب و فرود بر پایۀ نظریۀ میتوس تراژدی فرای». ادب پژوهی. شمارۀ 26. صص: 145-119.

    3. آلگونه جونقانی، مسعود.(1396). «دایانویای اسطوره چیست». مجله نقد و نظریه ادبی. سال دوم. شمارۀ پیاپی 3. صص: 32 ـ 7.

    4. آیدنلو، سجاد.(1384). «فرضیه‌‌ای دربارۀ مادر سیاوش». نامه فرهنگستان. شماره27. صص: 46-27.

    5. بونار، آندره.(1377). تراژدی و انسان. ترجمه جلال ستاری. چاپ اول. تهران: میترا.

    6. بهار، مهرداد.(1376). جستاری چند در فرهنگ ایران. چاپ اول. تهران: فکر روز.

    7. خجسته،فرامرز وحسنی جلیلیان، محمّدرضا.(1390). «تحلیل داستان سیاوش بر بنیاد ژرف‌‌ساخت اسطورۀ الهۀ باروری و ایزد گیاهی». مجلۀ تاریخ ادبیّات. شماره 3/64. صص: 96- 77.

    1. 8.  دوستخواه، جلیل.(1384). فرآیند تکوین حماسۀ ایران پیش از روزگار فردوسی. چاپ اول. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

    9. رینگرن، هلمر.(1388). تقدیرباوری در منظومه‌‌های حماسی فارسی. ترجمۀ ابوالفضل خطیبی. چاپ اول. تهران: هرمس.

    10. زرین‌کوب، عبدالحسین.(1382). ارسطو و فن شعر. چاپ چهارم. تهران: امیرکبیر.

    11. سرامی، قدمعلی.(1388). از رنگ گل تا رنج خار. چاپ پنجم. تهران: علمی و فرهنگی.

    12. سیدحسینی، رضا.(1366). مکتب‌‌های ادبی. چاپ نهم. تهران: نگاه.

    13. صادقی، قطب‌الدین؛ باقرشاهی، زهرا.(1393). «ریخت‌شناسی کهن الگوی شخصیّت‌های کمدی معاصر ایران بر اساس نظریه فرای». نامۀ هنرهای نمایشی و موسیقی. دورۀ 4. شمارۀ 8. صص: 50 ـ 33.

    14. فرای، نورتروپ.(1377). تحلیل نقد. ترجمه صالح حسینی. چاپ اول. تهران: نیلوفر.

    15. فردوسی، ابوالقاسم.(1389). شاهنامه (دفتر دوم). به کوشش جلال خالقی‌مطلق. چاپ سوم. تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.

    16. لوکاچ، گئورک.(1390). متافیزیک تراژدی. ترجمۀ مراد فرهادپور.به کوشش حمید محرمیان‌معلم. (مجموعه مقالات تراژدی). چاپ سوم. تهران: سروش.

    17. لیچ، کلیفورد.(1390). تراژدی. ترجمه مسعود جعفری. چاپ اول. تهران: مرکز.

    18. محقق، مهدی و دیگران.(1389). «ساختار تراژیک داستان سیاوش». پژوهشنامه زبان و ادبیّات فارسی. دوره 2. شماره 6. صص: 38- 1.

    19. مسکوب، شاهرخ.(1370). سوگ سیاوش. چاپ ششم. تهران: خوارزمی.

    20. هال، ورنان.(1379). تاریخچه نقد ادبی. ترجمه احمد همتی. چاپ اول. تهران: روزنه.

    Abrams, M, H and Harpham, Geoffrey. (2009).  A Glossary of  Literary Terms. 9thed. Boston, Wadsworth Cengage Learning.

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار