TY - JOUR ID - 2434 TI - فراهنجاری‌های دستوری و شگردهای بلاغی پرکاربرد در غزل‌های نیستانی، بهمنی و منزوی JO - پژوهش های دستوری و بلاغی JA - JLS LA - fa SN - 2783-2619 AU - محمدزاده, حسنا AU - شجری, رضا AD - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران AD - دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 12 IS - 22 SP - 78 EP - 98 KW - فرمالیسم KW - فراهنجاری دستوری KW - شگردهای بلاغی KW - شعر معاصر KW - غزل نو DO - 10.22091/jls.2023.8821.1448 N2 - هنجارگریزی، مؤثرترین شکل برجسته‌سازی زبان است و شامل همۀ شگردهایی می‌شود که قاعده‌های متعارف زبان را بر هم می‌زنند و به آشنایی‌زدایی می‌انجامند. هنجارگریزی دستوری برای زدودن غبار آشنایی از زبان شعر به کار می‌رود و شامل گریز از قواعد صرفی و نحوی حاکم بر زبان است. هر زبان دارای ساختار دستوری خاصی است، اما در شعر این نظم ساختاری به هم می‌خورد. در حوزۀ بلاغت هم با مجموعه شگردهایی مواجهه می‌شویم که به منظور برجسته‌سازی معنایی شعر شکل می‌گیرند و به نوآوری‌های بلاغی منجر می‌شوند. جستار حاضر با روش توصیفی‌ - تحلیلی بر آن است تا با تأمل در غزل‌های «منوچهر نیستانی»، «محمّدعلی بهمنی» و «حسین منزوی»، به شناسایی، دسته‌بندی و تحلیل شگردهای پایه‌ای که در روند تحول غزل معاصر نقش بسزایی داشته‌اند، بپردازد و به پاسخ این پرسش‌ها برسد که فراهنجاری‌های پرکاربرد دستوری و شگردهای بلاغی که به برجسته‌سازی صورت و معنا در غزل نو منجر شده، کدام است و از بین شاعران نامبرده، کدام یک در نو شدن سیمای غزل نقش مؤثرتری داشته ‌است. یافته‌های پژوهش، نشان می‌دهد که شگردهای بلاغی مشترک در غزل این سه شاعر، علاوه بر کاربرد دیگرگونۀ نماد، استعاره، تشبیه، تشخیص و متناقض‌نما به خاطر قدرت تخیّل و به تصویر درآوردن نادیده‌ها و ناشنیده‌هایی است که در ذهن شاعر شکل گرفته‌اند. فراهنجاری‌های دستوری مشترک در غزل شاعران نامبرده، در دو حوزۀ صرف و نحو، شامل فراهنجاری‌های واژگانی، زمانی و نحوی است. میزان بهره‌گیری از این شگردها توسط شاعران نامبرده متفاوت است. حسین منزوی با توجه به تکرر و تنوع فراهنجاری‌های دستوری و شگردهای بلاغی، از پیشتازان این عرصه محسوب می‌شود و در نوشدن سیمای غزل نقش بسزایی داشته‌ است. UR - https://jls.qom.ac.ir/article_2434.html L1 - https://jls.qom.ac.ir/article_2434_a95f84aee03c6b94cebf7fc8c579f711.pdf ER -