TY - JOUR ID - 1530 TI - نکته‌‌ای نویافته و صفتی شاعرانه در تاریخ جهانگشا JO - پژوهش های دستوری و بلاغی JA - JLS LA - fa SN - 2783-2619 AU - فتاحی, سهیل AU - پرنیان, موسی AU - سالمیان, غلامرضا AU - علیرضایی, قدرت الله AD - دانش آموختۀ دکترای زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی AD - دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی AD - دانشجوی دکترای زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 9 IS - 16 SP - 259 EP - 279 KW - تاریخ جهانگشا KW - جوینی KW - صفتِ شاعرانه KW - شگرد بلاغی DO - 10.22091/jls.2020.4945.1212 N2 - تاریخ جهانگشای جوینی یکی از برترین آثار منثور زبان فارسی در سبک فنّی و مصنوع است. نویسندۀ کتاب در جای‌‌جای کتاب کوشیده است که هم تاریخی مستند ارائه دهد و هم خوانندگان کتاب را از اوضاع و احوال مغولان در دربار و فجایع آن‌‌ها آگاه کند. زبانی که جوینی برای بیان خود به کار گرفته‌است، به تناسب سبک دوره، ناگزیر زبانی شاعرانه است که در این میان از شگردهای بلاغی و عناصر تصویرساز بهرۀ بسیاری گرفته‌است. زبان شاعرانه این امکان را به جوینی داده‌است که از معانی ثانویه و ادای معانی چند وجهی در کتاب خود بهره ببرد.  یکی از مواردی که جوینی در آن بسیار هوشمندانه عمل کرده‌است، انتخاب نام کتاب است. رسم‌‌الخط فارسی از گذشته تا امروز تغییرات بسیاری به خود دیده‌است؛ برای نمونه در رسم‌‌الخط پیشین حروف «پ، چ، ژ، گ» را به شکل همان حروف نزدیک به آنان؛ یعنی «ب، ج، ز، ک» می‌‌نوشتند و خواننده در سیاق عبارت اصل واژه را درمی‌‌یابید. در این مقاله که به روش تحلیلی-توصیفی و برپایۀ منابع کتابخانه‌‌ای است، تلاش شده‌است که هدف و خواستۀ جوینی در برگزیدن نام کتاب و همچنین هنر نویسنده در انتخاب این نام شاعرانه مشخص شود. صفات شاعرانه و هنرهای بلاغی و زیباشناسی همواره مورد توجّه و دلخواه جوینی بوده‌است که این انتخاب برای مغولان عنوانی مدحی است امّا برای ایرانیان ذمّی و سرشار از نکوهش است. UR - https://jls.qom.ac.ir/article_1530.html L1 - https://jls.qom.ac.ir/article_1530_7f42ad08416a638a5fd8e9c8c83beb07.pdf ER -