دانشگاه قم
پژوهش های دستوری و بلاغی
2783-2619
2783-2627
8
13
2018
10
12
بررسی عناصر غمِ غربت در شعر ایلیا ابوماضی
9
31
FA
محمود رضا
توکلی
استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه قم
mrtavakoly@yahoo.com
محسن
قربانی حسنارودی
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی دانشگاه خوارزمی
gorbani@yahoo.com
10.22091/jls.2018.1299.1054
نوستالژی یا غم غربت Nostalgia عبارت است از حس دلتنگی انسان ها نسبت به وطن و گذشته و حسرت خوردن بر شرایط پیشین که در حال حاضرِ شاعر، حالتی آرمانی به خود گرفته. روانشناسان، نوستالژی را یک حالت هیجانی ـ انگیزشی پیچیده می دانند که گاهی در غمگینی و تمایل بازگشت به وطن و گاهی در درماندگی ناشی از تفکّر در مورد آن (وطن یا منزل) نمود می یابد. اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فقر، مهاجرت و دوری از وطن در ایجاد این حس تأثیر به سزایی دارد. مقاله حاضر سعی بر آن داشت تا به روش توصیفی ـ تحلیلی، و با مطالعۀ دیوان شاعر، به بررسی غم غربت در آثار ابوماضی پرداخته و ابعاد شخصیّتی و افکار وی را در ارتباط با این موضوع مورد مطالعه قرار دهد. نتایج حاصله حاکی از آن بود که حس نوستالژی در آثار ایلیا ابوماضی ـ شاعر معاصر لبنانی ـ نمود بالایی دارد. دوری از وطن، خاطرات خوش دوران کودکی و جوانی، احساس تنهایی در جامعه، دوری از معشوقه و نفرت از استبداد داخلی و استعمار خارجی از مهمترین عوامل بروز احساس غربت در ابو ماضی به شمار می رود. غربت مکانی، غربت زمانی، غربت اجتماعی، غربت روحی، غربت عاطفی و در نهایت غربت سیاسی، از جمله نمودهای نوستالژیک بود که در اشعار شاعر مورد مطالعه قرار گرفت. تأثیر پذیری شاعر از شرایط محیطی و ویژگی های خاص شخصیّتی در بروز عناصر نوستالژیک در شعر ابو ماضی، از مهم ترین نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر به شمار می رود.
غم غربت,ایلیا ابو ماضی,شعر معاصر عربی,دوری از وطن
https://jls.qom.ac.ir/article_1160.html
https://jls.qom.ac.ir/article_1160_ea388588f30549c6f4843d0b89d11a82.pdf
دانشگاه قم
پژوهش های دستوری و بلاغی
2783-2619
2783-2627
8
13
2018
10
12
نقد ترجمه احوال نامی و نقد مقایسه ای لیلی و مجنون او با لیلی و مجنون نظامی
33
62
FA
امیر
سلطان محمدی
دانشگاه اصفهان
amir.soltanmohamadi@yahoo.com
10.22091/jls.2018.1117.1035
داستان «لیلی و مجنون» یکی از نامه های «نامی» است که مربوط به عهد زندیه است. نامی که خود وقایع نگار کریم خان زند بوده است، علاوه بر «لیلی و مجنون»، صاحب نامه های «گنج گهر»، «خسرو و شیرین»، «وامق و عذرا» و همچنین اثر منثوری با عنوان «تاریخ گیتی گشا» است. البته «یوسف و زلیخایی» نیز بدو منسوب است که در این مقال به بررسی صحت و سقم این ادعا پرداخته میشود. اما حکایت «لیلی و مجنون» از زبان نامی، گونهای پرداخت همان حکایت «لیلی و مجنون» با سوز و گداز عاشقانة نظامی است. البته به ظاهر «نامی» علاوه بر نظامی، از بین کسانی که صاحب لیلی و مجنون بودهاند، از «مکتبی» نیز تأثیر زیادی پذیرفته است. در این پژوهش ضمن نگاهی مجمل به زندگی نامی و آثارش، به بررسی و تحلیل داستان و عناصر آن و مقایسۀ آن با داستان لیلی و مجنون نظامی پرداخته شده است. علاوه بر این سعی شده است که تأثیر لیلی و مجنون سرایان دیگر مانند: مکتبی، جامی و امیر خسرو نیز بر منظومۀ «لیلی و مجنون» نامی بررسی شود.
لیلی و مجنون,نامی,نظامی,مقایسۀ محتوایی و ساختاری,عناصر داستان
https://jls.qom.ac.ir/article_1159.html
https://jls.qom.ac.ir/article_1159_36824332d81ba2eef57f34ba6f86c901.pdf
دانشگاه قم
پژوهش های دستوری و بلاغی
2783-2619
2783-2627
8
13
2018
08
23
تحلیل عناصر داستان در منظومه های خسرو و شیرین نظامی و شیرین و خسرو هاتفی
63
91
FA
زینب
شیخ حسینی
عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت نرجس(س) رفسنجان
zsheikhhosseini@gmail.com
محمد امیر
مشهدی
دانشیار رشتة زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
mohammadamirmashhadi@yahoo.com
10.22091/jls.2018.2367.1114
نظامی گنجوی، در پایان قرن ششم نظم داستان های بزمی و غنایی را به نهایت کمال رسانیده است. بعد از او شاعران زیادی سعی کردند تا با نوشتن نظیره هایی در برابر منظومه های او، مهارت های خود را به نمایش بگذارند؛ که یکی از آنها هاتفی است، امّا هیچ یک از آنها به جایگاه والای نظامی نرسیده است. در این پژوهش سعی بر آن بوده است تا با تجزیه و تحلیل عناصر سازندة داستان در دو منظومة «خسرو و شیرین» نظامی و «شیرین و خسرو» هاتفی، نقاط قوّت و ضعف آنها را شناسایی کرده و به شناخت بیشتری نسبت به آنها دست یابیم.در این پژوهش وجوه تمایز این دو داستان در زمینة طرح داستان (کشمکش، گره افکنی، گره گشایی، حادثه)، شخصیّت پردازی و صحنه پردازی، مورد بررسی قرار گرفت. بررسی های انجام شده در این زمینه نشان میدهد که هاتفی در تقلید از منظومة نظامی خوب عمل نکرده و عناصر داستان در اثر او به صورتی ضعیف نمایان شده است که این امر سبب شده طرح داستانِ هاتفی سست تر از نظامی باشد. این پژوهش به شیوة توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است.
شیرین و خسرو,هاتفی,خسرو و شیرین,نظامی,عناصر داستان
https://jls.qom.ac.ir/article_1158.html
https://jls.qom.ac.ir/article_1158_3970d1e0baab4cd36b8e7e4986306a36.pdf
دانشگاه قم
پژوهش های دستوری و بلاغی
2783-2619
2783-2627
8
13
2018
08
23
بررسی و نقد داستان بیژن و منیژه بر اساس کهن الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل
93
113
FA
محمد
فولادی
0000-0003-3580-0975
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم
dr.mfoladi@gmail.com
مریم
رحمانی
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم
maryam.rahmani2001@gmail.com
10.22091/jls.2018.1134.1039
همزمان با آغاز نگرشهای نوینی که در قرن بیستم نسبت به متون ادبی آغاز شد، «جوزف کمبل» با مطرح کردن «کهن الگوی سفر قهرمان»، تحوّلی جدید در حوزۀ مطالعات نقد اسطورهگرایی پدید آورد. او با بررسی ساختاری اسطورهها در فرهنگ ملل گوناگون، به این نتیجه دست یافت که حرکت قهرمان از آغاز تا پایان داستان، بر اساس فرمولی ثابت است که به صورت یک دستور زبان ذهنی در همۀ داستانهای ملل مختلف، با اندکی تغییرات جزئی تکرار میشود. داستان «بیژن و منیژه» از جمله داستانهای شاهنامه است که قابلیت مطالعاتی بر اساس نقد اسطورهای را دارد. بنابراین در این مقاله سعی میشود، ضمن تطبیق مراحل گذر قهرمان از مراحل مختلف «کهن الگوی سفر قهرمان کمبل» با داستان «بیژن و منیژه »، میزان این انطباق و همچنین نقشهایی که هر یک از شخصیّتها در این داستان ایفا میکنند، بر اساس این نقد، بررسی شود. بر اساس این بررسی نمایان می شود که طبق نقد کهن الگوی کمبل، قهرمان داستان یعنی «بیژن»، از دنیای عادی بیرون میآید و موفق میگردد تا با گذر از سه مرحلۀ اصلی «عزیمت»، «رهیافت» و «بازگشت»، در نهایت با شخصیتی دگرگونه، در قالب ازدواج با منیژه، دوباره به سرزمین خود بازگردد.
نقد اسطورهای,سفر قهرمان,داستان بیژن و منیژه,جوزف کمبل
https://jls.qom.ac.ir/article_1157.html
https://jls.qom.ac.ir/article_1157_bb1c4ae5e54d9365cb331e509fe2c214.pdf
دانشگاه قم
پژوهش های دستوری و بلاغی
2783-2619
2783-2627
8
13
2018
10
12
بررسی و تحلیل تلمیح و انواع آن در بوستان سعدی
115
140
FA
حمیدرضا
قانونی
استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور مرکز نجف آباد
parvin2016gh@gmail.com
پروین
غلامحسینی
دانشگاه پیام نور
parvin2012gh@yahoo.com
10.22091/jls.2018.1975.1093
در ادب فارسی کمتر شاعری را می توان پیدا کرد که شعرش به اندازه سعدی از قرآن و روایات تأثیر گرفته باشد؛ او از همان ابتدای بوستان تسلط بی نظیر خود را به کلام الله و احادیث نشان می دهد. وی مانند دیگر گویندگان و نویسندگان پارسی گوی به شیوه های بدیعی و گوناگون از قرآن و حدیث بهره برده است. گاه از بخشی از آیه یا حدیث، گاه به معنی و مفهوم آن ها و گاه با تلمیح و اشاره به یک واژه، سخن خود را مرشّح کرده است. در واقع الگو و ساختار اصلی سعدی در آثارش، «قرآن» است. وی در طرح فلسفۀ اخلاق خویش، قرآن را نصب العین قرار داده است. او از آیات در زمینه مدح و ستایش خداوند، آموزش نکات اخلاقی ـ اسلامی و نتیجه های کاربردی در زندگی بهره گرفته است. اساس تأثیرپذیری سعدی از قرآن کاربرد مستقیم نیست؛ بلکه بنیاد آموزه های قرآن را در آفرینش فضای اشعار و حکایتها به کار می گیرد. نوع جملهبندی ها، واژگان و تمایل به سجع و فاصله وحتی آهنگِ جملات وی، رویکردی قرآنی دارد.
تلمیح آیات,احادیث,اساطیر,داستان,بوستان سعدی
https://jls.qom.ac.ir/article_1161.html
https://jls.qom.ac.ir/article_1161_9e8f47e713d3cde7f020fac023f1d5e0.pdf
دانشگاه قم
پژوهش های دستوری و بلاغی
2783-2619
2783-2627
8
13
2018
10
13
بررسی موسیقی شعر قصاید بدرالدین چاچی
141
161
FA
مهتاب
افشاری
کارشناس ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه بوعلیسینا همدان
afsharmahtab94@gmail.com
لیلا
هاشمیان
دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه بوعلیسینا همدان
dr_hashemian@yahoo.com
10.22091/jls.2018.1360.1059
موسیقی شعر از عوامل مؤثّر و مهمّی است که به شکل گیری ساختار شعر و تأثیرگذاری آن کمک می کند. شعر اساساً وسیلۀ بیان و آیینۀ انعکاس احساسات درونی هر شاعر است که ابزار بیان این عواطف و احساسات، موسیقی شعر است. تلاش نویسندگان در این پژوهش بر این است تا با بررسی چهار بخش موسیقی بیرونی، کناری، درونی و معنوی شعر بدرالدین چاچی به سوالاتی از قبیل: وضعیّت موسیقی بیرونی و کناری در قصاید بدرالدین چاچی چگونه است؟ عناصر سازندۀ موسیقی درونی در قصاید وی کدامند؟ عناصر موسیقی معنوی و صورخیال در قصاید او به چه صورت است؟، پاسخ دهند. نتیجۀ این پژوهش که به روش تحلیلی ـ توصیفی انجام گرفته، بیانگر این است که موسیقی و نظم در بیان، یکی از مهمترین عناصر شاعرانه بدرالدین چاچی به حساب میآید. وی با استفاده از اوزان متداول و رایج، ردیفهای دشوار و سنگین، قافیه های کمیاب، جناس، تکرار و ... به موسیقی شعر توجّه ویژه ای داشته است.
موسیقی,شعر,بدرالدین چاچی,قصاید
https://jls.qom.ac.ir/article_1162.html
https://jls.qom.ac.ir/article_1162_348c171f6975f6efc7170271b766d596.pdf
دانشگاه قم
پژوهش های دستوری و بلاغی
2783-2619
2783-2627
8
13
2018
10
19
انسجام واژگانی و دستوری با رویکرد به واژه های مکرّر در دیوان منوچهری (بر اساس نظریۀ هلیدی و حسن)
163
192
FA
فاطمه
یاوری
دانشجوی دکتری زبان وادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ساوه
yavari1962@yahoo.com
عباسعلی
وفایی
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره) تهران
a_a_vafaie@yahoo.com
ملک محمد
فرخزاد
استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ساوه
mmfzad@yahoo.com
رحیم
طاهر
استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ساوه
rahimtaher50@gmail.com
10.22091/jls.2018.2716.1127
در این پژوهـش با بهـره گیـری از نظـریۀ تکامل یافته انسجـام هلیـدی و حسن (۱۹۸۵) در زبـان شناسـی نقش گـرا، به تحلیل انسجام و پیوستگی در ابیاتی که با رویـکرد به «واژههای مکرّر» در دیوان منوچهری بوده پرداختـه ایم تا روشن نماییم ابیات این دیـوان ارتباط معنـایـی زنجیـره های انسجـامی را چگونه محقق می سـازند. بر اساس این نظـریه، «انسجـام» روابط میان عناصـر سازنـدۀ متن است اما صرف دست یافتـن به عـوامـل انسجـام در متن، آن متن را منسجـم نمی کند؛ بلکه پس از نشـان دادن این عـوامـل، بررسی پیوستگی متن مورد نظر بر پایۀ هماهنگی انسجامی ضروری است. در این پژوهش اثبات شد که ابیات منوچهری از انسجـام و پیوستگی بالایی برخوردار است. از کُل ۴۵۶ گره انسجامی این مقاله، در «انسجام واژگانی»، از مجموع «4/41%» گره به ترتیب: «تکرار با بسامد 1/26%»، «باهم آیـی 4/7%»، «تضاد معنایی 2/4%»، «هم معنایی 2%» و «شمول معنایی 1/7%» کمترین بسامد واژگانـی را به خود اختصاص داده اند. در «انسجـام دستوری» نیز به ترتیب: «ارجاع شخصی و اشـاری 7/21% »، «ادات ربـط 8/15%»، «حذف 9/14% »، «ارجـاع سنجشی 4% » و «جـانشینی 2/2%» به چشم می خورند.
انسجام,پیوستگی,هماهنگی انسجامی,منوچهری
https://jls.qom.ac.ir/article_1163.html
https://jls.qom.ac.ir/article_1163_be796a956a6ca740fd53f1afe7adb66b.pdf