ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی شگردهای بلاغی تشبیه در رسالة الطیور
رسالة الطیور، اثر نجمالدین رازی (654-573 ه.ق) دارای نثری خیالی و تمثیلی است و از جمله نثرهای آراسته و فنّی اواخر قرن ششم هجری به حساب میآید. نویسندۀ این اثر بنا به دلایل اجتماعی روزگار سخت خود سعی دارد با استفاده از محتوای تمثیلی و رمزی داستان و سیر در دنیای معقولات، از شگردهای ادبی مانند تشبیه استفاده کند تا وقایع را محسوس و عینی جلوه بدهد و آنها را از بهترین زاویۀ هنری گزارش کند. تشبیهات به کار رفته در این رسالۀ کوتاه، علاوه بر زیباتر کردن اثر، لذت دریافت متن را برای مخاطب دوچندان میکند. او با کمال مهارت، این نوع بدیعی را در سراسر داستانش گسترده است. غالب تشبیهات در این اثر، از نوع تشبیه بلیغ، تفضیلی، تلمیحی و توصیفی است. نویسنده از بهترین انواع تشبیه جهت استطراف تشبیه سود برده است. ابتکار نجمالدین در کمک گرفتن از این نوع هنری در بیان اندیشۀ او تازگی خاصی بخشیده است. او از شگردهایی چون: استفاده از آیات قرآنی، تلمیح به داستان پیامبران، ملموس کردن معقولات از طریق اصطلاحات نجومی، رزمی، اشرافی، مکانهای جغرافیایی و منسوباتی اعم از انسان و حیوان استفاده کرده است. همچنین زینت دادن این نوع بیانی با صنایع دیگری چون: مراعاتالنظیر، تضاد، اغراق، تلمیح، استخدام، کنایه و استعاره، در تصویرآفرینی و گسترش حوزه زبان اثر جلوه میکند.
https://jls.qom.ac.ir/article_2254_fdafb5f46ce091c1473c4042b505ef1b.pdf
2022-09-23
9
43
10.22091/jls.2022.7717.1351
رسالة الطیور
نجمالدین رازی
شگردهای بلاغی
تشبیه
محمدرضا
نجاریان
reza_najjarian@yahoo.com
1
استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران
LEAD_AUTHOR
حکیمه
ایزدی
h.izadi110@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
احمدنژاد، کریم. (1372). فنون ادبی. تهران: پایا.
2
اردلان جوان، علی. (1376). تجلی شاعرانۀ اساطیر و روایات تاریخی و مذهبی در اشعار خاقانی. مشهد: آستان قدس رضوی.
3
بهار، محمّدتقی. (1376). سبک شناسی؛ تاریخ تطور نثر فارسی. جلد دوم. چاپ نهم. تهران: بدیهه.
4
پورنامداریان، تقی. (1357). «نگاهی به تصویرآفرینی در مرزباننامه». کنگره تحقیقات ایرانی. شمارة 8. صص: 127-84.
5
پورنامداریان، تقی. (1367). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
6
پورنامداریان، تقی. (1374). سفر در مه. تهران: زمستان.
7
تفتازانی، سعدالدین. (1372). مفصل شرح مطول (علم بیان). ترجمه ابومعین حمیدالدین حجت هاشمی خراسانی. جلد دوم. قم: ستاره.
8
تفتازانی، سعدالدین. (1383). مختصرالمعانی. تهران: دارالفکر.
9
جرجانی، عبدالقاهر. (1374). اسرار البلاغه. ترجمه جلیل تجلیل. تهران: دانشگاه تهران.
10
جعفرزاده، مریم و زینب شیخ حسینی. (1400). «وجوه تشابه و تمایز پرنده نامههای ابنسینا، غزّالی و نجم رازی بر اساس نظریۀ کمبل». حکمت سینوی. صص: 289-265.
11
خطیب قزوینی، جلالالدین محمّد. (1400). الایضاح فی علوم البلاغه. شرح و تعلیق عبدالمنعم خفاجی. بیروت: منشورات دارالکتاب اللبنانی.
12
خطیبی، حسین. (1366). فن نثر در ادب پارسی. تهران: زوار.
13
خلیلی جهانتیغ، مریم. (1380). سیب باغ جان. تهران: سخن.
14
خلیلی رجائی، محمّد. (1392). معالم البلاغه؛ در علم معانی، بیان و بدیع. شیراز: دانشگاه شیراز.
15
داد، سیما. (1371). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
16
دائیجواد، محمّدرضا. (1335). علم بدیع در زبان فارسی. اصفهان: کتابفروشی تأیید اصفهان.
17
سعادت، اسماعیل. (1384). دانشنامه زبان و ادب فارسی. جلد اول. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
18
سکاکی، ابویعقوب. (1317). مفتاح العلوم. قم: کتابخانه ارومیه.
19
شمیسا، سیروس. (1371). بیان. تهران: فردوس.
20
شمیسا، سیروس. (1377). سبکشناسی نثر. چاپ دوم. تهران: میترا.
21
شمیسا، سیروس. (1384). سبکشناسی. تهران: میترا.
22
صادقیان، محمّدعلی. (1382). طراز سخن. یزد: ریحانه الرسول.
23
علویمقدم، محمّد و رضا اشرفزاده. (1379). معانی و بیان.تهران: سمت.
24
غلامرضایی، محمّد. (1389). سبکشناسی نثرهای صوفیانه از اوایل قرن پنجم تا اوایل قرن هشتم. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
25
فتوحی، محمود. (1385). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
26
کاردگر، یحیی. (1388). فن بدیع در زبان فارسی؛ بررسی تاریخی تحلیلی صنایع بدیعی از آغاز تا امروز. تهران: فراسخن.
27
کزازی، میرجلالالدین. (1372). زیبایی شناسی سخن پارسی، بیان. تهران: مرکز.
28
محبتی، مهدی. (1380). بدیع نو، هنر ساخت و آرایش سخن. تهران: سخن.
29
مصاحب، غلامحسین. (1383). دایرةالمعارف فارسی. جلد اول. تهران: امیرکبیر.
30
مصفا، اکرم. (1387). «بررسی نثر صوفیانه از سده پنجم تا قرن هشتم ه.ق». فصلنامه ادیان و عرفان. سال پنجم. شمارة 18. صص: 154-131.
31
مظفری، علیرضا. (1387). وصل خورشید (شرح شصت غزل از حافظ شیرازی). تهران: آیدین.
32
معین، محمّد. (1386). فرهنگ معین. تهران: زرین.
33
مهدویفر، سعید. (1391). «یک ساخت تشبیهی نو یافته بر پایۀ سبک تصویرآفرینی قصاید خاقانی». فصلنامه سبکشناسی نظم و نثر فارسی. سال پنجم. شماره اول. صص: 112-91.
34
میرصادقی، جمال. (1379). عناصر داستان. تهران: سخن.
35
نادری، ابراهیم. (1370). تاریخ تحلیلی پنج هزار سال ادبیات داستانی ایران. بخش اول. تهران: گسترده.
36
نافلی، مریم و حسین آقاحسینی. (1396). «تصویرهای تشبیهی فشرده و ویژگی برجسته سبکی متون منثور عرفانی». فصلنامه سبکشناسی نظم و نثر فارسی. سال دهم. شمارة یک. صص: 315-290.
37
نجم رازی. (1362). رتبه الحیات همدانی و رسالة الطیور رازی. تصحیح محمّدامین ریاحی. تهران: توس.
38
نجم رازی. (1391). مرصاد العباد. به اهتمام محمّدامین ریاحی. تهران: علمی - فرهنگی.
39
نشاط، محمود. (1340). ادات تشبیه در زبان فارسی یا تشبیه به اعتبار ادات. تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
40
وحیدیانکامیار، تقی. (1383). بدیع از دیدگاه زیباییشناسی. تهران: سمت.
41
ولک، رنه. (1378). تاریخ نقد جدید. ترجمه سعید ارباب شیروانی. تهران: علمی.
42
هاوکس، ترنس. (1377). استعاره. ترجمه فرزانه طاهری. تهران: مرکز.
43
همایی، جلالالدین. (1373). معانی و بیان. به کوشش ماهدخت همایی. تهران: هما.
44
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی انواع استعاره در اشعار شاعران عاشورایی بر پایۀ زبانشناسی شناختی
زبانشناسی شناختی از جمله علومی است که از دیدگاهی متفاوت با رویکرد بلاغت سنتی، به بررسی استعاره میپردازد. در دیدگاه شناختی، استعارهها ابزارهایی برای فهم هستند که کاربرد آنها در ارتباط مستقیم با نوع تفکر انسان و ایدئولوژی حاکم بر آن قرار میگیرد. روابط معنایی موجود در واژهها، در استعارههای مفهومی روند درک امور غیرمحسوس را آسانتر میسازد. دو حوزۀ مبدأ و مقصد که استعارههای مفهومی برآن بنا شدهاند، در ادبیات جایگاه قابل توجهی دارند. نوع انتخاب حوزههای مبدأ و معانی ضمنی حاصل از آنها بیانگر واقعیات ذهنی گویندهها و شیوۀ شناخت آنها از جهان است. در این پژوهش، استعارههای مفهومی موجود در اشعار شاعران عاشورایی با تکیه بر حوزۀ مفهومی عاشورا، امام حسین(ع) و حوزههای معنایی مرتبط با این مفاهیم بررسیمیشوند تا با استخراج و تحلیل نگاشتهای صورتگرفته حوزههای مبدأ پرکاربرد، ایدئولوژی بازتولید شده در اشعار، جهانبینی شاعران و ساختهای فرهنگی در ارتباط با این حوزۀ انتخاب شده بازنمایی شود. از جمله نتایج حاصل از پژوهش، این است که حوزههای مبدأ گوناگونی چون حوزۀ «دین»، «جواهر ارزشمند» و غیره به صورت نشاندار و همراه با بار معنایی مثبت برای توصیف حوزۀ مفهومی امام حسین(ع) و دیگر مفاهیم مرتبط استفاده شده است. معانی ضمنی برآمده از حوزههای مبدأ انتخابشده بیانگر معانیای چون: «ارزشمندی»، «قداست»، «مقاومت»، «بر حق بودن»، «حیاتبخشی» و غیره است. همچنین حوزههای معنایی متفاومتی چون: «پاییز»، «دیو»، «ابلیس» و غیره با بار معنایی منفی برای دشمنان امام حسین(ع) انتخاب شده است. در نهایت تقویت گفتمان حق و تقابل آن با ظلم و ناحق در اشعار قابل مشاهده است.
https://jls.qom.ac.ir/article_2302_286a6d75b2782598b7461807d31adbb5.pdf
2022-09-23
45
81
10.22091/jls.2022.8433.1419
استعارۀ مفهومی
اشعار عاشورایی
امام حسین(ع)
دین
معانی ضمنی
حوزه مفهومی
سمیه
آقابابایی
agababaisomaye@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
آلبویه، عبدالعلی و نرگس انصاری. (1389). «سیمای امام حسین(ع) در شعر عاشورایی معاصر فارسی و عربی». ادبیات تطبیقی. شمارۀ 3. صص: 35-15.
1
استاجی، ابراهیم و مجید فرحانیزاده. (1397). «استعارۀ مفهومی غم در اشعار فخرالدین عراقی». شعر پژوهی. شمارۀ 3. صص: 24-1.
2
افراشی، آزیتا؛ عاصی، مصطفی و کامیار جولایی. (1394). «استعارههای مفهومی در زبان فارسی: تحلیل شناختی و پیکرهمدار». زبانشناخت. شمارۀ 2. صص:61-39.
3
بهنام، مینا. (1389). «استعارۀ مفهومی نور در دیوان شمس». نقد ادبی. شمارۀ 10. صص: 114-91.
4
راسخمهند، محمّد. (1389). درآمدی بر زبانشناسی شناختی نظریهها و مفاهیم. تهران: سمت.
5
رزمجویی، حبیبالله. (1392). «تحلیل و بررسی اشعار عاشورایی سیدعلی موسویگرماوردی». نقد تابستان. شمارۀ 67. صص: 227-211.
6
رضایی، محمّد و نرجس مقیمی. (1392). «بررسی استعارههای مفهومی در ضربالمثلهای فارسی». مطالعات زبانی بلاغی. شمارۀ 8. صص: 116-91.
7
شمیسا، سیروس. (1385). بیان. تهران: میترا.
8
شهری، بهمن. (1391). «پیوندهای میان استعاره و ایدئولوژی». نقد ادبی. شمارۀ 19. صص: 76-59.
9
صادقی، مهدی؛ صادقزاده، محمود و عزیزاله توکلی. (1399). «زیبایی آواز و دستگاه موسیقی اشعار عاشورایی یزد در قالب نوحه». فنون ادبی. شمارۀ 4. صص 152-133.
10
صالحی، پیمان و سهراب سهیلی. (1395). «عاشورا و امام حسین(ع) در اشعار شاعران فارسی و عربی معاصر». آیت بوستان. شمارۀ 2. صص: 151-123.
11
صفربیگی، جلیل. (1391). شین. تهران: سپیده باوران.
12
صفوی، کورش. (1387). درآمدی بر معنیشناسی. تهران: سوره مهر.
13
صفوی، کورش. (1382). «بحثی دربارۀ طرحهای تصویری از دیدگاه معنیشناسی شناختی». نامۀ فرهنگستان. شمارۀ 1. صص: 85-65.
14
طراوتپور، قادر. (1393). ق، مجموعه شعر عاشورایی. تهران: اقلیما.
15
عزیزی تهرانی، علیاصغر. (1381). شرح زیارت عاشورا، نگرشی عرفانی، تاریخی، اجتماعی و سیاسی. تهران: دارالصادقین.
16
سبزعلیپور، جهاندوست و سهیلا وزیری. (1397). «بررسی استعارۀ مفهومی عرفان خرابات است در دیوان حافظ». پژوهشهای ادب عرفانی. شمارۀ 1. صص: 72-47.
17
فوادیان، محمّدحسن و عبدالحمید نویدی. (1393). «بررسی و تحلیل محتوایی اشعار سروده شده در رثای امام حسین(ع) در عصر عباسی». ادبیات حماسی. شمارۀ 1. صص: 86-63.
18
قربانپور، جواد. (1391). بر آستان ارادت. جلد 3. مشهد: آستان قدس رضوی.
19
قزوه، علیرضا. (1388). من میگویم شما بگریید. تهران: سورۀ مهر.
20
قزوه، علیرضا. (1392). ترکیببند عاشورایی با کاروان نیزه. تهران: سورۀ مهر.
21
محدثی، جواد. (1398). درسهایی از زیارات عاشورا. قم: بوستان کتاب.
22
محمّدزاده، مرضیه. (1392). «تحلیل اشعار عاشورایی عصر انقلاب اسلامی». کتاب نقد. شمارۀ 68. صص: 331-229.
23
مغنیه، محمّدجواد. (1424). تفسیر الکاشف. جلد ۱. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
24
مکارمشیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. جلد 24. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
25
نجفی، مهدی؛ طغیانی، اسحاق و محبوبه خراسانی. (1398). «تحلیل آوا و القا در اشعار عاشورایی صفایی جندقی». مطالعات زبان و ادبیات غنایی. شمارۀ 31. صص: 97-81.
26
هاشمی، زهره. (1389). «نظریۀ استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون». ادب پژوهی. شمارۀ 12. صص 129-119.
27
هوشنگی، حسین و محمود سیفیپرگو. (1388). «استعارههای مفهومی در قرآن از منظر زبانشناسی شناختی». پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم. شمارۀ 3. صص: 34-9.
28
Flowerdew, J. (2018). “Critical discourse studies and context”, In: The Routledge Handbook of Critical Discourse Studies, J. Flowerdew and J. E. Richardson (eds.), London and New York: Routledge. pp: 165-178.
29
Hart, Ch. (2018). “Critical discourse studies and context”, In: The Routledge Handbook of Critical Discourse Studies, J. Flowerdew and J. E. Richardson (eds.), London and New York: Routledge. pp: 77-9.
30
Lakoff, G. & Johnson, M. (2003). Metaphors we Live By. London: The University of Chicago Press.
31
Lakoff, G. & M, Turner. (1989). More than cool reason: A field guide to poetic metaphor. Chicago. IL: University of Chicago Press.
32
Lakoff, G. (1987). Women, fire, and dangerous things: What categories reveal about the mind. Chicago. IL. University of Chicago Press.
33
Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor. In A. Ortony (Ed.). Metaphor and thought (pp. 202–251). Cambridge: Cambridge University Press.
34
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهش در بهرهگیری مولوی از کارایی پسوند در ایجاد مبالغه
«مبالغه» در زبان و ادب فارسی جایگاه ممتازی دارد امّا برخلاف بسیاری از دیگر عناصر بلاغی به آن توجّه اندکی شده و حتی دربارۀ شیوههای ساخت آن اغلب به همان دیدگاههای سنّتی اکتفا شده است. در دیدگاههای سنّتی، مبالغه بیآنکه به شیوههای ساخت آن توجّه شده باشد، بر اساس میزان بزرگنمایی در آن به سه نوعِ «مبالغه»، «اغراق» و «غلوّ» تقسیم شده است. در پژوهش پیش رو، «پسوند» به مثابۀ یکی از شیوههای مؤثّر در ساخت مبالغه، بررسی و کارایی آن در این باره واکاوی شده است. فرضیۀ تحقیق این است که پسوند یکی از ابزارهای ساخت مبالغه در شعر مولاناست. پرسش این است که کدام پسوندها میتوانند در ایجاد مبالغه مؤثّر واقع شوند. روش پژوهش، تحلیلی – توصیفی و مبتنی بر بررسی شواهد و نتیجهگیری بر اساس آنها بوده است. بنابراین با تمرکز به برخی واژههای منحصر به فرد و نوآورانۀ مولانا، طیفی از پسوندهایی که در مبالغه مؤثّرند، نشان داده شده است و از این دید تا کنون به نقش پسوند، بهویژه در جهان شعر مولانا توجّه نشده است؛ پسوندهایی که مکان را با مبالغه توأم ساختهاند و شامل «لان»، «کده» و «ستان» است؛ پسوندهایی که دارندگی صفتی را با مفاهیم متفاوت مثبت یا منفی با مبالغه همراه کردهاند و شامل «ناک»، «باره»، «مند» و «گین» است. پسوندهایی که به یاری تشبیه، به مبحث مبالغه پیوند یافتهاند؛ مانند «وش» و «انه». پسوند «ه» که صفت را با مفهوم کثرت و فراوانی توأم ساخته است. پسوند «گری» که رفتار، کار یا صفتی را با فراوانی همراه کرده است و بالاخره پسوند «-َ ک» و «-َ کی» که برای کوچکنمایی و تحقیر به کار رفته است. گذشته از اینها ـ به مثابۀ یکی از دستاوردها ـ پژوهش پیش رو در صدد بوده است که گامی در پیوند بلاغت و دستور زبان برداشته و به پسوند و کارایی آن در ایجاد مبالغه نگاهی تازه بیندازد.
https://jls.qom.ac.ir/article_2319_ad4f4d7b7d328b97a6474ca602c91ffb.pdf
2022-09-23
83
113
10.22091/jls.2022.8335.1406
دستور زبان فارسی
بلاغت
پسوند
مبالغه
غزلیات شمس
مثنوی معنوی
سید ناصر
جابری اردکانی
jaberi@pgu.ac.ir
1
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
LEAD_AUTHOR
مجاهد
غلامی
mojahed.gholami@pgu.ac.ir
2
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
AUTHOR
ابوالقاسمی، محسن. (1383). دستور تاریخی زبان فارسی. چاپ چهارم. تهران: سمت .
1
بامشادی، پارسا؛ انصاری، شادی و نگار داوری اردکانی. (1400). «پسوندهای «- زار» «- کده» و «-ِ ستان» فارسی در چارچوب ساخت واژهساختی». فصلنامۀ مطالعات و گویشهای غرب ایران. دورۀ نهم. شمارۀ 1. صص: 41- 20.
2
بلوری، مریم. (1396). «نظری به ترکیبات نو و معانی برخی واژگان در غزلیات شمس». زبان و ادب فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج. سال نهم. شمارۀ 33. صص: 62-39.
3
بهرامیِ خورشید، سحر و سعید قندی. (1399). «بررسی واژههای مشتق مختوم به پسوند «ـار» در زبان فارسی از منظر صرف ساخت». پژوهشهای زبانی. دورۀ 11. شمارۀ 1. صص: 47 -25.
4
تبریزی، محمّد خلف. (1342). برهان قاطع. تصحیح محمّد معین. تهران: ابن سینا.
5
حافظ، شمسالدین محمّد. (1387). دیوان حافظ. تصحیح سلیم نیساری. تهران: سخن.
6
حسنی رنجبر، احمد و منصوره هوشالسادات. (1395). «ابتکارهای مولوی در ساختن سازههای فعلی نو در غزلیات شمس». سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). دورۀ 9. شمارۀ 1. صص: 136- 115.
7
دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه. زیر نظر محمّد معین و سیّدجعفر شهیدی. تهران: دانشگاه تهران.
8
جابری، ناصر. (1400). «بهرهگیری خلاقانۀ مولانا از ویژگی ترکیبی زبان فارسی». فنون ادبی. دورۀ 13. شمارۀ 34. صص: 168- 151.
9
رضائی، حدائق و عادل رفیعی. (1395). «بررسی شبکة معنایی پسوند مکان ساز «-گاه» با رویکردی شناختی». زبانپژوهشی. دورۀ 8. شمارۀ 18. صص: 122 -103.
10
رواقی، علی. (1391). فرهنگ پسوند در زبان فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
11
ستوده، غلامرضا. (1376). «مثنوی در لغتنامه». گلستان، فصلنامۀ شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی. شمارۀ 2. صص: 106- 71.
12
شعار، جعفر. (1355). پژوهشی در دستور فارسی. تهران: دانشگاه تربیت معلم.
13
شمیسا، سیروس. (1383). نگاهی تازه به بدیع. تهران: فردوس.
14
صادقی، علیاشرف. (1372- 1370). سلسله مقالات «شیوهها و امکانات واژهسازی در زبان فارسی امروز». نشر دانش. شمارههای 77- 64.
15
صائب تبریزی، میرزا محمّدعلی. (1383). دیوان صائب تبریزی. تهران: علم.
16
عطّار نیشابوری، فریدالدین. (1387). الهینامه. تصحیح محمّدرضا شفیعیکدکنی. تهران: سخن.
17
فرشیدورد، خسرو. (1392). دستور مفصّل امروز. تهران: سخن.
18
فرغانی، سیف. (1344). دیوان سیف فرغانی. تصحیح ذبیحالله صفا. تهران: دانشگاه تهران.
19
فشارکی، محمّد. (1398). نقد بدیع. تهران: سمت.
20
قوامی، بدریه. (1389). «هنر زبان مولوی در کلیات شمس». زبان و ادب فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج. سال سوم. شمارۀ 6. صص: 206- 179.
21
کشانی، خسرو. (1371). اشتقاق پسوندی در فارسی امروز. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
22
کربلاییصادق، مهنا و ارسلان گلفام. (1395). «نگاهی بر واژههای مرکب و مشتق مکانساز در فارسی: رویکرد صرفشناختی». جستارهای زبانی. دورۀ 7. شمارۀ 3. صص: 127- 107.
23
کلباسی، ایران. (1391). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز. تهران: پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
24
گلیزاده، پروین؛ قاسمیپور، قدرت و رضا گورویی. (1395). «نقش ترکیبات اشتقاقی مثنوی در آفرینش قافیه از منظر سبکشناسی». نشریۀ ادب و زبان دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال 19. شمارة 39. صص: 205- 189.
25
مولوی، جلالالدین. (1377) . دیوان غزلیات شمس. تصحیح بدیعالزّمان فروزانفر. تهران: نغمه.
26
مولوی، جلالالدین. (1373). مثنوی معنوی، تصحیح رینولد نیکلسون. به کوشش نصرالله پورجوادی. تهران: امیرکبیر.
27
ناتل خانلری، پرویز. (1377). تاریخ زبان فارسی. تهران: فردوس.
28
نظامی، الیاس بن یوسف. (1378). کلیات حکیم نظامی گنجوی. تصحیح حسن وحید دستگردی. به کوشش سعید قانعی. تهران: بهزاد.
29
هاشمیزرجآباد، حسین. (1393). «بازنگاهی به پسوند «گری» با نگاهی به دادههایی از آذربایجانی». نشریۀ پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی. سال 4. شمارۀ 7. صص: 217- 193.
30
همائی، جلالالدین. (1389). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: اهورا.
31
Abrams, M. H. & Harpham, G. (2014). A glossary of literary terms. Cengage learning.
32
Carston, R., & Wearing, C. (2015). "Hyperbolic language and its relation to metaphor and irony". Journal of Pragmatics. No79. Pp. 79-92. doi: 10.1016/j.pragma. 2015.01.011.
33
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی توصیفی– تحلیلی نوآوریهای وزنی فروغ فرخزاد در تولدی دیگر
زبان صریح و شفاف فروغ فرخزاد تأثیر شگرفی در انتخاب اوزان عروضی او داشته است. این پژوهش با هدف بررسی مهمترین جلـوههـای اوزان عروضی اشعار مجموعۀ «تولدی دیگر» در پی پاسخ به این سؤال است که مهمترین ابداعات وزنی فروغ فرخزاد در تولدی دیگر چیست؟ روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است که پس از بررسـی اوزان عروضی اشعار «تولدی دیگر» با ارائة نمودارها و تحلیـل آمارها این نتایج دست آمد که فروغ بهخوبی از عهدۀ ظرفیتهای بالقوۀ وزنی و عروضی برآمده و دست به ابداع و نوآوری زده است؛ او متناسب با حال مخاطب و همچنین تجربههای فردی و شخصی و با سخنانی از جنس زمان خود در ظهور و بروز جنبههای تقویـت موسـیقی بیرونی کـلام، بهخوبی توانسته مهارت خود را نمایان کند؛ گاه اشعارش این فرصت را به خواننده میدهد تا در تقطیع، اوزان مختلفی را تجربه کند و یا با چند وزن در یک شعر، دو وزن در یک مصراع و کاربرد انواع ارکان ناقص در آخر مصراع، برخلاف شعر قدما مواجه باشد؛ زیرا برای او کلمات و محتوا مهم هستند. گاهی نیز در اشعارش با مصراعهایی مواجه هستیم که کاملاً دارای هجاهای بلند هستند و نشاندهندۀ استقلال مصراعهای شعر او از سایر مصراعهاست و از طرفی توانایی خود را در بهکارگیری اختیارات شاعری بهویژه استفاده از اختیار شاعری «تسکین» را به رخ مخاطب خود میکشاند. اوزان رمل، مجتث، مضارع و رجز بالاترین آمار را در «تولدی دیگر» به خود اختصاص دادهاند.
https://jls.qom.ac.ir/article_2331_68adc608030d25e4aae48802a3ee7df7.pdf
2022-09-23
115
143
10.22091/jls.2022.8558.1430
وزن شعر فارسی
بحر
تولدی دیگر
اختیارات شاعری
فروغ فرخزاد
عبدالرضا
زند
reza20352620@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران
LEAD_AUTHOR
محسن
ذوالفقاری فرد
m-zolfaghary@araku.ac.ir
2
استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران
AUTHOR
حسن
حیدری
h-haidary@araku.ac.ir
3
استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران
AUTHOR
حجت اله
امیدعلی
omidsu@gmail.com
4
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران
AUTHOR
باقری ثابت، سیمین. (1391). «بررسی موسیقی اشعار فروغ فرخزاد با نگاهی به ابداعات و ابتکارات او». پایاننامۀ کارشناسی ارشد. به راهنمایی حسین اسکندری. رشت: دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
1
ترابی، ضیاءالدین. (1376). فروغی دیگر. چاپ دوم. تهران: دنیای نو.
2
جلالی پندری، بهروز. (1377). فروغ فرخزاد جاودانه زیستن، در اوج ماندن. چاپ سوم. تهران: مروارید.
3
جلالی پندری، بهروز. (1399). جادوی جاودانگی. چاپ سوم. تهران: مروارید.
4
حسینپور آلاشتی، حسین. (1387). «عناصر سبکساز در موسیقی شعر فروغ فرخزاد». نشریۀ زبان و ادبیّات فارسی. شمارۀ 18. صص: 137-120.
5
حقوقی، محمّد. (1393). شعر زمان ما (فروغ فرخزاد). چاپ یازدهم. تهران: نگاه.
6
ذوالفقاری، محسن. (1380). فرهنگ موسیقی شعر. قم: نجبا.
7
شمیسا، سیروس. (1397). نگاهی به فروغ فرخزاد. چاپ چهارم. تهران: مروارید.
8
طاهباز، سیروس. (1398). نیمایوشیج دربارۀ هنر شعر و شاعری. چاپ سوم. تهران: نگاه.
9
طبیبزاده، امید. (1389). «ساخت وزنی در شعر عروض فارسی». مجلۀ زبان و زبان-شناسی. شمارۀ 11. صص: 20- 1.
10
طبیبزاده، امید. (1395). «وزنهای فروغ فرخزاد در تولدی دیگر». ایرانشهر امروز. شمارۀ 2. صص: 146- 123.
11
طوسی، ادیب. (1339). «یک پیشنهاد تازه در فن عروض». نشریۀ دانشکده ادبیّات تبریز. شمارۀ 4. صص: 502-461.
12
طوسی، خواجه نصیرالدین. (1393). معیار الاشعار. به تصحیح علیاصغر قهرمانی مقبل. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
13
عالی عباسآباد، یوسف. (1391). جریانشناسی شعر معاصر. تهران: سخن.
14
فرخزاد، فروغ. (1368). اشعار کامل فروغ فرخزاد. آلمان: نوید.
15
قهرمانی مقبل، علیاصغر. (1389). ارکان عروضی. تهران: نیلوفر.
16
قهرمانی مقبل، علیاصغر. (1390). عروض و قافیۀ عربی. تهران: سمت.
17
کمالی، مهدی. (1398). «تحلیل و طبقهبندی وزنهایی که فقط هجای بلند دارند». کهننامه ادب پارسی. شمارۀ 1. صص: 245 – 213.
18
لازار، ژیلبر. (1395). بررسی وزن شعر فارسی. ترجمۀ لیلا ضیاء مجیدی. چاپ اول. تهران: هرمس.
19
مرادی کوچی، شهناز. (1379). شناخت نامۀ فروغ فرخزاد. تهران: قطره.
20
مشرف آزاد تهرانی، محمود. (1398). پریشادخت شعر. چاپ پنجم. تهران: ثالث.
21
موسوی، سیدکاظم. (1384). «بررسی قالبهای شعر فروغ فرخزاد». مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. شمارۀ 1. صص: 124-111.
22
ناتل خانلری، پرویز. (1396). وزن شعر فارسی. چاپ هشتم. تهران: نیلوفر.
23
نجفی، ابوالحسن. (1394). اختیارات شاعری. تهران: نیلوفر.
24
نجفی، ابوالحسن. (1395). وزن شعر فارسی. تهران: نیلوفر.
25
نجفی، ابوالحسن. (1397). طبقهبندی وزنهای شعر فارسی. به همت امید طبیبزاده. تهران: نیلوفر.
26
هیلمن، مایکل. (1397). زنی تنها. به ترجمۀ تینا حمیدی. چاپ دوم. تهران: هنوز.
27
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی در مبادی بلاغی و دستوری تحمیدیهنویسی با تکیه بر دیباچههای آثار نثر فنّی
شاعران و نویسندگان ادب پارسی از دیرباز، طلیعه آثار منظوم و منثور خود را به نام و یاد خداوند آراستهاند. این سنّت که در اساس، ریشه در عواطف دینی و خداشناسانه مولّفان دارد، گویی با محدودیّتهایی نیز مواجه بوده است. یکی از این محدودیّتها، رعایت اسلوب آغاز کلام است که از عهود پیشین همواره با ستایش خداوند همراه بوده و دیباچهنویسان طی سالیان بسیار بر نهج پیشینیان خود قدم برداشتهاند. اما محدودیّت اصلی، در ویژگیهای منحصربهفرد موضوع اصلی کلام، یعنی ذات الهی نهفته است. در توصیف خداوند بسیار میتوان گفت اما هر ابزاری را برای این توصیف نمیتوان به کار بست. تحمیدیهنویسی، محتوایی فراخ اما امکان گزینشها و چینشهای زبانی محدودی دارد. این مقاله تلاش خواهد کرد تا ضمن اشارهای مختصر به مبانی اعتقادی حمد الهی، برخی از شاخصههای زبانی تحمیدیهنویسی را معرفی کند. با این هدف، تحمیدیه هشت اثر از آثار دوران موسوم به نثر فنّی، در دو سطح بلاغی و دستور زبانی مورد بررسی قرار گرفته، مشترکات میان متون، ضمن تحلیل و ریشهیابی، به عنوان نتایج تحقیق ارائه خواهد گردید. بر اساس نتایج بهدست آمده، زبان تحمیدیهها کیفیّتی متصلّب دارد که به هر عنصر بلاغی، امکان نقشآفرینی نمیدهد و عناصر بلاغی مُجاز همچون: سجع، جناس، موازنه و تقابل نیز استعداد کافی برای شکستن سختی این زبان ندارند. همین خصیصه مستحکم، در جایگزینی دستوری واژهها نیز قابل مشاهده است؛ چنانکه گویی در تحمیدیههای منثور، ساختمان جملات ثابت است و نویسندگان تنها واژههای متغیّری را در جایگاههای از پیشتعیینشده، مینشانند.
https://jls.qom.ac.ir/article_2314_ba8dc34b53b1585994bb87a88f770d77.pdf
2022-09-23
145
173
10.22091/jls.2022.8415.1417
تحمیدیه
دیباچه
نثر فنّی
بلاغت
دستور زبان
علی
شهلازاده
alishahlazadeh1370@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
LEAD_AUTHOR
میرجلیل
اکرمی
m-akrami@tabrizu.ac.ir
2
استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
نهج البلاغه. (1374). ترجمه اسدالله مبشّری. چاپ هشتم. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
2
صحیفه سجادیّه. (1380). ترجمه عبدالمحمّد آیتی. چاپ چهارم. تهران: سروش.
3
انوری، حسن و حسن احمدیگیوی. (1392). دستور زبان فارسی 2. چاپ سوم. تهران: فاطمی.
4
بختیارنامه (لمعه السراج لحضره التاج). (1367). تصحیح و تحشیه محمّد روشن. چاپ دوم. تهران: گستر.
5
بساک، حسن. (1399). «سبکشناسی دیباچهها و تحمیدیّههای متون نثر سبک عراقی». سبکشناسی نظم و نثر فارسی. شمارة 2. صص: 22-1.
6
بغدادی، بهاالدین محمّد بن مؤید. (1385). التوسل الی الترسل. مقابله و تصحیح احمد بهمنیار. تهران: اساطیر.
7
بلخی، حمیدالدین ابوبکر عمر. (1375). مقامات حمیدی. به تصحیح رضا انزابینژاد. چاپ دوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
8
جوینی، علاءالدین عطاملک محمّد. (1387). تاریخ جهانگشای جوینی. به اهتمام احمد خاتمی. جلد اول. تهران: علم.
9
حافظ، خواجه شمسالدین محمّد. (1362). دیوان حافظ. به تصحیح و توضیح پرویز ناتل خانلری. جلد اول. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
10
حیدری، مهدی. (1391). «بررسی تطبیقی ساختار صرفی و نحوی شاهنامه و بوستان در تحمیدیّه». سبکشناسی نظم و نثر فارسی. شمارة 2. صص: 180-165.
11
خطیبی، حسین. (1366). فن نثر در ادب فارسی. تهران: زوّار.
12
خیّام، عمر بن ابراهیم. (1383). رباعیّات کامل خیّام. به کوشش وحید هاشمی. چاپ سوم. کرج: راضیه.
13
خیّامپور، عبدالرّسول. (1397). دستور زبان فارسی. گزارش و ویرایش اسدالله واحد و محمّدعلی موسیزاده. تبریز: آیدین.
14
راوندی، محمّد بن علی. (1364). راحةالصدور و آیةالسرور در تاریخ آل سلجوق. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
15
زرقانی، سید مهدی. (1384). «یک الگو برای بررسی زبان شعر». مطالعات و تحقیقات ادبی. شمارة 5 و 6. صص: 84-55.
16
زرینکوب، عبدالحسین. (1392). شعر بیدروغ، شعر بینقاب. چاپ یازدهم. تهران: علمی.
17
زینیوند، تورج؛ حسنی، سارا و فریبا اکبرزاده. (1395). «بررسی تطبیقی صفات الهی در نهجالبلاغه و تحمیدیّههای فارسی». پژوهشهای نهجالبلاغه. شمارة 13. صص: 45-25.
18
ستوده، غلامرضا و محمّدباقر نجفزاده بارفروش. (1365). تحمیدیه در ادب فارسی. تهران: جهاد دانشگاهی.
19
سجادی، سید ضیاءالدین. (1372). دیباچهنگاری. تهران: زوّار.
20
سعدی، مصلح بن عبدالله. (1382). کلیّات سعدی. بر اساس نسخه تصحیح شده محمّدعلی فروغی. چاپ هفتم. تهران: ققنوس.
21
سنایی، مجدود بن آدم. (1388). دیوان سنایی غزنوی. به سعی و اهتمام مدرّس رضوی. چاپ هفتم. تهران: سنایی.
22
سنایی، مجدود بن آدم. (1394). حدیقةالحقیقه و شریعةالطریقه. تصحیح و تحشیه مدرس رضوی. چاپ هشتم. تهران: دانشگاه تهران.
23
شفیعیکدکنی، محمّدرضا. (1392). زبان شعر در نثر صوفیه. تهران: سخن.
24
شمیسا، سیروس. (1395). نگاهی تازه به بدیع. چاپ ششم از ویراست سوم. تهران: میترا.
25
صائب، محمّدعلی. (1391). دیوان صائب تبریزی. به کوشش محمّد قهرمان. جلد اول. چاپ ششم. تهران: علمی و فرهنگی.
26
صفوی، کورش. (1394). از زبانشناسی به ادبیّات. جلد اول. چاپ پنجم. تهران: سورة مهر.
27
ظهیری سمرقندی، محمّدبن علی. (1362). سندبادنامه. به تصحیح و حواشی احمد آتش. تهران: فرزان.
28
عزالدین کاشانی، محمود بن علی. (1389). مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه. به تصحیح جلالالدین همایی. تهران: زوّار.
29
عطار، محمّد بن ابراهیم. (1385). منطقالطیر. به اهتمام سید صادق گوهرین. چاپ بیست و سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
30
عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر. (1397). قابوسنامه. به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی. چاپ نوزدهم. تهران: علمی و فرهنگی.
31
فردوسی، ابوالقاسم. (1398). شاهنامه. پیرایش جلال خالقی مطلق. جلد اول. چاپ سوم. تهران: سخن.
32
کرمی، محمّدحسین و حشمتالله آذرمکان. (1387). «بررسی تطبیقی تحمیدیّههای چهار لیلی و مجنون (نظامی، امیرخسرو، جامی، مکتبی)». پژوهشهای ادب عرفانی (گوهر گویا). شمارة 3. صص: 38-1.
33
مشتاقمهر، رحمان. (1401). نگاهی به نگاهها: گفتارهایی از شادروان خانم دکتر منیره پویای ایرانی. تبریز: آیدین.
34
مولوی، جلالالدین محمّد. (1383). کلیّات دیوان شمس تبریزی. بر اساس نسخه تصحیح شده استاد بدیعالزمان فروزانفر. جلد دوم. چاپ سوم. تهران: صدای معاصر.
35
مولوی، جلالالدین محمّد. (1385). مثنوی معنوی. به کوشش سعید حمیدیان. چاپ سوم. تهران: قطره.
36
نجم رازی، عبداللهبن محمّد. (1380). مرصادالعباد. به اهتمام محمّدامین ریاحی. چاپ نهم. تهران: علمی و فرهنگی.
37
نخشبی، ضیا. (1372). طوطینامه. به اهتمام فتحالله مجتبایی و غلامعلی آریا. تهران: منوچهری.
38
نصرالله منشی، ابوالمعالی. (1386). کلیله و دمنه. تصحیح و توضیح مجتبی مینوی. تهران: محور.
39
نظامی عروضی، احمد بن عمر. (1364). چهار مقاله. به اهتمام محمّد معین. چاپ هشتم. تهران: امیر کبیر.
40
نظامی، الیاس بن یوسف. (1385). لیلی و مجنون. تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی. چاپ ششم. تهران: قطره.
41
نظامی، الیاس بن یوسف. (1391). خسرو و شیرین. تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی. چاپ سیزدهم. تهران: قطره.
42
نظامی، الیاس بن یوسف. (1395). مخزن الاسرار. تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی. چاپ هفدهم. تهران: قطره.
43
وراوینی، سعدالدین. (1394). مرزباننامه. به کوشش خلیل خطیب رهبر. چاپ بیست و سوم. تهران: صفی علیشاه.
44
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی در زیرساختهای تشبیهی سهگانه انواع «مَثَل»
بحث مربوط به پدیدهای به نام «مَثَل»، بحثی قدیمی و گسترده است و مرور منابع بلاغی و فرهنگهای امثال نشان میدهد که بلاغتنویسان و نیز فرهنگنویسان که به جمع و تدوین مَثَلها اهتمام داشتهاند، مباحث عدیدهای در خصوص ماهیت و ساخت مَثَل دارند، اما چون در بلاغت کلاسیک اسلامی، زبان ادبی حوزهای خاص و مجزا از زبان عامیانه انگاشته شده و با اصطلاحاتی همچون «بلاغت»، «فصاحت» و... از زبان عامیانه تفکیک گردیده، تلاش بلاغتنویسان اسلامی و همچنین بلاغتنویسان معاصر در تعریف مَثَل، به سمت و سویی سوق یافته که پدیدۀ مَثَل چیزی متعلق به حوزه زبان عام دانسته شده و وجود شروطی همچون «سائر بودن» و «معنای ضمنی» را در مَثَل دانستن یک عبارت لازم دانستهاند. نویسندگان این پژوهش ابتدا با مرور تعاریف گذشتگان و معاصرین از اصطلاح مَثَل، انواع آن را با در نظر گرفتن زیرساخت تشبیهی، به سه دسته مَثَل «تشبیهی»، «کنایی» و «استعاری» تقسیم کرده و دستۀ چهارمی هم با عنوان «حکمت»، تشخیص داده که زیرساخت تشبیهی ندارد و به این نتیجه رسیده که از لحاظ در نظر گرفتن زیرساخت تشبیهی انواع مَثَلها، چیزی به نام مَثَل که زیرساختی غیر از زیرساخت تشبیه و کنایه و استعاره داشته باشد، فقط ذیل حکمت قرار دارد و شامل سه نوع سابق نمیشود. بررسی دو فرهنگ مجمعالامثال میدانی و امثال و حکم دهخدا نشان میدهد بخش اعظم مدخلهای فرهنگهای امثال را عبارتهایی با زیرساخت تشبیه کنایه تشکیل میدهند و داستانهایی هم که حول برخی از این مدخلها پدید آمده، در اکثر موارد حول مدخلهایی با زیرساخت تشبیه استعاره است.
https://jls.qom.ac.ir/article_2320_0d353fe1417b9a22709e2df75e321a3d.pdf
2022-09-23
175
197
10.22091/jls.2022.8545.1428
مَثَل
زیرساخت تشبیهی
دستهبندی مَثَل
تشبیه
کنایه
استعاره
سعید
طاهری
msaeed.taheri@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
AUTHOR
قدرت الله
طاهری
ghodratollahtaheri2000@gmail.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
ارسطو. (1371). رتوریک (فن خطابه). ترجمه پرخیده ملکی. تهران: اقبال.
1
انوری، اوحدالدین محمّد. (1337). دیوان اشعار. به تصحیح محمّدتقی مدرس رضوی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
2
بهمنیار، احمد. (1381). داستاننامۀ بهمنیاری. به کوشش فریدون بهمنیار. تهران: دانشگاه تهران.
3
پروینگنابادی، محمّد. (1356). گزینه مقالهها. تهران: کتابهای جیبی.
4
الثعالبی، عبدالملک بن محمّد. (2003). ثمار القلوب فی المضاف و المنسوب. حقّقه محمّد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: مکتبة العصریة.
5
حافظ، شمسالدین محمّد. (1390). دیوان اشعار. به تصحیح محمّد قزوینی و قاسم غنی. تهران: زوار.
6
حسینی نیشابوری، محمود. (1384). بدایع الصنایع. به کوشش رحیم مسلمانیان قبادیانی و ناصر رحیمی. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
7
دهخدا، علیاکبر. (1363). امثال و حکم. تهران: امیرکبیر.
8
دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه. چاپ دوم از دورۀ جدید. تهران: دانشگاه تهران.
9
ذوالفقاری، حسن. (1387). «تفاوت کنایه با ضربالمثل». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. شمارۀ 10. صص: 133-109.
10
رجایی، محمّدخلیل. (1353). معالم البلاغه در علم معانی و بیان و بدیع. شیراز: دانشگاه شیراز.
11
رودکی، ابوعبدالله جعفر. (1373). دیوان اشعار. به تصحیح سعید نفیسی. تهران: نگاه.
12
زلهایم، رودلف. (1381). امثال کهن عربی. ترجمۀ احمد شفیعیها. تهران: نشر دانشگاهی.
13
زمخشری، جارالله محمود بن عمر. (1998). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. حقّقه الشیخ عادل احمد عبدالموجود و الشیخ علی محمّد معوّض. ریاض: مکتبة العبیکان.
14
سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم. (1359). حدیقة الحقیقه. به تصحیح محمّدتقی مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
15
سیوطی، جلالالدین عبدالرحمان. (1986). المزهر فی علوم اللغة و انواعها. حقّقه محمّد احمد جاد المولی بک، محمّد ابوالفضل ابراهیم و علی محمّد البجاوی. جلد 1. بیروت: مکتبة العصریة.
16
شاملو، احمد. (1372). کتاب کوچه. با همکاری آیدا سرکیسیان. تهران: مازیار.
17
شمیسا، سیروس. (1371). بیان. تهران: فردوس.
18
شمیسا، سیروس. (1390). بیان؛ ویراست چهارم. تهران: میترا.
19
شهری، جعفر. (1379). قند و نمک (ضربالمثلهای تهرانی به زبان محاوره). تهران: معین.
20
عتیق، عبدالعزیز. (1985). علم البیان. بیروت: دارالنهضة العربیة.
21
العسکری، ابوهلال. (1988). جمهرة الأمثال. حقّقه احمد عبدالسلام و ابوهاجر محمّد سعید بسیونی زغلولی. بیروت: دارالفکر.
22
فرخی سیستانی، ابوالحسن علی بن جولوغ. (1349). دیوان اشعار. به تصحیح محمّد دبیرسیاقی. تهران: زوار.
23
قطامش، عبدالمجید. (1988). الامثال العربیة دراسة تاریخیة تحلیلیة. سوریه: دارالفکر.
24
قیروانی، ابنرشیق. (1995). العمدة فی محاسن الشعر و آدابه. حقّقه محمّد محیالدین عبدالحمید. مصر: المکتبة التجاریة الکبری.
25
مسعودسعد سلمان. (1364). دیوان اشعار. به تصحیح مهدی نوریان. اصفهان: کمال.
26
معین، محمّد. (1377). ترجمۀ احوال دهخدا (ضمیمۀ مقدمه لغتنامۀ دهخدا). چاپ دوم از دورۀ جدید. تهران: دانشگاه تهران.
27
المیدانی، ابوالفضل احمد بن محمّد. (1973). مجمع الأمثال. حقّقه محمّد محیىالدین عبدالحمید. بیروت: دارالجیل.
28
نفیسی، علیاکبر. (1355). ناظم الاطبا (فرهنگ نفیسی). تهران: خیام.
29
وطواط، رشیدالدین محمّد. (1362). حدائق السحر فی دقایق الشعر. به کوشش عباس اقبال. تهران: طهوری و سنایی.
30
همایی، جلالالدین. (1374). یاددشتهای جلالالدین همایی دربارۀ معانی و بیان. به کوشش ماهدخت بانو همایی. تهران: هما.
31
یعقوب، امیل بدیع. (1995). موسوعة امثال العرب. بیروت: دارالجیل.
32
الیوسی، ابوعلی حسن بن مسعود. (1981). زهر الأکم فی الأمثال والحکم. حقّقه محمّد حجی و محمّد الأخضر. مغرب: دار الثقافة.
33
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل رتوریکی صناعات ادبی در قصاید ناصرخسرو
مقالۀ حاضر نقش رتوریکی صناعات ادبی در قصاید ناصرخسرو را بررسی میکند. از میان عوامل مؤثر بر فرایند ارتباط، تأکید بر پیام موجب ایجاد نقش شعری و ادبی زبان میشود؛ ازاینرو گاهی برخی از شاعران برای انتقال پیام و اندیشۀ خود از زبان شعر استفاده میکنند؛ چنانکه ناصرخسرو با تبیین حقایق عقلی و اعتقادات مذهبی خود در قصاید خطابهمانند خویش، درپی انتقال پیام و اقناع مخاطب است. نگارنده با رویکردی توصیفی- تحلیلی مبتنی بر قصاید ناصرخسرو میکوشد با پاسخ دادن به این پرسش بنیادی که اگر طبق نظر صاحبنظران، ناصرخسرو برای ایجاد ارتباط با مخاطب و اقناع و انتقال اندیشههای خویش، زبان شعر را به کار گرفته، کاربرد فراوان بعضی از صناعات ادبی در اقناع مخاطب ناصرخسرو چه نقشی دارند و شاعر برای رسیدن به این هدف از چه آرایههایی استفاده کرده است؟ ناصرخسرو با بهکارگیری انواع آرایههای ادبی، بهویژه اقسام تکرار، تلمیح به آیات و روایات، اقتباس، تضاد، تشبیههای متعدد محسوس به محسوس و استعارههای زودیابِ مبتنی بر تشبیههای بلیغ مصراع یا بیت قبل از خود به اقناع مخاطب و تقویت و تکمیل پیامرسانی خویش میاندیشد نه آرایش و زیبایی اشعارش؛ حتی میتوان گفت اهمیت پیام و اقناع مخاطب، خود مایۀ دشواری زبان، جابهجاییهای نحوی، سنگینی وزن و کاربرد آرایههای ادبی در شعر ناصرخسرو شده است.
https://jls.qom.ac.ir/article_2332_150950ba548e0840122c462606bb373f.pdf
2022-09-23
199
232
10.22091/jls.2022.8661.1440
رتوریک
اقناع
ناصرخسرو
قصیده
صناعات ادبی
فاطمه سادات
طاهری
taheri@kashanu.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
LEAD_AUTHOR
آذرنوش، آذرتاش. (۱۳۹۸). فرهنگ معاصر عربی- فارسی. تهران: نی.
1
آذری، غلامرضا. (1384). مقدمهای بر اصول و مبانی ارتباطات. تهران: صدا و سیما.
2
احمدی، محمّد و تقی پورنامداریان. (۱۳۹۶). «معرفی روشهای مبتنی بر خطابه باستان در نقد رتوریکی کتاب مقدس و بررسی چالشهای به کارگیری آنها در مطالعات نامه به عبرانیان». نقد و نظریههای ادبی. شمارة ۳. صص: 142- 129.
3
احمدی، محمّد. (1393). «ماهیت نقد رتوریکی و اهمیت آن در مطالعات ادبی». نقد ادبی و بلاغت کاربردی. سال اول. شمارة اول. صص: 63- 46.
4
احمدی، محمّد. (۱۳۹۴). «تحلیل رتوریکی مناظرة هدهد با مرغان». مجموعه مقالههای دهمین همایش بینالمللی ترویج زبان و ادب فارسی. ۴ تا ۶ شهریور. دانشگاه محقق اردبیلی. صص: 350- 341.
5
احمدی، محمّد. (۱۳۹۶). «ماهیت نقد رتوریکی و اهمیت آن در مطالعات ادبی». بلاغت کاربردی و نقد بلاغی. سال دوم. شمارة سوم. صص: 87- 73.
6
احمدی، محمّد. (۱۳۹۷). «رتوریک؛ از نظریه تا نقد». تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
7
اکبری، منوچهر و رقیه سپهری. (1388). «لزوم شناخت مخاطب از دیدگاه علوم بلاغی». ادب حماسی. سال 5. شمارة 8. شمارة 5. صص: 205- 192.
8
امیرکاوه، سعید و شعیب اسلامی. (1395). «روش اقناع مخاطب در نهج البلاغه». پژوهشهای اجتماعی اسلامی. شمارة 110. صص: 214-175.
9
بنیطالبی، امین و مسعود فروزنده. (1396). «بررسی انواع تکرار و کارکردهای آن در ویس و رامین». فنون ادبی. سال نهم. شمارة سوم. صص: 42- 27.
10
بینگر، اتولر. (1367). ارتباطات اقناعی. ترجمة علی رستمی. تهران: صدا و سیما.
11
پورنامداریان، تقی. (1380). «بلاغت و گفتگوی متن». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی خوارزمی. سال نهم. شمارة 32. صص: 74-53.
12
پورنامداریان، تقی.(1386). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
13
جرجانی، عبدالقاهر. (1368). دلایل الاعجاز فی القرآن. ترجمه و تحشیۀ سیدمحمّد رادمنش. مشهد: آستان قدس رضوی.
14
حسینی، سیدعلی. (۱۳۸۶). ترجمه و تبیین منطق مظفر. قم: واریان.
15
خلیلی جهانتیغ، مریم. (1380). سیب جان. تهران: سخن.
16
دادگران، سید محمّد. (1391). مبانی ارتباط جمعی. تهران: فیروزه.
17
دهخدا، علیاکبر. (1375). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
18
دیکسون، پیتر. (1389). خطابه. ترجمۀ حسن افشار. تهران: مرکز.
19
رادفر، ابوالقاسم. (1368). فرهنگ بلاغی- ادبی. تهران: اطلاعات.
20
زرینکوب، عبدالحسین. (1389). نقد ادبی. تهران: امیرکبیر.
21
ساروخانی، باقر. (1383). اندیشههای بنیادین علم ارتباطات. تهران: خجسته.
22
شفیعیکدکنی، محمّدرضا. (1370). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
23
شفیعیکدکنی، محمّدرضا. (1375). صورخیال در شعر پارسی. تهران: آگاه.
24
علوی، سیدحمیدرضا؛ بصیری، محمّدصادق؛ رفیعی، محیا و فاطمه عربنژاد خانوکی. (1397). «بررسی شیوههای ارتباطی اقناعی (استنباط از متون اسلامی و متون ادبیات پایداری)». مطالعات فرهنگ- ارتباطات. سال نوزدهم. شمارة 42. صص: 164- 145.
25
علیپور، مصطفی. (1378). ساختار شعر امروز. تهران: فردوس.
26
فتحالهی، ابراهیم و ابراهیم کاملی. (1394). «فرایند اقناع در قرآن کریم». تحقیقات علوم قرآن و حدیث. شمارة 25. صص: 99-75.
27
فتوحی رودمعجنی، محمود. (1393). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
28
فرهنگ آکسفورد. (1393). ترجمۀ ابوالقاسم طلوع. تهران: جنگل.
29
فرهنگی، علیاکبر. (1373). ارتباطات انسانی: مبانی. جلد اول. تهران: رسا.
30
فشارکی، محمّد. (1379). نقد بدیع. تهران: سمت.
31
قبادیانی مروزی، ناصرخسرو. (1370). دیوان اشعار. چاپ چهارم. تهران: دانشگاه تهران.
32
قهرمانی، علی و صدیقه حسینی. (1396). «مرثیه ابوالبقاء الرندی در آیینه نقد رتوریک». پژوهشنامه نقد ادب عربی. شمارة 14. صص: 151-123.
33
متحدین، ژاله. (1354). «تکرار، ارزش صوتی و بلاغی آن». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد. سال 11. شمارة 3. صص: 530-483.
34
متولی، کاظم. (1384). افکار عمومی و شیوههای اقناع. تهران: بهجت.
35
مرادی، حجتالله. (1384). اقناعسازی و ارتباطات اجتماعی. چاپ دوم. تهران: ساقی.
36
مکاریک، ایرنا ریما. (۱۳۸۵). دانشنامۀ نظریههای ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمّد نبوی. تهران: آگه.
37
مؤذنی، علیمحمّد و محمّد احمدی. (۱۳۹۳). «درآمدی بر جایگاه فرایند اقناع در فنّ خطابه و مطالعات ادبی». پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت. شمارۀ ۳. صص: 111- 93.
38
نصیری، علی. (1379). «قرآن و زبان نمادین». ادیان مذاهب و عرفان. شمارة 35. صص: 43-25.
39
همایی، جلالالدین. (1370). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما.
40
Corbett. Edward P.J. (1969). Rhetorical Analyses of Literary Works. New York: Oxford UP.
41
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل عناصر زبانی، موسیقایی، بلاغی و محتوایی «غزل3» مهدی اخوان ثالث
پژوهشگران، «غزل 3» از دفتر «آخر شاهنامه» مهدی اخوان ثالث را یکی از بهترین تغزلات معاصر دانستهاند اما چندان به دلایل برتری و جایگاه این غزل در شعر معاصر اشاره نکردهاند. در این پژوهش با بهرهگیری از روش تحلیلی _ توصیفی، اثبات کردیم که این غزل در چهار حوزۀ زبانی، موسیقایی، بلاغی و محتوایی، مرزهای شعر را درنوردیده و به ساحت جدیدی از وحدت هنری دست یافته است. از نظر زبانی، پیوند با عناصر زبانی گذشته در سطح واژگان و نحو، سبب هنجارگریزی زمانی یا آرکائیسم شده و فضاسازی چندسویۀ زبانی را پدید آورده که امری تقلیدناپذیر است. همچنین وزن عروضی جدید غزل 3 اخوان، با مضمون عاشقانه و تراژیک آن هماهنگ بوده و در کنار صنعت واج آرایی و تکرار، این شعر را از موسیقی درونی و بیرونی سرشار کرده است. از نظر بلاغی، کوشش اخوان در بهرهمندی از شکل ابتکاری آرایههای بیانی و بدیعی و اجتناب از کلیشههای رایج و مبتذل، تصاویر بلاغی را در جهت محتوای غنایی غزل به پیش برده است. به لحاظ درونمایه، بازنمود نوستالژی حضور معشوق در بهترین لحظههای زندگی شاعر، توصیف عظمت وجود او در کوچههای عاشقی و تحمل اندوه هجران او، فضای شعر را از صمیمیت و لطافت یک عشق واقعی و تجربه شده آکنده ساخته و زاویه دیدی متفاوت از معشوق و عشق پاک ارائه میکند. این مجموعه عوامل، غزل 3 را به الگوی موفقی برای عاشقانههای نو نیمایی و شعر غنایی معاصر تبدیل کردهاند.
https://jls.qom.ac.ir/article_2158_5767ed103dce0b68f5a09e2affe03a5e.pdf
2022-09-23
233
259
10.22091/jls.2022.7986.1378
شعر معاصر
زبان
بلاغت
اخوان ثالث
آخر شاهنامه
غزل 3
یحیی
کاردگر
kardgar1350@yahoo.com
1
استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه قم، قم، ایران
AUTHOR
سوده
عباسی سرداری
soodeabasi1361@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه قم، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
اخوان ثالث، مهدی. (1382). صدای حیرت بیدار. زیر نظر مرتضی کاخی. چاپ سوم. تهران: زمستان و مروارید.
1
اخوان ثالث، مهدی. (1384). زمستان. چاپ بیست و دوم. تهران: زمستان.
2
اخوان ثالث، مهدی. (1385). سواحلی و خوزیات. چاپ دوم. تهران: زمستان.
3
اخوان ثالث، مهدی. (1383 الف). آخر شاهنامه. چاپ هفدهم. تهران: زمستان.
4
اخوان ثالث، مهدی. (1383 ب). ارغنون. چاپ دوازدهم. تهران: زمستان.
5
اخوان ثالث، مهدی. (1383 پ). از این اوستا. چاپ سیزدهم. تهران: زمستان.
6
اخوان ثالث، مهدی. (1383 ت). سه کتاب. چاپ دهم. تهران: زمستان.
7
حافظ شیرازی، شمسالدین محمّد. (1380). دیوان حافظ. چاپ چهارم. تهران: دوران.
8
حقوقی، محمّد. (1370). شعر زمان ما؛ مهدی اخوان ثالث. تهران: نگاه.
9
دژی، شاهین. (1393). شهریار شهر سنگستان. چاپ سوم. تهران: سخن.
10
دهخدا، علیاکبر. (1351). لغت نامه. زیر نظر سید جعفر شهیدی و محمّد معین. چاپ اول. تهران: سیروس.
11
رضایی، عبدالله؛ حسینی کازرونی، سید احمد و یعقوب کیانی. (1395). «بررسی نقش تکرار در موسیقی سرودههای نیمایی اخوان ثالث». دوفصلنامه زبان و ادبیات فارسی. شمارة 81. صص: 177-163.
12
زرقانی، مهدی. (1394). چشم انداز شعر معاصر ایران. چاپ پنجم. تهران: ثالث.
13
سعدی شیرازی، مصلحالدین. (1389). غزلهای سعدی شیرازی. به اهتمام محمّدعلی منصوری. تهران: انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران.
14
شاملو، احمد. (1389). مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها. چاپ نهم. تهران: نگاه.
15
شریفیان، مهدی و شریف تیموری. (1385). «بررسی فرایند نوستالژی در شعر معاصر (بر اساس اشعار نیمایوشیج و مهدی اخوان ثالث)». کاوش نامه زبان و ادبیات. شمارة 12. صص: 62-33.
16
شریفیان، مهدی. (1393). «جنبههای بلاغی در شعر اخوان ثالث». زبان شناسی ادبی. شماره 19. صص: 11-1.
17
شفیعیکدکنی، محمّدرضا. (1391). حالات و مقامات م. امید. چاپ چهارم. تهران: سخن.
18
شفیعیکدکنی، محمّدرضا. (1399). ادوار شعر فارسی. چاپ یازدهم. تهران: سخن.
19
شمیسا، سیروس. (1381). نگاهی تازه به بدیع. چاپ چهاردهم. تهران: فردوس.
20
شهریار، سید محمّدحسین. (1368). کلیات دیوان شهریار. چاپ هشتم. تهران: زرین و نگاه.
21
صهبا، فروغ. (1384). «کهنگرایی واژگانی در شعر اخوان». پژوهش زبان و ادب فارسی. شمارة 5. صص: 64-41.
22
فاموری، مهدی و راضیه بازیار. (1391). «نگاهی به تغنیات مهدی اخوان ثالث (م. امید)». مطالعات زبان و ادبیات غنایی. شمارة 2. صص: 94-77.
23
فرخزاد، فروغ. (1399). دیوان اشعار فروغ فرخزاد. چاپ اول. تهران: گل آذین.
24
قاسمزاده، محمّد و سحر دریایی. (1370). ناگه غروب کدامین ستاره. تهران: بزرگمهر.
25
کاخی، مرتضی. (1390). باغ بیبرگی. چاپ چهارم. تهران: زمستان.
26
کنجوری، احمد. (1398). «عناصر ساختاری شعر دریچهها». شفای دل. شمارة 1. صص: 102-87.
27
محمّدی آملی، محمّدرضا. (1389). آواز چگور. چاپ چهارم. تهران: ثالث.
28
مختاری، محمّد. (1392). انسان در شعر معاصر. چاپ چهارم. تهران: توس.
29
مرمضی، ایمان و محمّدمهدی طاهری. (1395). «بررسی موسیقی در شعر مهدی اخوان ثالث». پویش در آموزش علوم انسانی. دورۀ دوم. شمارة 4. صص: 34-17.
30
مشیری، فریدون. (1381). بازتاب نفس صبحدمان. جلد 1. چاپ دوم. تهران: چشمه.
31
معین، محمّد. (1386). فرهنگ کامل معین. تهران: فردوس.
32
موسوی، حافظ. (1396). لولیوش مغموم. تهران: نگاه.
33
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف. (1385). لیلی و مجنون. تصحیح حسن وحید دستگردی. تهران: زوار.
34
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه قید و بسامد آن در روایت امیرارسلان رومی
داستان عامیّانۀ امیرارسلان مانند یک صحنۀ نمایش، روحیّات مردم دورۀ قاجار را با همۀ ناملایمات و اوضاع نامساعد آن به تصویر درمیآورد و نمایانگر ذهنیّت و وضع مردم آن عصر است. به همین دلیل، داستانهای عامّه را میتوان آینۀ تمامنمای دوران تألیفشان دانست. با بررسی ساختار دستوری این آثار میتوان به سبک دوره یا نویسنده نیز دست یافت. بررسی ساخت و بسامد طبقۀ دستوری قید، نیز، میتواند به شناخت بخش زبانی سبک شخص و سبک دورۀ او منجر شود. هدف این مقالۀ توصیفی- تحلیلی، بررسی انواع قید و گروههای قیدی در داستان امیرارسلان نامدار و نشانههای آن در سبک شخصی راوی است؛ به طوریکه پس از بررسی مبانی و پیشینه، بسامد فراوانی هر گروه به کمک نمودار به تفکیک مشخّص شده، آنگاه با مقایسه به تحلیل دادهها پرداخته است. فرض بر محدود بودن کاربست قید است امّا یافتهها نشان میدهد که بسامد بهکارگیری انواع قید مشترک و خاص و گروههای قیدی در این اثر قابل توجّه و زیاد است، میتوان این ویژگی را وابسته به گفتگو محور بودن متن و تعدّد فراوان قهرمانان، کثرت حوادث و گفتار گذاریهای نمایشی و متقابل در امیرارسلان دانست که با نقّالی و نمایش نقّالیگونه راوی داستان شکل گرفته است. مهمترین نکته این است که بهکارگیری گونههای مختلف قید در این اثر، موجب فضاسازیهای دقیق و توصیفات برجسته شده است. تعدّد بالای قیدهای حالت و کیفیّت، به منظور شرح احوال قهرمانان داستان و همچنین بسامد زیاد قیود مشترک به منظور بیان توصیفات روشن، موجب اطناب متن میگردد و اطناب، مشخصّۀ سبک عصر نویسنده است.
https://jls.qom.ac.ir/article_1960_c724b2dfe8ccb47a50b52fe161a5982c.pdf
2022-09-23
261
290
10.22091/jls.2021.5973.1257
انواع قید
بسامد قید
داستان امیرارسلان نامدار
قصّههای عامیانه
وحید
مبارک
vahid-mobarak@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران
AUTHOR
مریم
لک
maryam4210244@gmail.com
2
دانش آموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران
LEAD_AUTHOR
اسدی، اکرم. (1395). «بررسی انواع قید در شاهنامه، جلد اوّل و دوّم». پایاننامۀ کارشناسیارشد. به راهنمایی علی زمانی. دانشگاه پیامنور مرکز آران و بیدگل: دانشکده ادبیّات.
1
اصفهانی، میرزا حبیب. (1308). دبستان پارسی (دستور). چاپ اوّل. استانبول: محمود بیگ.
2
اکبرزاده، محمّدعلی و علیاکبر باقری خلیلی. (1399). «تحلیل کارکردهای قید در اشعار دقیقی و فردوسی توسی». متنشناسی ادب فارسی. شمارۀ 1. صص: 40-23.
3
باقری خلیلی، علی اکبر و امیرحسین بهمنی. (1395). «قید آغازین، عنصری از الگوی وصفی-روایی در شعر نیما». فنون ادبی. سال 8. شماره 2. صص: 46-33.
4
بهار، محمّدتقی و همکاران. (1363). دستور زبان فارسی. جلد اوّل. تهران: پارس.
5
پرویز، کوروش. (1393). «بررسی ساختهای دستوری در مثنوی معنوی». رسالۀ دکتری. به راهنمایی منوچهر تشکری و نصراله امامی. اهواز: دانشکده ادبیّات دانشگاه چمران اهواز.
6
تبریزی، محمّدحسین بن خلف. (1335). برهان قاطع. به اهتمام محمّد معین. 4 ج. تهران: زوار.
7
ترکی، محمّدرضا. (1393). «قید زمان «همیشه» در زبان فارسی». ویژهنامه نامه فرهنگستان (دستور). شمارۀ 10. صص: 78-65.
8
خراسانی، محبوبه. (1398). «سبکشناسی انتقادی قصّههای عامیانۀ ایرانی (ایدئولوژی نهفته در قصّه)». سبکشناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). شمارۀ 46. صص: 61-41.
9
خیّامپور، عبدالرسول. (1344). دستور زبان فارسی. چاپ پنجم. تبریز: شفق.
10
شریعت، محمّدجواد. (1372). دستور زبان فارسی. چاپ ششم. تهران: اساطیر.
11
شفیعی، محمود. (1377). شاهنامه و دستور یا دستور زبان فارسی بر پایۀ شاهنامه فردوسی. چاپ دوّم. تهران: دانشگاه تهران.
12
عرفانی بیضایی، محمّدجواد و محسن رحیمی. (1394). «بررسی نظام باورها در قصّههای عامیانۀ طبقهبندی شدۀ ایرانی». مطالعات ادبیّات کودک دانشگاه شیراز. شماره 2. صص: 118-99.
13
عمرانپور، محمّدرضا. (1386). «کارکرد هنری قید و گروههای قیدی در اشعار شاملو». پژوهشهای ادبی. شمارۀ 11. صص: 102-77.
14
فرشیدورد، خسرو. (1358). عربی در فارسی. تهران: دانشگاه تهران.
15
فرشیدورد، خسرو. (1382). دستور مفصّل امروز. چاپ اوّل. تهران: سخن.
16
قریب، عبدالعظیم و دیگران. (1339). دستور زبان فارسی. 2 ج. تهران: کتابخانۀ مرکزی.
17
قریب، عبدالعظیم. (1329). دستور زبان فارسی. طبع بیست و چهارم. دورۀ سوم. تهران: خورشید.
18
کاشف، غلامحسین. (1329). دستور زبان فارسی. استانبول: شمس.
19
کریمیدوستان، غلامحسین و وحیده تجلی. (1398). «نگاهی نو به قید حالت در زبان فارسی». جستارهای زبانی. شمارۀ 4. صص: 281-259.
20
محجوب، محمّدجعفر. (1339). «داستانهای عامیانۀ فارسی». مجلۀ سخن. شمارۀ 8 و 9. صص: 920-911.
21
مشکوةالدینی، مهدی. (1370). دستور زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ گشتاری. چاپ دوم. مشهد: دانشگاه فردوسی.
22
معین، محمّد. (1351). فرهنگ فارسی معین. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
23
نقیبالممالک، محمّدعلی. (1340). امیر ارسلان. به تصحیح/ مقدمۀ محمّدجعفر محجوب. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی، نشر طلوع.
24
وحیدیان کامیار، تقی و محمّدرضا عمرانی. (1382). دستور زبان فارسی (1). تهران: سمت.
25
یاوری، هادی. (1390). از قصّه به رمان. چاپ اوّل. تهران: سخن.
26
ORIGINAL_ARTICLE
سوسنِ ده زبانِ آزاده؛ بررسیِ تصاویر شعری گل سوسن در ادبیات فارسی
سوسن، از موضوعات و عناصری است که در شعر اغلب شاعران به کار رفته و با توجه به اوصاف و ویژگیهایش، امکان تصویر سازی بسیاری ایجاد کرده است؛ هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل تصویرسازی شاعران از سوسن است. هدف دیگر، ترسیم نوع نگرش شاعران به این موضوع در طول تاریخ ادب فارسی است. از سوی دیگر، در این پژوهش میزان ابتکارها و تقلیدها در این تصویرسازی و نیز تنوع تصاویر شعری گل سوسن مشخص میگردد. با بهرهگیری از روش کتابخانهای، 53 شاعر انتخاب شده و از طریق تحلیل و طبقهبندی به بررسی تصاویر شعری گل سوسن در آثار این شاعران پرداخته شده و طبق معیار تقّدم و تأخّر تاریخی، تصاویر تقلیدی و ابتکاری مشخص گردیده و با استفاده از جدول و نمودار، یافتهها عینی و ملموستر نشان داده شد. برخی از یافتههای این پژوهش بدین قرار است: در شعر این شاعران، بیش از 753 تصویر متنوّع و 396 تصویر منحصر بهفرد از گل سوسن دیده میشود. رابطه سوسن با گل، لاله، سرو، آزادی، چهره و عارض، نرگس، زبان، بو، ده زبانی، خاموشی، آزادگی، سنبل، یاسمن، بنفشه، نسرین، تازگی، بندگی و سیر و... در شعر آنان به ترتیب، بیشترین بسامد را دارد. مولوی، امیر معزی، حسن غزنوی، قطران، فرخی و جامی بیشترین تصاویر ابتکاری را از سوسن پدید آوردهاند. همچنین رابطه سوسن با اوصاف و اعمال انسانی (50 درصد) و عناصر طبیعت (5/15 درصد) پر بسامدتر از سایر موضوعات است.
https://jls.qom.ac.ir/article_2156_6f3f85ac831c6ddcca5fb3c8787c5f72.pdf
2022-09-23
291
326
10.22091/jls.2022.6129.1270
سوسن
تصویر
تصاویر ابتکاری
تصاویر تقلیدی
شعر فارسی
علیرضا
نبی لو
dr.ar_nabiloo@yahoo.com
1
استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه قم، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
اسکلتن، رابین. (1375). حکایت شعر. ترجمة مهرانگیز اوحدی. تهران: میترا.
1
اعتصامی، پروین. (1384). دیوان اشعار. به اهتمام حسن برازان. تهران: سنبله.
2
امیرخسرو دهلوی.(1362). دیوان اشعار. به اهتمام سعید نفیسی. تهران: جاویدان.
3
انوری، علی. (1376). دیوان اشعار. به اهتمام محمّدتقی مدرّس رضوی. چاپ پنجم. تهران: علمی و فرهنگی.
4
اوحدی مراغهای. (1375). دیوان اشعار. به اهتمام سعید نفیسی. چاپ دوّم. تهران: امیرکبیر.
5
براهنی، رضا. (1380). طلا در مس. تهران: زریاب.
6
بهار، محمّدتقی. (1358). دیوان اشعار. چاپ چهارم. تهران: امیرکبیر.
7
بیدل، عبدالقادر. (1384). دیوان اشعار. به اهتمام خلیلالله خلیلی. تهران: سیمای دانش.
8
بیلقانی، مجیر. (1358). دیوان اشعار. به اهتمام محمّد آبادی. تبریز: مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
9
پورنامداریان، تقی. (1381). سفر در مه. تهران: نگاه.
10
جامی، عبدالرّحمن. (1366). هفت اورنگ. به اهتمام مرتضی مدرّس. چاپ دوم. تهران: سعدی.
11
حافظ. (1369). دیوان اشعار. به اهتمام خطیب رهبر. چاپ ششم. تهران: صفی علیشاه.
12
خاقانی، بدیل. (1374). دیوان اشعار. به اهتمام ضیاءالدّین سجّادی. چاپ پنجم. تهران: زوّار.
13
خواجوی کرمانی، محمود. (1374). دیوان. به اهتمام احمد سهیلی. چاپ سوّم. تهران: پاژنگ و مرکز کرمان شناسی.
14
خیّام، عمر. (1373). رباعیات. به اهتمام محمّدعلی فروغی و قاسم غنی. چاپ دوّم. تهران: اساطیر.
15
رودکی، ابوعبدالله. (1382). دیوان اشعار. به اهتمام سید نفیسی. چاپ چهارم. تهران: امیرکبیر.
16
رونی، ابوالفرج. (1347). دیوان اشعار. به اهتمام محمود مهدوی دامغانی. چاپ اول. مشهد: باستان.
17
ساوجی، سلمان. (1367). دیوان اشعار. به اهتمام منصور شفق. چاپ دوم. تهران: صفی علیشاه.
18
سعدی، عبدالله. (1365). کلیات. به اهتمام محمّدعلی فروغی. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر.
19
سنایی، مجدود. (1369). حدیقه الحقیقه. به کوشش مدرّس رضوی. چاپ چهارم. تهران: دانشگاه تهران.
20
سنایی، مجدود. (1362). دیوان اشعار. به کوشش مدرّس رضوی. چاپ سوم. تهران: سنایی.
21
سیف فرغانی، محمّد. (1364). دیوان اشعار. به اهتمام ذبیحالله صفا. چاپ دوم. تهران: فردوسی.
22
شفیعیکدکنی، محمّدرضا. (1369). «تکامل یک تصویر». دانشکده ادبیات مشهد. سال 23. شمارة 3 و4. صص 384 تا390.
23
شفیعیکدکنی، محمّدرضا. (1372). صورخیال در شعر فارسی. چاپ پنجم. تهران: آگاه.
24
صائب، محمّدعلی. (1367 تا 1371). دیوان. به اهتمام محمّد قهرمان. تهران: علمی و فرهنگی.
25
عبید زاکانی، عبیدالله. (1379). کلّیات. به اهتمام پرویز اتابکی. تهران: زوار.
26
عراقی، ابراهیم. (1368). دیوان. به اهتمام سعید نفیسی. چاپ پنجم. تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
27
عطّار، فریدالدین محمّد. (1371). دیوان اشعار. به اهتمام تقی تفضّلی. چاپ ششم. تهران: علمی و فرهنگی.
28
عمعق بخاری، شهابالدین. (1399). دیوان اشعار. به اهتمام سعید نفیسی. تهران: فروغی.
29
عنصری، ابوالقاسم حسن. (1366). دیوان اشعار. به اهتمام محمّد دبیرسیاقی. چاپ دوّم. تهران: سنایی.
30
غزنوی، سیّد حسن. (1362). دیوان اشعار. به اهتمام محمّدتقی مدرّس رضوی. چاپ دوّم. تهران: اساطیر.
31
فرّخی سیستانی، علی. (1380). دیوان اشعار. به اهتمام محمّد دبیرسیاقی. چاپ ششم. تهران: زوّار.
32
فرّخی یزدی، محمّد. (1382). دیوان. به اهتمام حسین مکی. چاپ سیزدهم. تهران: امیرکبیر.
33
فردوسی، ابوالقاسم. (1965م). شاهنامه. چاپ مسکو.
34
قاآنی، حبیبالله. (1380). دیوان اشعار. به اهتمام امیرحسین صانعی. تهران: نگاه.
35
قطران تبریزی، ابومنصور. (1333). دیوان اشعار. به اهتمام محمّد نخجوانی. تبریز: کتاب فروشی تهران.
36
قوامی رازی، بدرالدّین. (1334). دیوان. به اهتمام میرجلالالدین حسینی. تهران: چاپخانه سپهر.
37
کسایی، ابوالحسن. (1370). کسایی مروزی. به اهتمام محمّدامین ریاحی. چاپ سوّم. تهران: توس.
38
محتشم، کمالالدّین علی. (1376). دیوان. به اهتمام محمّدعلی گرگانی. چاپ پنجم. تهران: سنایی.
39
مختاری، عثمان. (1336). دیوان اشعار. به اهتمام رکنالدّین همایون فرخ. چاپ اوّل. تهران: علمی.
40
مسعود سعد سلمان. (1374). دیوان اشعار. به اهتمام پرویز بابایی. تهران: نگاه.
41
معزّی، ابوعبدالله محمّد. (1318). دیوان. به اهتمام عباس اقبال. تهران: کتاب فروشی اسلامیّه.
42
منوچهری دامغانی، احمد. (1375). دیوان اشعار. به اهتمام محمّد دبیرسیاقی. چاپ دوّم. تهران: زوّار.
43
مولوی، محمّد. (1355). کلّیات شمس. به اهتمام بدیعالزّمان فروزانفر. چاپ دوّم. تهران: امیرکبیر.
44
مولوی، محمّد. (1378). مثنوی معنوی. به اهتمام عبدالکریم سروش. چاپ پنجم. تهران: علمی و فرهنگی.
45
ناصرخسرو. (1384). دیوان اشعار. تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقّق. چاپ ششم. تهران: دانشگاه تهران.
46
نبیلو، علیرضا. (1388). «بررسی و تحلیل بسامد تصاویر لاله در شعر فارسی». نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. دورۀ جدید. شمارۀ 26. صص327 تا 347.
47
نشاط، عبدالوهّاب. (1379). دیوان اشعار. به اهتمام حسین نخعی. چاپ سوّم. تهران: گل آرا.
48
نظامی، الیاس. (1384). کلیات اشعار. تصحیح وحید دستگردی. چاپ پنجم. تهران: نگاه.
49
وحشی بافقی، محمّد. (1339). دیوان اشعار. به اهتمام حسین نخعی. تهران: امیرکبیر.
50
ORIGINAL_ARTICLE
تقابلهای دوگانه و معنایی در ساختار بلاغی و نحوی کلام سعدی
بررسی مبحث تقابلهای دوگانه در آثار ادبی و هنری به جهت درک و دریافت بهتر و عمیقتری از این آثار، امروزه مورد توجه زبانشناسان و روایتشناسان معاصر قرار گرفته است. در این پژوهش با نگاهی به آثار و اندیشههای سعدی، به بررسی تقابلهای دوگانه یا زوجهای متقابل به عنوان یکی از ارکان و عناصر محوری در مؤلفههایی که سعدی به بیان مضامین و درونمایههای مرتبط با بهداشت و سلامت روان پرداخته است، توجه نمودهایم. با توجه به ماهیت مؤلفههای مورد مطالعه در این جستار، پارادایم پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و روش بازنمایی، از طریق تحلیل محتوای کیفی صورت گرفته است. میدان مورد مطالعه و محدودة پژوهش حاضر که از طریق نمونهگیری هدفمند از آثار سعدی انتخاب شده، بر اساس اصل بسندگی کفایت شواهد، تعیین گردیده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که تقابل واژگان با بار معنایی متقابل و متضاد، بخش قابل توجهی از اشعار و نوشتههای سعدی را دربرمیگیرد. با نگاهی ساختارگرایانه به نمونههای مورد بررسی درمییابیم که این نشانهها تبیین حقیقی و عینی از راهکارهای عملی در کسب آرامش و آسایش روحی را بر اساس آموزههای اخلاقی، عرفانی و تعلیمی از جهت هنری و معنیشناسی مورد توجه قرار میدهد و در قالب تقابلهای معنایی، ضمنی، ساختاری در واحد جمله و تقابلهای ادبی در کلام سعدی ارائه شده است.
https://jls.qom.ac.ir/article_2373_94c2d15c8cbe99656a50e67689defdcc.pdf
2022-09-23
327
351
10.22091/jls.2023.8685.1443
سعدی
تقابل دوگانه
تقابل معنایی
بلاغت
بدیع
سکینه
یگانه
s.yeganeh171@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان، گرگان، ایران
AUTHOR
محمدعلی
خالدیان
khaledyan344@gmail.com
2
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان، گرگان، ایران
LEAD_AUTHOR
کبری
نودهی
koobranodehi@gmail.com
3
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان، گرگان، ایران
AUTHOR
برتنس، هانس. (1384). مبانی نظریه ادبی. ترجمه محمّدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
1
پیرانی، منصور. (1392). «نگاهی به شعر حافظ با رویکرد روانشناسی مثبتنگر مارتین سلیگمن». هفتمین همایش پژوهشهای زبان و ادب فارسی. تهران. شماره جلد 4. صص: 357-338.
2
چهری، طاهره؛ سالمیان، غلامرضا و سهیل یاری گلدره. (1392). «تحلیل تقابل و تضادهای واژگانی در شعر سنایی». پژوهشهای ادب عرفانی (گوهر گویا). سال هفتم. پیاپی 45. صص: 158-141.
3
رضوانیان، قدسیه. (1388). «خوانش گلستان سعدی براساس نظریه تقابل های دوگانه». نشریه ادب فارسی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. دوره 1. شمارة 2. صص: 135-123.
4
ساکیان، زهره و نجمه نظری. (1400). «ای مجلسیان راه خرابات کدام است؟، هنر تقابل در غزل سعدی». مطالعات زبانی و بلاغی. دورة 12. شمارة 26. صص: 260-232.
5
سرحدی، فاطمه و جواد مهربان. (1399). «بررسی تقابلهای دوگانه در مثنویهای عاشقانه لیلی و مجنون و خسرو و شیرین نظامی». زیباییشناسی ادبی. سال هجدهم. شماره 144. صص: 38-10.
6
سعدی، مصلحالدین. (1371). کلیات. به تصحیح و توضیح محمّدعلی فروغی. تهران: طهوری. سعدی، مصلحالدین. (1389). کلیات. به تصحیح محمّدعلی فروغی. تهران: امیرکبیر.
7
سلیگمن، مارتین. (1397). شادمانی درونی، روانشناسی مثبتگرا در خدمت خشنودی پایدار. ترجمة مصطفی تبریزی، رامین کریمی و علی نیلوفری. تهران: دانژه.
8
شنبهای، رقیه. (1390). «جبر و اختیار از دیدگاه تقابلهای دوگانه: سبک خاص سعدی در گلستان». فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی. دورة 3. شمارة 8. صص: 212-194.
9
شولتز، پی. دوان و سیدنی آلن شولتز. (1379). نظریههای شخصیت. ترجمه یحیی سیدمحمّدی. تهران: ویرایش.
10
شولتس، دوان. (1369). روانشناسی کمال. ترجمة گیتی خوشدل. تهران: نو.
11
صفوی، کورش. ( 1387). درآمدی بر معنیشناسی. تهران: سورة مهر.
12
طالبیان، یحیی و همکاران. (1388). «تقابلهای دوتایی در شعر احمدرضا احمدی». پژوهشنامه ادب عرفانی (گوهر گویا). سال 3. شمارة 4. صص: 34-21.
13
عقدایی، تورج. (1393). روانشناسی کمال در مثنوی. تهران: دستان.
14
غیاثی، محمّد تقی. (1382). نقد روانشناختی متن ادبی. تهران: آگاه.
15
کالر، جاناتان. (1382). بوطیقای ساختارگرا. ترجمه کوروش صفوی. تهران: مینوی خرد.
16
مارتینه، آندره. (1380). تراز دگرگونیهای آوایی. ترجمه هرمز میلانیان. تهران: هرمس.
17
مقدادی، بهرام. (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر. تهران: فکر روز.
18
موحد، ضیاء. (1378). سعدی. تهران: طرح نو.
19
هورنای، کارن. (1384). تضادهای درونی ما. ترجمة محمّد جفر مصفا. تهران: بهجت.
20
Erikson. E. (1975). Life History and historical Moment. Newyork. Norton.
21
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهی به ترفند ایهام در مثنوی شیرین و فرهاد سلیمی جرونی
سلیمی جرونی از شاعران مثنوی سُرای قرن نهم و از پیروان خوش ذوق نظامی گنجوی است؛ اشعارش سرشار از صنایعِ معنوی و زیبایی های بدیعی است؛ ایهام از جمله صنایعِ معنوی و از ابزار هنجارگریزی در کلام است که سهم بسزایی در تصویرسازی و آرایشِ کلام سلیمی دارد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی می کوشد به بررسی این شگرد هنری در مثنوی شیرین و فرهاد سلیمی پرداخته و توانایی شاعر را در این زمینه نمودار سازد. نتایج پژوهش نشان می دهد از مجموع 697 مورد از انواع ایهام، ایهام تناسب با 338 مورد و فراوانی 5/48 درصد، بیش-ترین بسامد را دارد؛ چراکه شاعر گنجینۀ لغات و عرصۀ فراختری در اختیار دارد. ذمّ شبیه به مدح با فراوانی صفر، بسامدی ندارد؛ زیرا این صنعت با روحیه عاشق-پیشۀ سلیمی سازگاری نداشته است. انتخاب واژگان ایهامی در محور هم نشینی و جانشینی بسیار هنرمندانه است؛ به گونه ای که تغییر هر یک از اجزای ابیات، باعث اختلال در کلام می شود. وی کوشیده است با استفاده از واژگان مربوط به برخی مواد خوشبو، میوه جات، بیماری ها، اصطلاحات تقویمی، نباتات، صفات تفضیل، افعال، حروف اضافه، ضمایر و شکستن پیوند واژگان بسیط در زمینۀ انواع ایهام، نوآوری کند. به نظر می رسد سلیمی با استفادۀ آگاهانه از انواع ایهام در کنار صنایعی چون: تشخیص، جناس، تضاد، کنایه، تکرار، حس آمیزی، تشبیه تفضیل و تلمیح، این صنعت را در خدمت تصویرسازی و چندمعنایی ساختن کلام، جهت جلب توجه مخاطب قرار داده که این امر به نوبۀ خود بر مضامین شاعرانه و عاطفی شعر وی تأثیر گذاشته است.
https://jls.qom.ac.ir/article_2371_f7d3a4c3e8f5d7dbed8651966652a5d1.pdf
2022-09-23
353
384
10.22091/jls.2023.8604.1434
سلیمی جرونی
مثنوی شیرین و فرهاد
ایهام
بدیع معنوی
بلاغت
ایوب
امیدی
ayoobomidi@yahoo.com
1
دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید بهشتی و مدرس دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
علی اکبر
کمالی نهاد
alikamali_1386@yahoo.com
2
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
AUTHOR
آقاسردار، نجفقلی میرزا. (1362). درّۀ نجفی. تصحیح حسین آهی. تهران: فروغی.
1
احمدنژاد، کامل. (1372). فنون ادبی. تهران: پایا.
2
ادیمی، حامد و مهدی حیدری. (1398). «توصیف و تصویرگری در مثنوی سلیمی». سومین کنفرانس ملی تحقیق در علوم انسانی. تهران. صص: 340-321.
3
تقوی، نصرالله. (1370). هنجار گفتار. تهران: مجلس.
4
حسینیمقدم، اسماء و همکاران. (1399). «عشق و عرفان؛ تحلیل گشتاری و دگرگونی شخصیّتها از خسرو و شیرین نظامی تا شیرین و فرهاد سلیمی». نقد ادبی. شمارة 52. صص: 110-65.
5
خرقانی، حسن. (1389). «ایهام و آرایههای ایهامآمیز در قرآن». آموزههای قرآنی. شمارۀ 12. صص: 49-23.
6
راستگو، سیدمحمّد. (1370). «ایهام در شعر فارسی». معارف. شمارۀ 1. صص: 83-37.
7
رامی تبریزی، شرفالدین حسن. (1385). حدائق الحدایق. تصحیح محمّدکاظم امام. چاپ دوّم. تهران: دانشگاه تهران.
8
رجایی، محمّد خلیل. (1359). معالم البلاغه. چاپ سوم. شیراز: دانشگاه شیراز.
9
سبزعلیپور، جهاندوست. (1389). «فهمی از رندیهای حافظ». بوستان ادب. شمارۀ 4. صص: 146-127.
10
سلیمی جرونی. (1382). مثنوی شیرین و فرهاد. تصحیح نجف جوکار. تهران: میراث مکتوب.
11
شفیعیکدکنی، محمّدرضا. (1373). موسیقی شعر. چاپ چهارم. تهران: آگاه.
12
شمس قیس. (1360). المعجم. تصحیح محمّد قزوینی. چاپ سوم. تهران: زوار.
13
شمیسا، سیروس. (1386). نگاهی تازه به بدیع. چاپ دوم. تهران: میترا.
14
صادقیان، محمّدعلی. (1388). زیور سخن. چاپ دوم. یزد: دانشگاه یزد.
15
طاهری، حمید. (1389). «رویکردی به ایهام در غزلیات حافظ». ادب و زبان. شمارة 28. صص: 137-113.
16
غنیپور ملکشاه، احمد. (1384). «حافظ و ایهام». نامة پارسی. شمارۀ 1. صص: 115-99.
17
غنیپور ملکشاه، احمد. (1390). «سبک سعدی در ایهامسازی». بهار ادب. شمارۀ 2. صص: 89-75.
18
کزازی، جلالالدین. (1373). زیباشناسی سخن پارسی. تهران: مرکز.
19
کزازی، میرجلال الدین. (1382). «گنجه در جرون». آیینۀ میراث. شمارۀ 3. صص: 156-138.
20
گرکانی، محمّدحسین شمس العلماء. (1377). ابدع البدایع. به اهتمام حسین جعفری. تبریز: احرار.
21
نقوی، حسامالدین. (1392). «اندیشۀ ایرانشهری در مثنوی شیرین و فرهاد سلیمی». پژوهشگاه فرهنگی هرمزگان. شمارة 5. صص: 44-25.
22
نوروزی، جهانبخش. (1372). زیورهای سخن و گونههای شعر پارسی. شیراز: راهگشا.
23
هاوکس، ترنس. (1394). ساختارگرایی و نشانهشناسی. ترجمۀ مجتبی پُردل. تهران: ترانه.
24
همایی، جلالالدین. (1364). فنون بلاغت و صناعات ادبی. 2 جلد. تهران: توس.
25
وحیدیانکامیار، تقی. (1383). بدیع از دیدگاه زیباییشناسی. تهران: سمت.
26
وطواط، رشیدالدین. (1362). حدایق السحر. تصحیح عباس اقبال. تهران: طهوری.
27