حمید جعفری قریه علی
چکیده
خاطره نوشته‌‌ها از ماندگارترین نمونه‌‌های روایی آثار دفاع مقدس هستند که گزارش‌‌های صادقانه‌‌ای از رخدادهای هشت سال نبرد را به تصویر می‌‌کشند. کتاب «لشکر خوبان» تألیف معصومه سپهری از جملۀ این آثار است. این خاطره نوشته، روایتی از رزمنده‌‌ای است که سال‌ها در واحد اطلاعات لشکر 31 عاشورا رشادت می‌‌کند. «لشکر خوبان» ...
بیشتر
خاطره نوشته‌‌ها از ماندگارترین نمونه‌‌های روایی آثار دفاع مقدس هستند که گزارش‌‌های صادقانه‌‌ای از رخدادهای هشت سال نبرد را به تصویر می‌‌کشند. کتاب «لشکر خوبان» تألیف معصومه سپهری از جملۀ این آثار است. این خاطره نوشته، روایتی از رزمنده‌‌ای است که سال‌ها در واحد اطلاعات لشکر 31 عاشورا رشادت می‌‌کند. «لشکر خوبان» گزارش‌‌هایی از عملیات‌‌های والفجر مقدّماتی، بدر، والفجر 8، کربلای 4 و 5، بیت المقدس 2 و 3 و مرصاد را روایت می‌‌کند. با توجّه به این‌‌که خاطرات از زبان یکی از نیروهای اطلاعاتی بازگو می‌‌شود، حقایقی روشن را از چگونگی این عملیات‌‌ها در اختیار مخاطب قرار می‌‌دهد. این اثر در کنار چنین گزارش‌‌هایی، از نثری شیوا همراه با چاشنی طنز بهره می‌‌برد که عامل دیگری در موفّقیت آن به حساب می‌‌آید. این پژوهش به شیوۀ توصیفی-تحلیلی، عناصر و گزاره‌‌های دستوری جانشین‌‌‌شونده‌‌ای را بررسی می‌‌کند که با هدف گسترش معنا در متن به خدمت گرفته شده‌‌اند. جانشین‌‌شونده‌‌ها عناصر و ساخت‌‌هایی از زبان هستند که در جای عناصر و ساخت‌‌های دیگر می‌‌نشینند و در فرایند انتقال معنا و پیام، مفاهیم جدیدی را با چاشنی طنز، تأکید و گاه تصویرآفرینی القا می‌‌کنند. این نو‌‌آفرینی‌‌ها به برجسته‌‌سازی منجر می‌‌شود. در کتاب لشکر خوبان جانشین‌‌شونده‌‌ها دو وظیفۀ عمده را بر عهده دارند: 1. بار عاطفی و گفتمان حاکم بر متن را تقویت می‌‌کنند و در القای جهان‌‌بینی مذهبی، یاریگر خاطره نویس هستند؛ 2. موجب گسترش حوزۀ زبان می‌‌شوند و همین موضوع عامل تنوّع واژگانی و سازه‌‌های دستوری می‌‌شود و به شیوایی متن کمک می‌‌کند.
