آرزو پوریزدانپناه کرمانی؛ زینب شیخ حسینی
چکیده
«شعر علوی» یکی از شاخه‌‌های اصلی شعر آیینی به‌‌شمار می‌‌آید که تاکنون مورد بررسی همه‌‌جانبه و علمی قرار نگرفته و در اندک پژوهش‌‌های انجام‌‌شده در این زمینه بیشتر به محتوا و درون‌‌مایة آن پرداخته شده‌‌است. رسالت دینی و کارکرد مذهبی این اشعار در گرو تأثیرگذاری عمیق این اشعار در مخاطب است. موسیقی یکی از عناصر سازندة ...
بیشتر
«شعر علوی» یکی از شاخه‌‌های اصلی شعر آیینی به‌‌شمار می‌‌آید که تاکنون مورد بررسی همه‌‌جانبه و علمی قرار نگرفته و در اندک پژوهش‌‌های انجام‌‌شده در این زمینه بیشتر به محتوا و درون‌‌مایة آن پرداخته شده‌‌است. رسالت دینی و کارکرد مذهبی این اشعار در گرو تأثیرگذاری عمیق این اشعار در مخاطب است. موسیقی یکی از عناصر سازندة شعر است که نقش مهمّی در زیباسازی کلام و تأثیر آن بر مخاطب دارد. در این جستار، سطوح چهارگانة موسیقی (بیرونی، کناری، درونی و معنوی) با روش توصیفی ـ تحلیلی در 3 مجموعه شعر علوی و در مجموع 158 شعر بررسی‌‌شده‌‌است. بررسی عناصر موسیقایی در این اشعار، حکایت از ارتباطی دوسویه میان موسیقی و محتوای این اشعار دارد. موسیقی در این اشعار، کمک شایانی به القای مفاهیم و معانی مورد نظر شاعران کرده و در مقابل درون‌‌مایه و محتوای این اشعار به موسیقی آن جهت داده‌‌است. برجستگی و قوّت موسیقی در دو سطح بیرونی و کناری، بی‌‌فروغ بودن موسیقی درونی و معنوی و در حاشیه قرارگرفتن آن، استفاده از اوزان جویباری و شفّاف و توجّه به مضمون و محتوا در انتخاب وزن، گرایش به اوزان ساده و بی‌‌تکلّف، تنوّع وزنی، استفاده از قافیه‌‌ها و ردیف‌‌های مرتبط با موضوع و بهره‌‌گیری دو سویه از آن‌‌ها (کارکرد موسیقایی و انتقال معنا)، به کارگیری صنایع لفظی (تکرار، جناس و موازنه) و صنایع معنوی (تلمیح، مراعات‌‌النظیر و تضاد) از دیگر یافته‌‌های این پژوهش است.
