تحلیل تصاویر مستقل در شعر احمد شاملو

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی

2 دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر

چکیده

در این مقاله تلاش شده است که در تحلیل فرآیند تصویر، بر نقش تصور تکیه شود. با حفظ ماهیت نظری تصویر، ساختاری با عناوین تصویر مرکزی، ابزار تصویر، لحن تصویر، کارکرد تصویر و ذهنیت تصویری متن برای آن در نظر گرفته شده است. آنگاه انواع تصویر از دید سطح و عمق، ایستایی و یویایی، نقاشیک و سینمایی، باز و گسترده ، محدود و بسته و تصاویر مستقل و وابسته معرفی می گردد. تصویری که در مجموع عناصر سازنده آن ماهیت انحصاری و ویژگی خوداتکایی دارد به طوری که در بیرون از فضای شعر کاربرد داشته باشد "مستقل" نام می­گیرد. شکل­گیری و کاربرد تصاویر مستقل را در شعر شاملو می توان متأثر از نقش و تأثیر شیوه­ بیان ادبی حاکم، جریان و گرایش زبانی و گفتمان دانست. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. جامعه­ آماری تحقیق شامل بررسی 100 شعر شاملو است که با معیار کوتاه و تصویری بودن انتخاب شده است. نتایج تحقیق بیانگر تأثیر عوامل مذکور در استقلال تصاویر است. بیان کنایی و مجازی، به عنوان شیوه­ بارز بیان ادبی در شعر احمد شاملو به کار رفته­است. جریان زبانی و تأثیر آن بر تصاویر مستقل، وجهه­ اجتماعی احمد شاملو را به عنوان شاعر اجتماعی نمایان می­کند و گفتمان­های سیاسی و اجتماعی، گفتمان­های غالب موثر در شکل­گیری تصاویر مستقل شعر شاملو است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Independent Images in Shamlu’s Poetry

نویسندگان [English]

  • zohreh Saremi 1
  • farhad tahmasbi 2
1 PhD candidate, Islamic Azad University
2 Associate professor, Islamic Azad University, Islamshahr Branch
چکیده [English]

This study aims to analyze the image-making process by focusing on the role of imagination. Maintaining the subjective nature of the image, we consider a structure for it, under titles such as the central image, the image tool, the image expression and function, and mental image of the text. Then, different kinds of images are presented in terms of surface and depth, statics, dynamism, painting, cinematic, openness, wideness, limited and close up, and independence. Overall, an image is called “independent” when its elements have an exclusive nature and independent properties in such a way that they can function apart from the poetry. It can be said that the formation and application of independent images in Shamlu’s poetry were influenced by the ruling literary expression, and language and discourse flows and orientation of the time. The research method in the present study is descriptive-analytical methodology. The sample texts include Shamlu’s one hundred poems. The main criteria for the section of the sample were that they should be brief and have imagery. The results show that the aforementioned factors had a significant effect on the independence of the images. Allusive and figurative expressions served as the main literary expression in Shamlu’s poetry. Language flows and its effects on independent images indicates Shamlu’s social status as a social poet; and social-political discourse had dominant roles in the formation of independent images of Shamlu’s poems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shamlu
  • image
  • independent image
  • language flow
  • literary expression
  • discourse
  1. کتابنامه

    1. آزاد، م.(1378). گل باغ آشنایی. تهران: نشر علم.
    2. آقاگل زاده، فردوس. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
    3. ابتهاج، هوشنگ. (1386). آینه در آینه. چاپ سیزدهم. تهران: چشمه.
    4. ابن‌طباطبا العلوی، محمد بن احمد. (1982). عیارالشعر. الطبعه الاولی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    5. احمدی، بابک. (1389). از نشانه‌های تصویری تا متن. چاپ دهم .تهران: مرکز.
    6. اخوان ثالث، مهدی. (1386). زمستان.چاپ بیست و چهارم. تهران: زمستان.
    7. ارسطو. (1387). فن شعر. ترجمه‌ عبدالحسین زرین‌کوب. چاپ ششم. تهران: امیرکبیر.
    8. الجاحظ، ابوعثمان عمرو بن بحر (255ق). (1389). الحیوان. عبدالسلام هارون. مصر: المطبعه الاولی البابی الحلبی. الجزء .
    9. الرازی. شمس‌الدین محمد قیس.(1387). المعجم فی معاییر الاشعار العجم تصحیح علامه قزوینی. تهران: زوار.
    10. العسگری، ابوهلال حسن ابن عبدالله بن سهل (395ق). (2006). الصناعتین. تحقیق علی محمد البجاوی و محمد ابوالفضل ابراهیم. الطبعه الاولی. بیروت: المکتبه العصریه.
    11. بارت، رولان. (1390). پیام عکس. ترجمه‌ راز گلستانی‌فرد. چاپ دوم .تهران: مرکز.
    12. براهنی، رضا. (1371). طلا در مس. تهران: [؟].
    13. تاجیک، محمدرضا. (1382). "گفتمان، سیاست، اجتماع". فصلنامه گفتمان. سال 3 (8). تابستان. صص51- 65.
    14. جرجانی، عبدالقاهر. (1389). اسرارالبلاغه. ترجمه‌ جلیل تجلیل. چاپ پنجم .تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    15. حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدین محمد. ( 1384). دیوان حافظ. به اهتمام محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی. چاپ نهم. تهران: زوار.
    16. "حس".  (1376). در دانشنامه تشیع. ج 6.  زیر نظر غلامعلی حدادعادل. تهران: نشر شهید سعید محبی.
    17. داد، سیما. (1387). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ چهارم  .تهران: مروارید.
    18. دادبه، اصغر. (1375). "تصور". در دانشنامه تشیع. ج 4. زیر نظر غلامعلی حدادعادل. تهران: نشر شهید سعید محبی.
    19. ----------. (1367)."عالم خیال و خیال معشوق".  کیهان فرهنگی . سال 5 (2)، اردیبهشت. صص 8- 11.
    20. رحمانی، نصرت. (1374). آوازی در فرجام. تهران: نشر علم.
    21. سپهری، سهراب. (1381). هشت کتاب. چاپ سی و دوم. تهران: طهوری.
    22. سعدی، شیخ مصلح‌الدین.( 1386). کلیات سعدی. به اهتمام محمدعلی فروغی. تهران: امیرکبیر.
    23. سلطانی، علی اصغر. ( 1387). "قدرت،گفتمان، زبان: ساز و کارهای جریان قدرت در جهوری اسلامی ایران. چاپ دوم تهران: نی.
    24. شاملو، احمد. (1389). مجموعه اشعار. چاپ نهم .تهران: نگاه.
    25. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1388). صور خیال در شعر فارسی. چاپ سیزدهم .تهران: آگه.
    26. فتوحی، محمود. ( 1389). بلاغت تصویر. چاپ دوم .تهران: سخن.
    27. ---------.(1381)."تصویرخیال".نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز. برگرفته از سایت www.sid.ir
    28. فردوسی، ابوالقاسم. (1385). شاهنامه فردوسی. تصحیح سعید حمیدیان. چاپ هشتم. تهران: قطره.
    29. کسرایی، سیاوش. (1386). گزینه اشعار سیاوش کسرایی. چاپ سوم. تهران: مروارید.
    30. کوک، جاناتان. (1388). "گفتمان". در دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر. ایرناریما مکاریک. مترجمان مهران مهاجر و محمد نبوی. چاپ سوم. تهران: آگه.
    31. لنگرودی، شمس. (1388). لب‌خوانی‌های قزل‌آلای من. تهران: موسسۀانتشاراتی آهنگ دیگر.
    32. ------------. (1387).  مجموعه اشعار. تهران: نگاه.
    33. محمدزاده، رضا. ( 1388). "حس". در دانشنامه جهان اسلام. تهران. ج 13. تهران:  بنیاد دایره‌المعارف اسلامی.
    34. نجف زاده، مهدی. (1382)."گفتمان: از صورت بندی دانایی تا امر سیاسی". فصلنامه گفتمان. سال 3 (7) بهار. صص14-48.
    35. نوری علاء، اسماعیل. (1348).صور و اسباب در شعر امروز. تهران: چاپ افست.
    36. نیستانی، منوچهر.(1386). گزینه اشعارمنوچهر نیستانی. چاپ سوم. تهران: مروارید.
    37. وحدت، حمزه. (1354). هنر وصف در شاهنامه فردوسی. مشهد: انتشارات کتابفروشی باستان.
    38. یوشیج، نیما. (1383). [ نام مستعار علی اسفندیاری]. مجموعه اشعار. چاپ ششم . تهران: نگاه.
    39. برای اطلاع بیشتر از بحث  انواع تصویر به منبع زیر مراجعه نمایید:
    40. صارمی، زهره و طهماسبی، فرهاد. (1393). " بررسی تصویر و معرفی انواع آن در شعر احمد شاملو" . نشریه علمی - پژوهشی پژوهش های ادبی. (44)، تابستان. صص 107- 136.
CAPTCHA Image