بازخوانی مفهوم «آل» در مثنوی با تأکید بر نظریۀ افق معنایی گادامر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه خوارزمی

10.22091/jls.2020.5040.1214

چکیده

 
در شرح بیت: «دست‌ها ببریده اصحاب شمال / وانمایم رنگ‌‌کفر و رنگ آل»، مولوی‌پژوهان برداشت‌های متفاوتی از اصطلاح «آل» داشته‌اند که می‌توان آنها را به دو گروه تقسیم کرد: گروهی معتقدند که منظور مولانا از واژة «آل»، خاندان پیامبر(ص) است و گروه دیگر بر این باورند که مولوی در این بیت به موجود وهمی و ترسناک «آل» اشاره دارد. از آن‌‌جایی که افق‌‌ معنایی یکی از مؤلّفه‌های است که می‌‌تواند در شکل‌‌گیری و تکمیلِ معنای یک اصطلاح، بیت و حتّی یک اثر نفش‌‌آفرینی کند، بهره‌‌مندی از نظریۀ افق معناییِ گادامر می‌‌تواند روش مناسبی برای بازخوانیِ مفهوم «آل» باشد. هدف مقالۀ حاضر این است که از طریق این نظریه، معنای کلمۀ «آل» را در این بیت شناسایی کند. این پژوهش با بهره‌‌مندی از نظریۀ افق معنایی و نقش فرهنگ بومی در جهانِ زیست مؤلف، واژة آل را در بیت مذکور با روش میدانی بررسی‌‌کرده، سپس با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی یافته‌‌های خود را با دریافت شارحان مقایسه نموده‌‌‌است. ضمن ادای احترام به تلاش‌‌های علمی همۀ پژوهشگران پیشین، نتایج این تحقیق نشان می‌‌دهد شارحان محترم در برداشت‌‌های خود به تمام ابعادِ افقِ معناییِ مؤلف توجّه نکرده‌‌اند. از این‌‌رو برداشتِ آنها کامل به نظر نمی‌‌رسد؛ زیرا «آل» در فرهنگ مناطق آناتولی، عروس سیاه‌چرده و زشتی بوده که خانواده‌اش به نیرنگ و نفاق، شال سرخی را بر سرش انداخته و به‌‌گونه‌ای‌‌که سیاهیِ چهرة وی در زیر رنگ سرخ نمایان نمی‌‌شده، او را به خانة بخت می‌فرستادند. مولوی برای انتقال مفهوم زشتِ ریا و نفاق از این باور بومی در بیت مذکوراستفاده کرده‌‌است. این مفهوم از طریق افق معنایی گادامر به شکل معنا داری این بیت را زیبا و درک‌‌پذیر می‌‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Re-reading the meaning of “aal” inMathnawi based on Gadamer’s “horizon of interpretations”

نویسنده [English]

  • mohsen vesaghti jalal
PhD in Persian Literature, University of Kharazmi
چکیده [English]

Reading the line “The unbelievers’ hands are cut/ I will reveal the color of blasphemy  and hypocrisy”,  Rumi scholars have interpreted the word “aal” differently. These interpretations fall into two groups. The first group reads the word as the holy prophet’s Ahlolbayt (the holy prophet’s household members) while the second group take it as the mythological creature, aal. Being significant in forming and completing the meaning of a word, Gadamer’s Horizon of interpretations can be used as a useful tool to re-interpret the word aal . Using Gadamer’s  Horizon of interpretations  and realizing the significance of local culture in forming an author’s  world of being, the present article is going to analyze the word and compare the findings with those of the previous scholars’.  It is suggested that the previous researches have not paid attention to all the aspects of the horizon of interpretations. In Anatolian culture, “aal” is a black, ugly bride whose ugliness is hidden under a red scarf and is sent to her would-be husband’s home. To reveal the ugliness of hypocrisy, Rumi has used this local concept.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rumi
  • Mathnawi
  • Gadamer
  • Horizon of interpretations
  • Aal

مراجع

احمدی، بابک.(1390). ساختار و تأویل متن. چاپ چهاردهم. تهران: مرکز.
بارت، رولان.(1394). اس. زد.(s/z). ترجمۀ سپیده شکری پوری. تهران: افرا.
پادشاه، محمّد.(1363). فرهنگ جامع فارسی(آنندراج). به اهتمام محمّد دبیر سیاقی. جلد اوّل. چاپ دوم. تهران: خیام.
تبریزی، شمس‌‌الدین محمّد بن ملک‌‌داد.(1349). مقالات شمس. تصحیح احمد خوشنویس(عماد). تهران: موسسۀ مطبوعاتی عطایی.
جعفری، محمّدتقی.(1373). تفسیر، نقد و تحلیل مثنوی معنوی. جلد دوم.  تهران: اسلامی.
دهخدا، علی‌اکبر.(1342). لغت‌‌نامه. زیر نظر محمّد معین و جعفر شهیدی. تهران: دانشگاه تهران.
رشیدیان، عبدالکریم.(1384). هوسرل در متن و آثارش. تهران: نی.
روحانی، رضا.(1384). «آراء مولانا درباره ارتباط متن با نویسنده». مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی دانشگاه تربیّت معلم. سال دوم. شماره  5 و6. صص: 54-33.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین.(1378). سرّ نی، نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوی. جلد2. چاپ هفتم. تهران: علمی.
زمانی، کریم.(1385). شرح جامع مثنوی معنوی. دفتر اول. تهران: اطلاعات.
سبزیان، سعید.(1384). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: رهنما.
سمیعی، احمد.(1389). نگارش و ویرایش. چاپ 11. تهران: سمت.
شفیعی‌‌کدکنی، محمّدرضا.(1391). رستاخیز کلمات. تهران: سخن.
شهیدی، سیّد جعفر.( 1373). شرح مثنوی. جزء چهارم. تهران: علمی و فرهنگی.
شیرازی، شاه داعی‌‌الی‌‌الله.(1985). شرح مثنویِ معنوی. تصحیح محمّد رانجها. جلد یکم. اسلام آباد: مرکز تحقیقات ایران و پاکستان.
عرب‌‌صالحی، خدادوست.(1387). «گادامر و تاریخ‌‌مندی فهم». قبستان. سال 13. شمارۀ 49. صص: 164-137.
کربای، آنتونی.(1377). درآمدی بر هرمنوتیک مدرن. ترجمۀ بابک احمدی، مهران مهاجر و محمّد نبوی. تهران: مرکز.
گادامر، هانس گئورگ.(1385). «زیبایی‌‌شناسی و هرمنوتیک». ترجمۀ مجید اخگر. کتاب ماه هنر. شمارۀ 97 و 98. صص43-36.
گولپینارلی، عبدالباقی.(1374). شرح مثنوی. ترجمۀ توفیق سبحانی. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
معین، محمّد.(1382).  فرهنگ معین. جلد اول. تهران: زرین.
مولوی، جلال‌‌الدّین محمّد.(1383). مثنوی معنوی. تصحیح عبدالکریم سروش. چاپ هفتم. تهران: علمی و فرهنگی.
نجفی، ابوالحسن.(1378). فرهنگ فارسی عامیانه. جلد 1. تهران: نیلوفر.
نیکلسن، رینولدالین.(1384). شرح مثنوی معنوی. ترجمه و تعلیق حسن لاهوتی. چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
وارنکه، جورجیا.(1395). گادامر، هرمنوتیک، سنّت و عقل. ترجمۀ اصغر واعظی. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
واعظی، اصغر و فائزه فاضلی.(1390). «افق فهم در آیینۀ فهم». مجلۀ فلسفه. سال 39. شمارۀ 2. صص: 85-59.
هایدگر، مارتین.(1381). هستی و زمان. ترجمۀ سیاوش جمادی. تهران: ققنوس.  
Ersin, Saygın. (2011). Yedi Kartal Efsanes. İstanbul: Kap eve.
Gadamer,Hans Georg. (1994). Truth And Method. Second Revisd Edition Translated by Joel Weinsheimer and Donald G. Marshal. NEW YORK.
Gence, Safiye and Ali cin. (2011). Halk kulturu ve Edebiyati. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Pala, Iskender. (2011). Mevlana ,İstanbul, kapu.
Koletif. (1998). Buyuk Turkce Sozluk, İstanbul, Yayin eve.
Yagmur, Sinan. (2001). Tennure ve ateş. KONYA, kara kutu.
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش های دستوری و بلاغی
دوره 10، شماره 17
شهریور 1399
صفحه 325-351

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار