مظاهر سبحانی و نبوی شاه در پرتو جهان‌بینی استعاری ظل‌اللّهی در دیوان رشیدالدین وطواط

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

مربی گروه مطالعات میان‌فرهنگی دانشگاه ریکیو، توکیو، ژاپن

چکیده

در چند دهه اخیر اقسام اسنادهای مجازی و ساختارهای تشبیهی، فارغ از نقش زیبایی‌شناختی‌ محض‌شان از منظر نقش عمیق اجتماعی و فرهنگی‌ مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در مطالعات ادبی اسنادهای مجازی و ساختارهای تشبیهی که در این مقاله با عنوان عام «استعاره»‌ از آنها یاد خواهد شد، عموماً نقش زینتی صرف دارند و به عنوان یکی از مهم‌ترین صناعات بلاغی در نظر گرفته می‌شوند؛ باری، به نقش محوری استعاره در خلق نوعی ارتباط خاص برای القای جهان‌بینی مشخصی کمتر توجه شده‌است. در دهه‌های اخیر مطالعات بسیاری در رشته‌های مختلف نشان داده ‌است که استعاره یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که در طول تاریخ به وسیلة آن پدید‌ه‌ها در جهان به واقعیّت یا دانش برای انسان تبدیل شده‌اند. به باور این اندیشمندان، هر استعاره‌ای می‌تواند توصیف‌های متفاوتی از یک حقیقت ارائه ‌دهد. به عبارت دیگر، استعاره‌ها ادراک و تجربة انسان را به طرز خاصی تنظیم می‌کنند که نشان‌دهندة جهان‌بینی مشخصی نسبت به پدیده‌ای است. استعاره‌ها از این منظر بر پایة فرضیه‌‌ها و دیدگاه‌ها و ارزش‌گذاری‌های پنهان به وجود می‌آیند و جهان‌بینی خاصی را به مخاطب القا می‌کنند.‌‌ در این مقاله سعی شده‌است با تکیه بر نظریه‌های معاصر دربارة استعاره و با بررسی مظاهر سبحانی و نبوی شاه در دیوان رشیدالدین وطواط ـ شاعر صاحب‌نام قرن ششم هجری ـ، استعارة محوری این جهان‌بینی که مبنای توصیف‌های متنوّع و متفاوت اکثر قریب به اتفاق قصاید دیوان اوست تحلیل و بررسی شود و از این رهگذر شیوه‌های ارتباطی‌ای که وی تحت تأثیر استعارة مادر از آن بهره جسته‌است، مشخص شود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Divine and Prophetic Manifestations of King in the Light of Metaphorical Worldview of Zel Allah (God's Shadow) in Rashid al-Din Vatvat’s Poetry

نویسنده [English]

  • Mohammad Ahmadi
Lecturer of the Department of Intercultural Studies, Rikkyo University, Tokyo, Japan
چکیده [English]

In recent decades, there has been a growing interest to study a variety of figurative attributions and simile structures from the perspective of their profound social and cultural role, regardless of their mere aesthetic function. In literary studies, figurative attributions and simile structures which are commonly acknowledged as "metaphor" in this article, usually have mere ornamental function being considered as one of the most significant rhetorical devices, while the communicative function of metaphor for conveying a certain worldview is usually neglected. In recent decades, numerous research studies conducted in various fields have revealed that metaphor is one of the major means in history by which events in the world have been constructed as reality or knowledge for human being. The researches in the above studies hold that each metaphor can serve various manifestations of reality. In another words, metaphors can arrange human perception and experience so that they represent certain worldviews to the existing events. In this respect, metaphors are formed based on implicit assumptions, views, and values in order to convey and promote certain worldviews. Relying on contemporary theories on metaphor, it was attempted in this article to provide an extensive analysis of various divine and prophetic manifestations of king in Rashid al-Din Vatvat’s Divan to show the metaphorical basis of the diverse descriptions and qualifications of king in his poetry and to illustrate the communicative means used under the influence of the original metaphor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Metaphor
  • Vatvat
  • Zel Allah (God's Shadow)
  • God's Caliph
  • King
  • Communicative Analysis
  • Metaphorical Criticism
 
1. ابن‌عربی.(1410). رحمة من الرحمن فی تفسیر و اشارات القرآن. جمع و تألیف محمود محمود الغراب. دمشق: مطبعه الحضر.
2. اقبال‌آشتیانی، عباس.(1362). حدائق‌السحر فی دقایق الشعر. تهران: سنائی
3. بیهقی، ابوالفضل.(1356). تاریخ بیهقی. تصحیح علی‌اکبر فیّاض. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
4. پیرنیا، حسن؛ اقبال‌آشتیانی، عباس.(1380). تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه. جلد اول. تهران: خیام.
5. تتوی، احمدبن نصرالله و دیگران.(1382). تاریخ اَلفی. تصحیح غلامرضا طباطبایی‌مجد. جلد پنجم. تهران: علمی و فرهنگی.
6. تهانوی، محمّد بن علی.(1996م). کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. تصحیح علی دحروج. جلد دوم. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
7. جوینى، علاءالدین عطاملک.(1385). تاریخ جهانگشاى جوینى. تصحیح محمّد قزوینى. تهران: دنیاى کتاب.
8. خاقانی، بدیل بن علی.(1382). دیوان خاقانی شروانی. تصحیح ضیاءالدین سجادی. تهران: زوار.
9. دلیر، نیره.(1394). «بررسی سیر تطور کاربرد مفهوم «ظل الله» در دورة میانة تاریخ ایران بر اساس منابع تاریخ نویسی و اندرزنامه‌ای». نشریة مطالعات تاریخ اسلام. سال هفتم. شمارة 26. صص: 52- 33.
10. راوندی، محمّد بن علی بن سلیمان.(1364). راحه الصدور و آیه‌‌السرور در تاریخ آل سلجوق. تصحیح محمّد اقبال و مجتبی مینوی. تهران: امیرکبیر.
11. ریپکا، یان و دیگران.(1381). تاریخ ادبیات ایران از دوران باستان تا قاجاریه. ترجمة عیسی شهابی. تهران: علمی و فرهنگی. 
12. صفا، ذبیح‌الله.(1367). تاریخ ادبیّات در ایران. جلد دوم. تهران: فردوس.
13. عُتبى، ابى نصرمحمّد بن عبدالجبار.( 1424ق). تاریخ الیمینی. تصحیح احسان ذنون الثامرى. بیروت: دارالطلیعه.
14. متقى، على بن حسام‌الدین.(1409ق). کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال. تحصیح بکری حیانی و صفوه سقا. بیروت: موسسه الرساله.
15. مجیرالدین بیلقانی.(1358). دیوان مجیرالدین بیلقانی. تصحیح محمّد آبادی. تبریز: انتشارات مؤسسة تاریخ و فرهنگ ایران.
16. مستوفی، حمدالله.(1364). تاریخ گزیده. تصحیح عبدالحسین نوایى. تهران: امیرکبیر.
17. مشیری، فریدون.(1387). لحظه‌ها و احساس. تهران: سخن.
18. نسوى، شهاب‌الدین محمّد.(1384). سیرت جلال‌الدین منکبرنى. تصحیح مجتبى مینوى. تهران: علمى و فرهنگى.
19. نظامی‌گنجوی، جمال‌الدین ابومحمّد الیاس.(1378). خسرو و شیرین. تصحیح و حواشی حسن وحیددستگردی. تهران: قطره.
20. وطواط، رشیدالدین.(1338). نامه‌های رشیدالدین وطواط. تصحیح قاسم تویسرکانی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
21. ــــــــــــــــــــ .(1339). دیوان رشیدالدین وطواط. تصحیح سعید نفیسی. تهران: کتابخانه بارانی.
 
Arnold, Carroll C .(1974). Criticism of Oral Rhetoric, Columbus. OH: Charles E. Merrill.
Bruke, Kenneth. (1969b). A Grammar of Motives. Berkeley: University of California Press.
Foss. Sonja. (2009). Rhetorical Criticism: Exploration and Practice, Long Grove. IL: Waveland.
CAPTCHA Image