پیشینه کاربرد فعل با پیشوند و پیشواژک در زبانهای ایرانی به دورة باستان میرسد. برخی از این پیشوندها و پیشواژکهای فعلی در فارسی میانه متروک شده و برخی از آنها بهصورت جزیی مُرده در ساختمان فعل باقیماندهاند. فارسی دری نیز این پیشوندها و پیش واژکها را از فارسی میانه وام گرفته است. در فرهنگنامة قرآنی، فرهنگ برابرهای فارسی قرآن بر اساس 142 نسخۀ خطی کهن، تعداد زیادی از فعلها با پیشوند و پیشواژک به کار رفتهاند. فراوانی فعلهای فارسی در فرهنگنامة قرآنی، بویژه فعلهای پیشوندی، بیانگر توانایی بالای زبان فارسی در ساخت واژه است. بررسی پیشوندها و پیشواژکهای فعلی برای آشنایی با شیوههای واژهسازی در زبان فارسی و نمایاندن ظرفیت و چگونگی ساخت فعل در این زبان ضرورت دارد و به شناخت روند تکامل افعال ساده به فعلهای ترکیبی و پیوندی از دورة فارسی باستان تا دورة مورد مطالعة این پژوهش، فارسی دری، کمک میکند. این جستار به شیوة تحلیلی - توصیفی و با مطالعة کتابخانهای، با بررسی برابرهای فعلی واژگان قرآن کریم در فرهنگنامة قرآنی، نخست به استخراج پیشوندها و پیشواژکهای فعلی این دوره از رشد و تکوین زبان فارسی میپردازد، سپس با آوردن نمونه، انواع آنها را دستهبندی نموده و ساختار، کاربرد، معنی و جامعة آماری این نوع از وندهای اشتقاقی و تصریفی را تجزیه و تحلیل میکند. هدف از این پژوهش، بازنمایی سیر تحول و کارکرد پیشوندها و پیشواژکهای فعلی و ارائۀ بسامد افعال کهن مهجور، کم کاربرد و پویای پیشوندی در زبان فارسی است. نتایج به دست آمده، غلبة فعلهای پیشوندی را بر ساختهای دیگر فعل در متن اصیل فرهنگنامة قرآنی نشان میدهد.